Kızılmaskenin kızıl olması hakkında...

oktayyapıcı13

Onursal Üye
29 Haz 2015
1,392
15,751
Ülkemizde Kızılmaske ile ilgili belki de en önemli şehir efsanesi Kızılmaske’nin mor kıyafetinin Türkiye’de kırmızılaştırılmış olmasıdır.



Türkiye’ye çizgi romanların bazıları İtalyan bazıları ise Fransa + İtalya kökenli getirilmiştir. Bu nedenle eğer Kızılmaske kırmızı olarak çizilmişse bunun sebebi karakterin İtalya’da kırmızı renkle çizilmiş olması olabilir.

sYiNnS6b_o.jpg

Türkiye’de tanım yapılmasından yıllar öncesinde
İtalya’da Phantom kızıl olarak çizilmekteydi​

İtalyanların Kızılmaske konusundaki açıklamaları şu şekildedir:

Altro eroe dei fumetti degli anni Trenta è l’Uomo mascherato, ‘ the phantom’, nella versione originale. È sceneggiato da Lee Falk e disegnato da Ray Moore. Veste una rossa tuta aderente che gli copre anche l’intera testa, tranne gli occhi. L’uomo mascherato è figlio d’arte. Un suo antenato, ancora ragazzo, fu l’unico sopravvissuto ad un assalto di pirati alla nave dove viaggiava con i genitori. Raggiunta terra in Africa e diventato adulto, giurò sul teschio del padre che avrebbe vendicato i suoi morti e che lui e i suoi discendenti avrebbero lottato per tutta la vita contro i criminali. Di generazione in generazione, l’uomo mascherato rinnova il giuramento avito. Ma gli indigeni, e non soltanto loro, non conoscono la storia. Lo credono immortale e ad ogni apparire del teschio effigiato nel suo anello, mormorano terrorizzati: ‘ Il fantasma’, ‘ L’ombra che cammina’. Tutti, tranne i Bandar, la tribù di pigmei dove the phantom è considerato un re e dove trova spesso rifugio tra un’avventura e l’altra. Memorabile quella in cui l’uomo mascherato distrugge la potente organizzazione dei pirati Singh, i discendenti degli assassini dei suoi avi. Anche lui, naturalmente, ha una compagna, Diana, e la va a trovare di tanto in tanto in America, coprendo il costume rosso con un impermeabile allacciato fino al collo e un ampio cappello.​

Kızılmaske’nin renklendirilmesi ise anlatılanlardan farklıdır:

... lo sceneggiatore inizialmente aveva pensato a una cal- zamaglia del Fantasma di colore grigio e intendeva chiamare la strip The Gray Ghost, prima che la stessa assumesse i colori viola, rosso e blu.​

Kızılmaske Yunanistan’da kırmızı, Yugoslavya’da kırmızı ve mor, Yeni Zelanda’da açık kahverengi, Fransa’da kırmızı, Brezilya’da kırmızı, Danimarka ve İsveç’te mor olarak yayınlanmıştır.



















hqyd7I84_o.jpg

Brezilya’da 1953 tarihinde yayınlanmış Phantom çizgi roman kapağı​

Kızılmaske’nin kırmızı olmasının Made in Turkey olmasının bir şehir efsanesi olmasına dair diğer kanıt ise Kızılmaske ile Mandrake kapaklarındaki benzerliklerinin sadece aynı çizer tarafından çizilmiş olması değil kapakların ya hepsinin ya da karakter temelli olacak şekilde İtalyan çizgi roman kapaklarıyla hazırlanmış olmasıdır.

EcxhGTng_o.jpg

43HrLLqa_o.jpg


Kızılmaske’nin kızıllığının Made in Turkey olmaması gibi Kızıl Maske adının Made in Turkey olması da bir şehir efsanesidir.

Kızılmaske’nin Made in Turkey olmasına dair açıklamalar İtalya’daki maske kültürünü ve tarihi birikimi görmezden gelmeye dair bir umarsızlık örneği olarak kabul edilebilir.

