Çok Yakında: Haçlı Seferi 1-2-3

[cagan73]

Önsözden:

Tarihle başlayalım.
Açalım kitaplan, hatıradan, büyü kitaplarını ki kelimeler ortaya saçılıp efsanelere, hayallere dönüşsün; farklı görüşlere hayat versin; unutulanları hatırlatsın.
Öğrenciyken bu hayaller yüzünden kırdık okulu, kendi hikâyelerimizi yazabilelim diye. Şimdi ise aynı hayaller bizi yeni bir haçlı seferine götürüyor. Geçmişte olanlardan, tarih kitaplarında anlatılanlardan çok farklı olmakla birlikte onlardan da muğlak izler taşıyor.
Bu arada, o tarih kitaplarından neler öğrenmiştik?
Sekiz haçlı seferi düzenlendiğini... İki yüzyıl boyunca Kudüs’teki’deki Kutsal Kabir’i kurtarmak amacıyla düzenlenen sekiz askeri hac yolculuğu (güzel bir oksimoron örneği!) olduğunu...
İki yüzyıl, uzun bir süre. Her haçlı seferinin de kendine özgü özellikleri var. Ama hepsinde ortak olan şey, seferlere katmanlardaki iman. Öyle bir imandır ki cesaretle zalimliğin, yoldan çıkmayla kutsallığın karışmasına yol açmıştır.
Tanrı orada ölüleri sayar. Korkunç bir iştir, ama savaşta başka ne yapılabilir ki?

İlk Haçlı Seferinde (1096-1099) ısınma turu olarak önce Yahudileri katlederler.
Bu sefere, Urbanus II ön ayak olur. Pierre l’Ermit sefere adam toplamak için köyler, şehirler katetmiş, geçtiği yerlerde halkta fedakârlık duygusu ve coşku uyandırmıştır.
Bir de delilik...
Toplanan haçlılar, disiplinsiz bir şekilde yola koyulur. Başlarına komutan olarak atanan kişiler, bu vesileyle komutan olmuş vasıfsız kişilerdir.
12 bini Anadolu’ya gelir gelmez Türkler tarafından kılıçtan geçirilir.
Bunun üzerine, Fransız, Lorenli ve Alman baronlar daha iyi örgütlenmiş, daha iyi yapılandırılmış, daha etkili bir ordu kurulması için harekete geçer.
30 bin kişi Anadolu’ya girerek Nikaia ve Antiokheia’yı (Antakya) ele geçirir.
15 Temmuz 1099’da Kudüs nihayet düşer.
Şehir yağmalanır, sakinlerinin çoğu katledilir (İnsan iyi alışkanlıklarından vazgeçemiyor!).
Godefroy de Bouillon önderliğinde Kudüs Latin Krallığı kurulur. Krallığın daimi ordusu Malta Şövalyeleri ile Tapınak Şövalyelerinden oluşur. Görevleri haçlılar tarafından fethedilen toprakları savunmaktır. Bu topraklardan biri de Godefroy’nın kardeşi Bodouin’in savunduğu Edessa Kontluğu’dur.

İkinci Haçlı Seferi (1147-1149)
Bu sefere III. Eugene ön ayak olmuştur. Bernard de Clairvaux’yu. Hıristiyanları tekrar coşturmakla görevlendirir. Zira haberler kötüdür: Edessa düşmüştür.
Harekete geçmek gerekmektedir. III. Conrad ile VII. Louis sefere önderlik ederler. İmparator ile Kral anlaşamaz, başarısız olurlar. Her biri kendi topraklarına çekilir.

Üçüncü Haçlı Seferi (1189-1192)
Bizi ilgilendiren, işte bu seferdir.
I. Friedrich Barbarossa, Philippe Auguste ve Arslan Yürekli Richard’ın katıldığı haçlı seferidir.
Karşılarında yabana atılmayacak bir isim vardır: İslamiyet'in en asil şahsiyetlerinden biri olan Selahaddin. Kudüs’ü yeniden ele geçirmiş, İslam âleminde birlik sağlamıştır.
I. Friedrich ölür, Philippe Auguste Fransa’ya döner.
Tek başına kalan Arslan Yürekli Richard, cesaretine ve ustalığına rağmen Kutsal Şehri Selahaddin’in elinden almayı başaramayacaktır.
İki taraf arasında üç yıllık ateşkes imzalanır. Ama artık efsane yayılmıştır.
Arslan Yürekli Richard ile Selahaddin’i karşı karşıya getiren mücadele insanların hayal gücünü canlandırmış, Avrupa'da halk ozanlarının şarkılarına konu olmuştur.
Yüzyıllar geçer, Walter Scott bu mücadeleyi Selahaddin Eyyubi ve Arslan Yürekli Richard adlı kitabında anlatır, Ridley Scott da bu kitaptan esinlenerek Cennetin Krallığinı çeker.
Cecil B. De Mille The Crusadede ilginç bir Arslan Yürekli Richard portresi çizer. RicharcTın Yurtsuz John’un iktidarı ele geçirdiği İngiltere’ye dönüşü iki mite can verecektir: Ivanhoe ve Robin Hood.
Nihayet, Rex Harrison’ın Selahaddin’i, George Sanders’ın da Arslan Yürekli Richard'ı canlandırdığı David Butlerin King Richard and the Crusaddvti de unutmayalım.
Gördüğümüz kadarıyla, efsane gerçeklerin önüne geçmiş. Çocuklara artık yalnızca kitapları açıp hayallere dalmak kalıyor.

