Colinmccay
Yönetici
- 27 Haz 2009
- 7,008
- 11,185
İlçenin Tarihçesi
Kadirli ile Kozan arasında bulunan ve eski Kars-ı Zülkadiriye Coğrafyası içerisinde yer alan “Sumbas Bölgesi” yalnız Kadirli ve Kozan değil tüm Kilikya tarihinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Zira Kapadokya Kilikya geçidinin yukarı ovadaki ilk duraklarından biri olan Sumbas tarih boyunca Kilikyanın en hareketli yerlerinden biri olmuştur.
Bir çok Hükümdarın,Kumandanın ve Beyin konakladığı,kavga tuttuğu Sumbas tarihi bakımından Anadolu tarihiyle eşleşmekte,Anadolu’da bulunan nice uygarlık izlerini bağrında taşımaktadır. Sıtır ve Çem (Kalayvannos) kaleleri; Cennetler ve diğer harabeler, höyükler, mağaralar,mağara mezarlar,kesteliler (tek kişilik mezarlar), şişeler, cereler ve cam kırıkları bu tarihi zenginliğin en belirgin kalıntılarıdır.
Hititler M.Ö. 1750 yıllarında Kayseri üzerinden Kilikya’ya indiler.Hitit Kralı Tuthalis Sis,Anavarza ve Sumbas’ı kendi topraklarına katarak doğuya yöneldi. M.Ö. 1750’den 1190’a kadar Hitit hakimiyetinde kalan Sumbas zaman zaman Kilikya ve çevresinde kurulmuş olan Kızvatna, Kue ve Donunalar gibi Devletçiklerin de hakimiyetinde kaldı.
M.Ö.860 yıllarında Kilikya’ya Asurlular hakim oldu. M.Ö. 612 yılında Anavarza’yı kendilerine başkent yapan Kilikyalılar Sis’ten Kapodokya’ya, Sumbas’tan Karatepe’ye kadar uzanan alanı 200 yılı aşkın süre ellerinde tuttular. M.Ö. 401 yıllarına doğru İran’lılar (Persli’ler) Kilikya Krallığını kendilerine bağladılar. M.Ö. 333’te Payas dolaylarında İskender’e yenilerek Kilikyayı terk ettiler . M.Ö. 100 yıllarına doğru Romalılar Kilikya’ya girdiler ve varlıklarını hissettirmeye başladılar. Ancak tam hakimiyetleri M.S. 375’lerde sağlanmıştır.
67 Yılında Flavyapolis (Kadirli) şehrini kuran Romalılar Sumbas’ın gelişmesi için gereken yatırımları yaptılar. Eski Sumbas Camiinin yerinde ve çevresinde yoğunlaşan bu yatırımlar idari,askeri binalar, manastır,konaklama yeri ve barınaklardan oluşmaktaydı. 636’larda başlayan İslam akınları karşısında dayanamayan Romalılar 758’lere doğru Kilikyayı Abbasilere bırakmak zorunda kaldılar.
Abbasiler 750 yıllarında meydana gelen zelzelenin Sumbas’ta yaptığı tüm yıkıntıları tamir ederek Horasan’dan getirdikleri çiftçi ve mücahit Türkleri Çukurova’ya yerleştirdiler. Yöremizin ve İlçemizin adı olan Sumbas ismi Horasanlı Türklerden kalmıştır. Zira Sumbas bir Horasan nehri olan ve Hazar’a dökülen Atrek nehrinin en büyük koludur.
Yöremizde 200 yıldan fazla kalan Horasanlı Türkler 969 yılında Bizans Hükümdarı Nikoforos’un Kayseri üzerinden Sumbas ve Anavarza’ya inmesi ile Sumbas ve çevresini terk etmişlerdir.
Anadolu Selçuklu Devletini kuran Kutalmış oğlu Süleyman Bey 1082’de Sumbas ve çevresini topraklarına kattı. 1100 yıllarına doğru Danişmentliler (Yağı- basanlar) bölgenin hakimi oldular. Anadolu Selçuklu Devletini kuran Kutalmış oğlu Süleyman Bey 1082’de Sumbas ve çevresini topraklarına kattı.1100 yıllarına doğru Danişmentliler (Yağı- basanlar) bölgenin hakimi oldular.