Kahramanların maskelerle ifade edilmesinde Amerikan çizgi romanları İtalyanlara esin kaynağı olmakla birlikte maske İtalya'daki mevcut kültürün bir yansıması olarak kabul edilirse, Kızılmaske’nin kızıllaşmasının nedenini İtalya’da aramak gerekmektedir.





Maske konusunda Türkiye’de en bilinen kahraman olan ve ismi değiştirilmemiş Kinowa’nın* bir macerasının da adı olan Kızıl Dev gibi kahramanın maskenin kızıllaştırılması intikam ve ölüm ile ilgilidir.

*

... Kinowa (ideato da Andrea Lavezzolo) si segnala soprattutto per l'identità lacerata del protagonista, un uomo bianco sopravvissuto a un massacro da parte degli indiani dai quali è stato scalpato, e che per vendicarsi assume la maschera di un diavolo rosso.​

Ls736vvs_o.jpg


dCQ2z89H_o.jpg


DRUtgVh6_o.jpg
eiPJoY0r_o.jpg

Kızılmaske’nin hikayesi şöyle başlıyordu

DRoDnaED_o.jpg

Hamlet’in tiradıyla benzerlikler içeren
Türkiye’de Kızılmaske macerasının başlangıcı

7VbRvhtF_o.jpg


İtalya’da Kızılmaske macerasının başlangıcı​

Yani Phantom ölmüştür, ölüm olmuştur. Kahraman’nın yenilmezliği gibi kahramanın mücadeleciliğinin bir simgesi olarak kızıllık onu sarmıştır.

hIwAhi8x_o.jpg

Bu anlamları önemsemeyen tanım sahipleri henüz dünyada iken İtalya’da yayınlanmış Phantom çizgi romanlarının ismi Il Mistero Della Sala idi ve bu da Kızılmaske’nin rengi gibi isminin de İtalyan kökenli olmasına dair kanıt olarak kabul edilebilir.

TB8JlYzY_o.jpg

Ama tanım yapan ne diyordu, ben buldum. Tanım yapan neyi bulmuştur?

Türkiye’deki kapaklarda Mandrake ile Kızılmaske’nin kapaklarının birbirlerine benzerlikleri gibi bazı Mandrake veya Kızılmaske kapaklarının oldukça kalitesiz olduğu görülebilir. Çünkü çizer çizimi başkalarına yaptırmış olabileceği gibi birebir kullanacağı illüstrasyon örneği de bulamamış olabilir*, ama bazı kapaklara çalışılmıştır. Çünkü birden fazla yerde kullanılmıştır.

* Sadece kapaklar değil film afişlerinde de Amerikan dergilerindeki illüstrasyonlardan yararlanılmaktaydı, ama daha çok pulp kitap modelleri kullanılmıştır. Bundan ötürü sözde Türk kahramanlığının anlatıldığı anlı şanlı kurgu sunumlarında bikinili kadın betimlemeleri görülmektedir.




Örneğin Rooger Moore’nın duruşu çizer için bir model olduğundan, bunu hem kitap kapağına hem de Mandrake kapağı olarak kullanabilmiştir; ancak burada İtalyanlarda olduğu gibi güncel olanı serilere uyumlulaştırılan şekilde kapağa yansıtma gibi bir amaç yoktu.

HAf5qdM5_o.jpg

Bu yüzden güncel olanlar tamamlayıcı olan değil de başat olarak belirleyici olabilmiş ve bu nedenle kitap kapaklarında olduğu gibi film afişleri kapaklarla uyumlu olmuştur.

ZFfKd6DR_o.jpg

Türkiye’de çizgi romanlar filmlere alternatif şekilde kârlı bir iş dalı olarak bilinmekteydi. Telif hakkı ödenmemekteydi, sadece birkaç kişi ile kazanç elde edilmekteydi.

Kapitalizmin üst katmanındaki bu dönem bir korsan kitap ticareti dönemine veya uluslararası fast food firmalarının film oyuncaklarıyla kârlarını arttırmasına benzemekteydi*.

