Beyhan Karamağaralı – Ahlat Mezartaşları(1972)

[oktayyapıcı13]

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

1992 tarihli baskıya ait tanıtım pdf’si:

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

XIII. yüzyılda Ahlat 11 km. uzunluğunda ve 4.5 m. genişliğinde büyük bir Türk şehri idi. Nüfusu 300.000 civarında bulunuyordu. Bu beldeye bir bilim ve sanat merkezi olmasından dolayı "Kubbetu'l-Islâm" unvanı verilmişti. Esasen bugün mevcut bulunan beş büyük kabristanındaki yüzlerce mezartaşı da şehrin o dönemdeki büyüklüğü hakkında fikir vermektedir.

Buraları gezen Batılı seyyahlar, bu mezartaşlarına bakarak, Ahlat insanının yüksek seviyede bir medeniyetin temsilcisi olduklarını söylemişlerdir.

Kaynaklarda pek çok Ahlath ilim adamına rastlanmaktadır. Ayrıca, Anadolu'nun pek çok Selçuklu eserinin sanatkânı da Ahlatlıdır. Bu kitapta da Ahlatlı 20 mezartaşı ustasının ismi tespit edilmiştir. Bu sanatkârların sadece mezartaşı ustası değil, aynı zamanda mimar olduklarını, Ahlat'taki Erzen Hatun ile Gevaş'taki Halime Hatun Künbetlerinin sanatkâr kitabeleri, ortaya koymaktadır.

"Ahlat Mezartaşlan" bize Ahlat'ta yetişen bilim adamı ve sanatkârlarını, emir, melik ve melikeleri, sanatkârlar arasında mevcut olan Ahi teşkilatını ve halkının kültür seviyesini açıklayan belgeleri sunmaktadır. Bu taşlar bundan başka üzerlerine işlenen post-Samarra dediğimiz rûmî çeşitleri ile geometrik ve bitkisel süslemelerin, küfi ve sülüs yazıların gelişme ve değişmelerini aksettirmeleri bakımından, sanat tarihi çalışmalarının vazgeçilmez konularını oluşturmaktadırlar. Üzerlerinde tarih bulunması da onların belge olma özelliklerini arttırmaktadır.

Bu mezartaşları gerek ölçüleri, gerekse üzerlerinde bulunan motifleri ile Türklerin Anadolu'ya gelmeden evvel yapmış olduklan stellerle büyük yakınlık gösterirler. Evliya Çelebi'nin "dilleri Çağataycaya çalar" dediği bu topluluk muhakkakki Doğu Türkistan'dan gelerek Anadolu'ya yerleşmiştir.

Bu kitap hazırlanırken bin kadar mezartaşı okunarak arşivlenmiş, ancak sanat tarihi inceleme metodları çerçevesi içinde 100 adedinin kataloğu çalışmada yer almıştır.

 

[oktayyapıcı13]

Notlar:

1- 1992 baskısına kıyasla Malazgirt'i anma adına oldukça hacimli şekilde çıkartılan bu ilk baskının taramasına emek veren arkadaşımıza teşekkür ederim.

2- xii sayfa girişinde silik bölüm:

- lerde değil, oldukları gibi, dikildikleri çağdaki yerlerinde, tabiatın içinde, yüzyıllardanberi, yine Doğu'nun sert kışlarına ve yakıcı güneşlerine göğüs gerer vaziyetlerde görmekteyiz. Dr. Beyhan Karamağara'lı, bu taşları konuşturmuş...
​

3- Semavi Eyice’nin yazısı yalnız bu baskıda yer almaktadır.

4- Kitabın yazı bölümünün sonlarına doğru yer verilen Almanca özet bölüm yalnız bu baskıda yer almaktadır.

5- Kitaplar gibi kitaba dair künye bilgisinin yazılmasına dair takıntı, kitaplar gibi kitabın değerini düşürecek bir abuksama olduğundan, önemsiz olarak kabul edilmekte ve edilecektir.

 

[oktayyapıcı13]

Rahmetli Haluk ve Rahmetli Beyhan Karamağaralı hocalarımızı rahmetle anarım.

 

[İnanna Salome]

Çok çok değerli bir eser. Böylesi özel bir eseri, böylesi özenli bir sunumla bizlerle paylaştığınız için sonsuz teşekkürler Sayın @oktayyapıcı13 .

 

[altay1944]

Her ikisi de çok değerli insanlardı Beyhan hocam tez danışman hocamdı.Teşekkürler paylaşım için.

 

[eankara]

Diyarımızda zaman zaman '' çizimli '' eserlerin dışında , çok önemli farklı eserlere de rastlamaktayım. Doğrusu, Sn. @oktayyapıcı13 'ün sunduğu '' Ahlat Mezartaşları '' kitabının diyarımızdaki paylaşım tarihine baktığımda, '' arşivlemeyi kaçırdığım '' eserlerden olduğunu söylemeliyim.
Sn. @İnanna Salome ve de Sn. @altay1944 yorumları sayesinde haberim oldu.

Kültür tarihimizde önemli yeri olan mezar taşlarının Orta Asya'dan itibaren, sahip oldukları özellikler gereği, günümüzde de meraklıları olan bir '' sanat alanı ''. Dikkatli incelendiğinde , geçmişten günümüze ipuçları taşıyan bir nevi belge niteliğindeler. Tunceli , Eyüp , Üsküdar - Karacaahmet mezar taşları gibi bu konuda lokal araştırmaların yapıldığı görülüyor ama , kronolojik bir doğrultu üzerinde, bütünlüklü bakış açısı altında kapsamlı bir çalışmayı yıllardır beklerim.

Bu değerli eseri paylaşımınızdan dolayı , gecikmiş de olsa teşekkür ediyorum Sn. @oktayyapıcı13 .