1178 yılında Danişmentlileri ortadan kaldıran Selçuklular Sumbas ve çevresine ikinci defa hakim oldular. Bu hakimiyetleri Kösedağ Savaşına (1243) kadar devam etti. Selçukluların Kilikyada hakimiyetlerini kaybetmeleri üzerine burada bulunan Türk ve Müslüman unsuru koruma görevi Memluklulara düştü. Dulkadirli Karaca Bey 1350 yıllarında Kadirli ve Sumbas topraklarını kendi ülkesine katmıştır.
Tüm Dulkadirli elinde olduğu gibi; Kars ve Sumbas’da da Dulkadirli hakimiyeti 1350’den 1522’ye kadar devam etmiştir. 1522’de Osmanlılar Dulkadirli Beyliğini ortadan kaldırdılar. Kars-ı Zülkadiriye toprakları zamanla Sumbas ve Karamanlı olmak üzere iki bölgeye ayrılmıştır. Aralarında Savrun çayının sınır olduğu bu iki bölgeden Karamanlı’yı önce Latifoğulları sonra da Kerimoğulları yönetti.
Sumbas bölgesini ise Gökvelioğulları kendilerine merkez yaparak idare ettiler. İki merkezden yönetilen Kars-ı Zülkadiriye 1865 Fırka-i Islahiye hareketi ile yeniden tek merkezden idare edilmeye başlandı.Dulkadirliler ve Osmanlılar döneminde Savrun, Mekelkin, Hacın, Mağara nahiyelerine merkezlik yapan tarihi Sumbas Nahiyesi Cumhuriyet döneminde iki köylük bir yer durumuna gelmiştir.
Kızılömerli, Çaygeçit , Küçükçınar, Hamoğlu (Yazıboyu) köylerinde yaşayan halk eski Karaömerli köyünden ayrılarak şimdiki yerlerine göç etmişler ve ayrı muhtarlık kurmuşlardır. Halk dağılınca Karaömerli ve Araplı köyleri (Şimdiki Sumbas) eski hareketliliğini kaybetmiş Kadirli İlçe merkezi gelişmiştir.
Cumhuriyet döneminde Kadirli İlçesine bağlı iki köy olarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. 1992 yılında bu iki köy birleşerek Belediye teşkilatı kurdular. Belediyeye isim olarak tarihi SUMBAS ismini verdiler.24.10.1996 yılında 4200 Sayılı Kanunla Osmaniye’nin İl olmasıyla birlikte Sumbas İlçe statüsüne kavuştu.
Sosyal Yapı
1992 yılında Kadirliye bağlı Döğenli ve Karaömerli köyleri birleşerek Sumbas Belediyesini kurmuşlar ve halk yerel hizmetlerle tanışmıştır.
1996 yılında ilçe statüsüne kavuşmuş ve devlet dairelerinin oluşmasıyla ilçe merkezinde bir hareketlilik başlamıştır.
İlçe merkezinin nüfusunda yüksek bir artış görülmemektedir. Şehirlerarası karayolu üzerinde bulunmaması ve Kadirli İlçesine yakınlığı ilçenin gelişmesini olumsuz yönde etkilemektedir.
Vatandaşların ürünlerini pazarlayacağı ve ihtiyaç duyulan malları alabileceği pazar ve alışveriş yerleri olmadığından Sumbas ve bağlı köyler ticari ilişkilerini eskiden olduğu gibi Kadirli İlçesinde yürütmektedirler. İlçedeki konut sıkıntısı nedeniyle devlet memurlarının hemen hemen tamamı Kadirli’de ikamet etmekte ve ilçe olmanın getirilerinden yeterince yararlanılamamaktadır.
Hükümet Konağı çevresinde modern binaların yapılmaya başlandığı görülmektedir. Halkın çoğunluğu çiftçilik ve hayvancılıkla iştigal etmekte olup, idari durumdaki hızlı değişime adapte olmaya çalışmaktadırlar. Köylerden ve ilçe merkezinden başta Kadirli İlçesi olmak üzere ilçe dışına göç yaşanmaktadır. Köylerimizde geleneksel köy tipi yaşantı egemendir. İlçe merkezi şehirleşme açısından oldukça geri durumdadır. Sosyal hayatta büyük bir canlılık görülmemektedir.