Dördüncü Haçlı Seferi (1202-1204)
Bu haçlı seferi Papa III. Innocentius tarafından başlatılmış, Foulques de Neuilly tarafından da desteklenmiştir. Birtakım olaylar silsilesi haçlıların Kudüs yerine Konstantinopolis’e saldırmalarına yol açar, şehir düşer.
Ardından katliamlar, yağma gelir. Tanrı ortalıkta görünmez, ama Haçlılann çullan altınla dolar.

Beşinci Haçlı Seferi (1217-1221)
Mısır’a yapılmış seferdir. Zira o tarihlerde Mısır, Müslümanların en güçlü olduğu merkezlerden biridir. Sefer sonucunda yalnızca Dimyat alınabilmiştir.

Altıncı Haçlı Seferi (1228-1229)
Bu haçlı seferinin başında Hohenstaufen’lı II. Friedrich vardı. Hümanist prens, Müslümanlarla müzakerelere gitme yolunu yeğler. 1229’da Selahaddin’in yeğeni Melik el-Kâmil ile bir anlaşma yapılır. El-Kâmil, Kudüs’ü II. Friedrich’e bırakır, prens de şehrin yöneticisi olur.
Gelgelelim Kutsal Şehir 1244 yılında tekrar Müslümanların eline geçecektir.

Yedinci Haçlı Seferi (1248-1254)
Bu haçlı seferinin başında Aziz Louis vardır. Hedef, bir kez daha Mısır’dır. Kral Kahire’ye yürür, Memlûklulan ezip geçer. Ancak veba da ordusunu kırıp geçirince geri çekilmek zorunda kalır. Aziz Louis esir düşer. Serbest bırakılması için istenen fidye bedeli çok yüksek olacaktır.

Sekizinci Haçlı Seferi (1270)
Karşımızda yine Aziz Louis var. Tunus Emirini Hıristiyan yapmaya kalkışır. Bir salgın hastalık ordusunu kırıp geçirir. Kral da 25 Ağustos 1270’te ölür.
Haçlı seferleri, bu simgesel ölümle son bulur. Matah bir sonuç elde edilememiştir.
Şimdi biz, III. Innocentius’ün haçlı seferini, 1212 yılında Kudüs’ü fethetmeyi düşleyen Alman ve Fransız gençlerinin katıldığı o inanılmaz seferi hayal edelim. Bu gençlerin hemen hemen hepsi açlıktan ya da yorgunluktan ölür.
Bir de hiçbir tarih kitabında okuyamayacağınız şu haçlı seferi var: Bizim haçlı seferimiz. Anlaşılan şeytan bu hikâyede fazlaca öne çıkıyor.
Ama haçlı seferlerinin hepsinde rolü yok mudur zaten? Kâh haçın arkasına saklanır, kâh dibine.
Uzayarak yükselen gölge, şeytanın gölgesidir.
Bu uğursuz gölge, görünenin ardında, aynanın yansıttığı görüntünün ardında neyin saklandığını bilir.
Şeytanın rüzgârları bütün hırslan siler.
Ve çölün kumlan kemik kusar sadece.
Kimse bir haçlı seferinden zarar görmeden dönemez.

 

[bakunin]

Bir de "Çocuk Haçlı Seferi" adı verilen bir Haçlı Seferi var. İncelemeye değer.
(Yazınızda Sekizinci içinde geçiyormuş.)

 

[kelkirpi]

sabırsızlıkla bekliyoruz değerli üstadım

 

[cagan73]

Çocuk haçlı seferleri merak edenler için kısaca:

1212 yılında hem Almanya'da hem de Fransa'da tuhaf bir hadise meydana gelir.
Vendôme yakınlarındaki Cloyes köyünden Stephen isimli çobanlıkla uğraşan bir çocuk Hazreti İsa'nın rüyasında kendisine göründüğünü ve Fransız Kralına götürmek üzere bir mektup verdiğini iddia ederek ortaya çıkar.
Etrafına topladığı çocuklarla beraber yola çıkınca bu tuhaf hadise, onlar henüz varmadan geçecekleri yerlere ulaşıyordu.
Bu kutsal mesaj karşısında halk, çocuklara ikramlarda bulunuyor ve bağrına basıyordu.
Halk yolculuk nereye diye sorduğunda çocuklar "Tanrı'ya" diye cevaplıyor ve her geçtikleri beldede çoğu yetim ve öksüz sayısız çocuk aralarına katılıyordu.
Laon Kroniği Stephen'ın yanında toplanan çocukların sayısını 30 bin kadar olduğunu belirtiliyor.
Fransa Kralı durumu haber aldığında kiliseye danıştı. Kendisine verilen cevapta çocukların Kudüs'e gidemeyecekleri ama hevesleri geçene kadar müdahale edilmemesi gerektiğini tavsiye ediliyordu.
Kısa süre içerisinde Stephen çocuklar arasında bir dini lider olarak algılanmaya başlandı.
Stephen'ın hedefi Akdeniz'e ulaşmaktı. Bazı anonim kroniklere göre; çocuklar Akdeniz'e ulaştıklarında Hz. Musa'nın Kızıldeniz'i yarması gibi bir mucize gerçekleşmesini bekliyordu. Bu sayede Kudüs'e ilerleyecek ve Hz. İsa'nın gerildiği çarmıhı Roma'ya getireceklerdi.
Parisli Matthew'ün kroniğine göre çocuklar merkezden uzaklaştıkça açlık, vahşi hayvan saldırısı, salgın hastalık ve kendi içlerinde yaşadıkları kavgalar sonucu telef olmuşlardı.
Nihayet Marsilya'ya vardıklarında büyük bir hayal kırıklığı yaşadılar; çünkü deniz yarılmamıştı. Çok azı limana ulaşsa da Kudüs'e gitmekte kararlıydılar.
Hugo Ferreus ve William isimli iki deniz tüccarı onları Akdeniz'den geçirmeyi teklif etti. Çocuklar mucizenin henüz tamamlanmadığını düşünerek gemilere bindiler.
Gemilerden iki tanesi karaya varamadan battı ve bu gemideki çocukların tamamı hayatını kaybetti.
Kurtulanlar ise Bugia'ya ve İskenderiye'ye götürülerek Sarazenlere satıldı.
Sarazenler, Avrupalıların Müslüman olmayan halklara verdikleri genel bir isimdi. Bazı kaynaklar ise olayın rahiplerin çarpıtmasına dayandığı çocukların önemli bir kısmının evine döndüğünü söylemektedir.

Alman çocukların akıbeti
Alman çocuklarının lideri Kölnlü Nicholas isminde bir çocuktu. Bu çocukların da hedefi nihayetinde Kudüs'e varmaktı ve bu kez rotaları İtalya idi.
Fransız çocuklarından nispeten daha şansız olmalarının nedeni ise yabancı bir ülkenin topraklarından geçecek olmalarıydı.
Yine Fransız çocuklarından farklı olarak Alman çocukları denizi yarmayacaklar; bir başka mucize olan deniz üzerinde ayakla yürüyeceklerine inanıyorlardı.
Sahile vardıklarında onlar da bekledikleri mucizeyle karşılaşmadı. Bu noktadan sonra kaynaklar iki farklı bilgi veriyor. İlk görüş çocukların korsan tüccarlar tarafından kandırılarak Müslümanlara satıldığı ki çoğunluk buna inanmaktadır.
İkinci görüş: Gemilere binmeleri engellenmiş olsa dahi yolda hayatını kaybeden çocukların sayısı dikkate alındığında korkunç bir tablo söz konusuydu.
Toplam sayıları elli bini bulan bu çocukların önemli bir kısmı henüz yolda telef olmuş ve kalanları tüccarlar eliyle Müslüman köle pazarlarında satılmışlardı.

 

[melih_]

Hepimiz gayet iyi biliyoruz ki Haçlı Seferlerinin arka planındaki asıl amacı Papaların kendi üzerlerindeki baskıyı hafifletmek, dahası Avrupadaki etkilerini devam ettirebilmekti. Ne yazık ki (evet ne yazık ki) Haçlı Seferlerinden kültürel bakımdan yine Avrupa kazançlı çıkmış, insanlar hayatlarında hiç görmedikleri hayal bile edemedikleri başta bilgi olmak üzere pek çok şeye kavuşmuştu, bunun en önemli sonucu ise yakın dönemde başlayacak olan Rönesans ve Reform hareketleridir.

 

[cagan73]

Haçlı seferleri ile ilgili detaylı tarih bilgisi merak edenler, yazım dili son derece akıcı olan Susan Wise Bauer "Rönesans Dünyası" kitabını okuyabilirler (Benim sitede tarih bölümünde mevcut. Yazar, serinin ilki olan "Ortaçağ Dünyası" nı tam da 1. haçlı seferinde sonlandırmış)