* Çizgi roman karakterlerinin oyuncaklaştırılması veya oyun haline getirilmesi de benzerdir ve bu konuda comics en başarılı ürünleri sunan olmuştur.​

Çizgi romanlarda önemli olan pazar payıydı. Çizgi roman yayıncıları pazar paylarını arttırmak istemekteydiler, bu nedenle en az sayıda kişiyi çalıştırmaktaydılar, kapakların ilgi çekici ve sarsıcı olması önemsenmekteydi, çizgi roman sayıları reyting hesabı ile anlamlıydı.

Örneğin Phantom Amerika’da başarılı bir film olarak kabul edilmekteydi* ve Türkiye’de Kızılmaske’nın çizgi romanından önce Warner Bros. amblemini taklit eden bir film şirketi tarafından Kızıl Maske filmi yayınlanmıştır** ve her kahramanın veya her popüler filmin kahramanını İstanbul'a taşıyan bir zihniyeti temsil ettiği düşünülebilecek çizerin bunu bilmediği düşünülmediğinden filmin popüler kültürdeki başarısının çizgi romanın yayınlanması konusunda önemsendiği düşünülmektedir.





*

**... Anche in questo caso è d'obbligo una parentesi sul cinema turco, cui dobbiamo ben tre pellicole dedicate a Phantom, due delle quali del 1968, entrambe intolate Kizil Maske (cioè "Maschera Rossa", nome con cui l'eroe è stato ribattezzato nella repubblica euro-asiatica) ed entrambe ambientate a Istanbul. La prima, diretta da Tolga Ziyal, è decisamente più fedele al fumetto e vede l'eroe, accompagnato dal lupo Diavolo, recarsi nella capitale turca per aiutare Diana a recuperare un preziosissimo diamante. La seconda, per la regia di Çetin Inanç, ha come protagonista il nuovo Phantom, figlio dell'originale (cosa che, comunque, rispetta la continuity stabilita da Falk, cui Phantom è il ventunesimo erede di un ruolo trasmesso di padre in figlio fin dal sedicesimo secolo) e traspone senz'altro il territorio d'azione dell'eroe in Turchia, dove insieme al compagno Pantera aiuta un vecchio amico del padre minacciato dalla mafia che si vuole impossessare di una sua invenzione. Fra gli avversari troviamo qui addirittura il cattivo per eccellenza dei pulp degli anni Trenta, il Dottor Fu Manchu (che però non è cinese ma arabo!). Il terzo film di produzione turca, Kizil Maske'nin Intikami ("La vendetta di Maschera Rossa", regia di Cavit Yörüklü), è apparso nel 1971 e vede nel ruolo del protagonista Levent Çakir, che lo stesso anno avrebbe interpretato anche la parte di Zagor.

VN6lykFt_o.jpg

Taklitçilik, kopyacılık sadece çizerlere has bir şey değildi.
Örneğin Sait Seyit'in başrolünü oynadığı Altar bir Conan ve Ator
kopyacılığından ibaretti veya Safiye Yankı'nın başrolünü oynadığı
Uçan Kız filminin afişi Alberto Vargas'ın Batgirl resminin taklidiydi
veya Kızılmaske denilen sözde filmin müzikleri James Bond
Goldfinger filmi(Bond Back In Action Again) gibi farklı popüler
film müziklerinin bir taklidiydi ve yerliliğe dair tanımda aranan da bu olmuştur.​

Çizgi romanlara karşı çıkarcı ve kâr odaklı bakış açısı çizgi roman kapağı hazırlama ve içeriği Türkçeleştirme bakış açısını da etkilemiş, bu bakış açısı ile hazırlanan kapaklar ve çizgi romanlar keyifli içeriklerden başka dönemsel olarak anlam taşıyan unsurlar, kâr araçları olarak kalmıştır.

Vikingler konusunu ele alan bir dizinin popüler olmasından sonra Türkiye’de yayınlanmış Vikinglerle ilgili kitaplar* veya kahraman imajının Viking olmayacağı, Türk olacağına dair İtler Vadisi tadında imaların olduğu beygirler gibi şaha kalkmış dizilerde rimelli veya sürmeli Türk kahramanları da dönemsel kâr araçları olarak önemsenmektedir, kabartılmakdır ve bu nedenle bunlar ya unutulacaktır veya önemsiz olarak kalacaktır, aynı geçmişte olduğu gibi.