İlçe Sağlık Gurup Başkanlığına bağlı biri merkezde olmak üzere 3 adet sağlık ocağı mevcuttur. Mehmetli ve Küçükçınar Sağlık Ocaklarının lojmanları mevcuttur. Sağlık ocaklarına bağlı olarak 12 sağlık evi bulunmaktadır. Yeşilyayla sağlık evi kendi binasında diğer sağlık evleri geçici binalarda hizmet vermektedir.
İlçe merkez ve köy sağlık ocaklarında ve sağlık evlerinde; 7 doktor, 2 hemşire, 4 sağlık memuru, 7 ebe,1 çevre sağlık teknisyeni, 1 sıtma işçisi ve 4 hizmetli olmak üzere toplam 31 personel görev yapmaktadır. Sumbas Merkez Sağlık Ocağında ve Mehmetli Sağlık Ocağında birer adet ambulans ve Sumbas merkezde 1 adet Land Rover bulunmaktadır.
Nüfus Bilgileri
1990 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespiti sonunda İlçe merkez nüfusu 2.271 , İlçemize bağlı 2 belde ve 13 köyün nüfusu ise 14.939’dur. Buna göre İlçemizin toplam nüfusu 17.210 olmuştur.
1997 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespiti sonunda İlçe merkez nüfusu 2.319 , İlçemize bağlı 2 belde ve 13 köyün nüfusu ise 14.896’dır. Buna göre İlçemizin toplam nüfusu 17.215 olmuştur. 2000 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespiti sonunda İlçe merkez nüfusu 2.103, İlçemize bağlı 2 belde ve 13 köyün nüfusu ise 14.673’tür.
Buna göre İlçemizin toplam nüfusu 16.776 olmuştur. 1990 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespitinden 1997 yılına kadar İlçe merkezi nüfusu % 2.1 oranında artmıştır. Belde ve köylerin toplam nüfusu % 2.9 oranında azalırken, İlçenin toplam nüfusunda fazla bir değişiklik olmamıştır. 2000 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespitine göre, 1997 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespitinden 2000 yılına kadar ilçe merkezi nüfusu % 9.3 oranında azalmıştır.
Belde ve köylerin toplam nüfusu %1.49 oranında azalırken, ilçenin toplam nüfusu %2.55 oranında azalmıştır. İlçenin nüfusunun azalmasına daha önce İlçemize bağlı olan Akköprü, Çaygeçit, Çukurköprü, Hardallık ve Kabayar Köylerinin İlçemizden ayrılarak, Kadirli İlçesine bağlanmaları etki etmiştir. İlçe nüfusunun mesleklere göre dağılımını gösterir kesin rakamlar bulunmamakla birlikte nüfusun yaklaşık % 10’u işçi, memur ve emekli, % 1’i ticaret erbabı, % 10’u öğrenci, % 55’i tarımsal faaliyetlerle uğraşır.
Geriye kalan kısmı çocuk, ev kadını, işsiz ve yaşlılardan oluşmaktadır. Nüfusun % 100’e yakını okur yazardır. Halkın tümü Müslüman’dır ve Türkçe konuşur. Etnik yapıda farklılıklar yoktur.
Eğitim ve Kültür durumu
İlçe merkezi ve köylerde bulunan ilkokulların Cumhuriyet döneminde 1947 ile 1961 yılları arasında yapılmış olduğu görülmüştür. İlçenin tek ortaöğretim kurumu olan Sumbas Çok Programlı Lisesi 1996 yılında eğitim ve öğretime başlamıştır. İlçe Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü 1998 Ekim ayında kurulmuş ve Kasım ayında faaliyete geçmiştir. Personel durumu ise 1 Müdür, 1 Müdür Yrd.dan ibarettir.
İlçede özel öğretim kurumu, çıraklık eğitim merkezi ve öğretmenevi bulunmamaktadır. İlçe halk kütüphanesi kurulmuş olup, Kadirli Halk Kütüphanesinden geçici bir personelle hizmete açılmıştır. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğümüze bağlı 1 adet Çok Programlı Lise, Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü, 9 adet Müstakil İlköğretim Okulu, 9 adet Birleştirilmiş Sınıflı İlköğretim Okulu bulunmaktadır.
Bu Okullarımızdan Mehmetli İlköğretim Okulu ile Gazi İlköğretim Okulunda Bilgi Teknolojisi Sınıfı ve Lisemizde de 5+1 bilgisayar sistemi mevcuttur. Bilgi Teknolojisi sınıflarının bulunduğu iki okulumuzda da ‘Sözleşmeli Bilgisayar Öğretmeni’ çalıştırılmaktadır. Halen 11 okulumuz Taşımalı Eğitim nedeni ile kapalıdır.
Müdürlük bünyesindeki okullarda Norm kadroda 77 sınıf, 41 branş öğretmeni olarak toplam 118 öğretmen hizmet vermektedir. Sınıf öğretmeni ihtiyacımız yoktur. Ancak çeşitli branşlardaki öğretmen ihtiyacından dolayı okullarımızda halen 17 SSK’lı usta öğretici ve 4 sözleşmeli olmak üzere toplam 21 kişi görev yapmaktadır. Müdürlük bünyesindeki her Birleştirilmiş Sınıflı İlköğretim Okulu bir Müstakil Müdürlü Okulla kardeş yapılmak suretiyle ‘Kardeş Okul’ Uygulaması gerçekleştirilmiştir.
2004-2005 Eğitim-öğretim döneminde 9 İlköğretim Okulu bünyesinde Anasınıfı açılmış olup, kadrolu okul öncesi Öğretmeni olmadığından İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından görevlendirilen Kadrosuz Usta Öğreticiler görev yapmaktadır. 2003-2004 Eğitim öğretim yılında bu okullardan 6 tanesine Okul Öncesi Öğretmeni norm kadrosu tahsis edilmiş: ancak 1 adet atama gerçekleştirilmemiştir. Bu Ana sınıflarından 6 tanesinin donatımı bakanlıkça yapılmış, 1 tanesi yerel imkanlarla donatılmıştır.
Okul çağına gelen öğrencilerin okula kayıt yaptırması ve devamının sağlanması için sağlık ocakları ile işbirliğine gidilmiştir. Öğrencilerin okula devamı için Jandarma ve Kaymakamlığımız işbirliği ile devamsız öğrencilerin ailelerine ikna ziyaretleri yapılmıştır.Halen İlköğretim çağındaki 1 öğrenci devamsızlıkları münasebeti ile takibe alınmış olup, işlemleri yürütülmektedir. İlçemiz genelinde hiç rehber öğretmen olmadığından, rehberlik hizmetleri tam olarak yapılamamaktadır.
İlçemizde kiralık ev ve lojman sıkıntısı olduğundan öğretmenlerin büyük çoğunluğu Kadirli İlçesine gidiş – geliş yapmaktadır.Gerek öğretmenlerin ilçede ikamet etmemesi ve gerekse taşımalıdan gelen öğrencilerin ders bitiminde köylerine dönmeleri sebebi ile ders dışı etkinliklerde istenilen seviyeye ulaşılamamıştır.
Ayrıca İlçemiz genelinde İngilizce, İş-Eğitimi, Din Kültürü Ahlak Bilgisi Beden Eğitimi, Matematik , Sosyal-Bilgiler, Türkçe Branşlarında öğretmen ihtiyacı olmakla birlikte, gerek sözleşmeli ve gerekse ücretli öğretmen görevlendirilmek sureti ile boş geçen ders bırakılmamıştır. Eğitim bölgemizde Yönetmelikçe kurulması istenen kurullar kurulmuş ve faaliyetlerini sürdürmektedir. Derslerde öğretmenler Atatürk ilke ve inkılaplarının öğrencilere anlatımı konusunda gerekli hassasiyeti göstermektedirler.
İlçemizde 2004-2005 Eğitim Öğretim yılının 31.12.2004 tarihine kadar olan bölümünde 679 öğrenci, İlçemizde 18 yerleşim yerinden 8 Merkez okula taşıma yapılmaktadır. Öğrencilere yemekleri, parası Bakanlığımız tarafından ödenmek üzere Loğoğlu yemekçilik Şirketine ihale edilmiş olup, günlük sıcak olarak verilmektedir. Müdürlük bünyesinde 3 adet bilgisayar olup, Ağ ve İnternet bağlantısı mevcuttur. İLSİS Sistemi üzerinden yapılan bilgi girişleri gününde yapılmış ve tamamlanmıştır.