* Türkiye’de Viking isimli diziye kadar İskandinav etki daha çok mitoloji ve edebiyat kurguları ile sınırlıydı.​

TS6yXfMR_o.jpg

Maskenin arkasında kim olduğunu bilmek için
yüz iyice hatırlanmalıdır. Yoksa unutulan bilinemez.​

Phantom’a eşlik eden kurt bir dişi kurttu. Kurt olması kovboy çizgi romanlarına da yansıyan etkiden, dişiliği ise kötülük işareti olmasından kaynaklanmaktaydı.



Hem kovboy hem de bu etkinin bilinmediği bir kurt imgesi Tarkan’da görülmüştür, kurdun eşlik ettiği bir Orta Asyalı macerasında bir Phantom insanlara pazarlanmıştır, ancak Teksas’taki canavar betimlemesi gibi türlü kareleri içinde barındıran bu Phantom maskesizdi.

BLDQHds8_o.jpg

FBGRZFhI_o.jpg

Maskesizlik Türkiye’deki diğer çizgi roman kahramanlarında da bulunmaktaydı.

Bu kahramanlar Vikinglerle karşılaştıkları gibi Afrika’nın balta girmemiş ormanlarındaki kabilelerde bile görülebilmekteydi. İtalyan çizgi romanların taklitçiliğinden ibaret konuların pekiştirilmesi amacıyla İtalya’daki nü faktörü kontrolsüz şekilde alınmış ve Türkiye’deki çizgi romanlar porno seviyeye yaklaştırmıştır.

















Maskesiz ama Kara ibişler 007 gibi en güzel kızla değil de kızlarla beraber olan büyük kahramanlardı. Rahibelerle düşüp kalkan ve düşmanlarının kafalarını kesen Türk kahramanlar, Türkiye’de sinemadaki erotizmle barışıklık veya nereye bakarsanız bakarsanız seks sonrası döneminde İtalya’daki çizgi romanlardaki porno seviyesindeki erotizmi Türk kahramanlığına yeni bir anlam kazandırmışlardır ve İbiş rüya görmüştür.



ZXKuJOZ7_o.jpg

Çizgi romanlar konusundaki bilgisi İtalyan gif resmi paylaşmak kadar olanların hakaret içerikli olabilecek şekilde algılananların hazırlandığı dönemde, çizerler erotik erkek dergilerindeki kurgusallığı çizgilere dökmekteydiler, kahramanların bir kadınla değil kadınlara sahip olacağını düşündürtmeyi konumlandırmaktaydılar ve bu düşüncelerini porno veya Playmen gibi dergilerdeki Ewa Aulin gibilerin pozlarını bazen olduğu gibi bazense giydirip çizgiye dökerek, porno seviyesindeki çizimleriyle, çocuklarla, Mandrake'nin zenci arkadaşının adının Abdullah olması dışında Lothar'ı kabul etmeyecek çocuk olarak kalacaklarla ve karaya vuran Bardot’un transparan pozlarını görmek isteyen gençlerle buluşturmuşlardır.













* Çizerlere göre sadece Susy'e utangaç bir ilgi duyan Capitan Miki gibiler çocuk kahramanlardır. Nişanlanma falan gibi şeyler kahramanı gözden düşürür.


Talebe cevap veren çizerlerin popülerlikleri dikkate alınması gereken tek unsur olarak konumlandırılınca, zamanaşımına bağlı olmayacak şekilde, kahraman kızıllığı konusunda da tekelleşme gerçekmiş gibi tanımlabilir.

Tekelleşmeye bağlı olarak kapak çizimlerinin salt dönemsel filmlerin afişlerinin yansımasıyla çizgi romanının genel konu bütünlüğünü önemsizleştirdiği düşünülebilir.







rXnWFMcD_o.jpg


c2SWOFJY_o.png
 
Üst