Ekonomi
İlçe Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. İlçede faaliyet gösteren sanayi kuruluşu yoktur. Ticari faaliyetler gelişmiş durumda değildir. Ticaret, tüketim malları ihtiyaçlarının karşılanmasına yöneliktir. İlçemizde banka şubesi bulunmamaktadır. Halk pazarı kurulmamaktadır.
İlçemizde Tarım : İlçemizde tarımla uğraşan 3000 çiftçi ailesi bulunmaktadır. Gün geçtikçe aile sayısı artmakta ve tarım arazileri daha küçük parçalara bölünmektedir. Bu olgu tarım açısından istenmeyen bir durumdur. İlçemizin yüz ölçümü 31839.1 hektardır.
Arazi Dağılımı :
Ekilebilir arazisi.....% 40 (12361.6 hektar)
Mera ....................% 04 ( 1305.5 hektar)
Orman..................% 56 ( 18172 hektar)
İlçenin kuru ve sulu tarım alanlarının toplamı 12361.6 hektardır. Sulu tarım alanı % 50.7, kuru tarım alanı ise % 49.3 dür. İlçemizde bulunan Mehmetli Barajı vasıtasıyla sulu tarım yapılmaktadır.
Bitkisel Üretim :
a)Hububat tarımı : Kuru ve sulu tarım alanlarının % 60’ında hububat tarımı yapılır. Sulu arazilerde ikinci ürün olarak mısır,yer fıstığı ve soya fasulyesi ekimi yapılmaktadır. Dönüme 400 kg. hububat,ikinci ürün olarak da 600-1000 kg/d arasında mısır hasatı yapılmaktadır.
b) Lif Bitkileri Tarımı : İlçemizde 200 hektar civarında pamuk ekimi yapılmaktadır. Pamuk verimi 250-300 kg/d dır.
c) Yağ Bitkileri Tarımı : Bu bitkilerin ekim alanları her yıl değişmekle birlikte 2000 yılı ekim alanları aşağıdaki gibidir:
Yer Fıstığı 3000 Hektar
Susam 100 Hektar
Soya 50 Hektar
d) Sebze Tarımı :
Biber 5000 dekar
Ispanak 1500 dekar
Domates 100 dekar
Lahana 200 dekar
Karpuz 2000 dekar
Fasulye 300 dekar
Turp 2000 dekar
Soğan 200 dekar
Marul 150 dekar
Portakal 5800 dekar
Mandalina 1700 dekar
Turunç 480 dekar
Limon 220 dekar
Altıntop 200 dekar
f) Seracılık : Seracılık İlçede gelişmeye başlamıştır. Çiftçinin kendi imkanı ile kurduğu 3,5 dekar, İl Özel İdare bütçesinden 1998 yılında üç çiftçimize kurulan 1,5 dekar, Sumbas Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfınca 1999 yılında kurulan 6 dekar olmak üzere toplam 11 dekar sera mevcuttur.
g) Diğer Meyve Çeşitleri :
Zeytin 16670 adet ağaç
Nar 125 dekar
T. Hurması 100 dekar
Hayvancılık :
İlçedeki hayvan varlığı aşağıda gösterilmiştir:
Hayvan Cinsi Adedi
1. Yerli Sığır 600
2. Melez Sığır 7000
3. Kültür Sığırı 800
4. Koyun 8000
5.Keçi 10000
Balıkçılık : Gafarlı köyü Taşköprü mevkiinde bir adet alabalık üretme tesisi çiftçimizin kendi imkanlarıyla kurulmuştur.
Arıcılık : İlçede 500 adet fenni arılı kovan bulunmaktadır.
Kooperatifçilik : İlçe merkezinde, Mehmetli Beldesinde ve Reşadiye köyünde Tarım Kredi Kooperatifi bulunmaktadır.
İlçede hayvancılığı teşvik etmek amacıyla süt sığırcılığına yönelik olarak 9 adet Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi kurulmuştur.
1. Sumbas Merkez Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
2. Alibeyli Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
3. Mehmetli Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
4. Akçataş Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
5. Armağanlı tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
6. Esenli tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
7. Gaffarlı Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
8. Reşadiye Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
9. Yazıboyu Tarımsal Kalkındırma kooperatifi
Ulaşım ve Altyapı
İlçe Merkezine ulaşım karayoluyla sağlanmaktadır. Kadirli-Kozan karayolundan ayrılan yol Sumbas’a 12 Km. uzaklıktadır. Sumbas İlçesinin Adana İline uzaklığı 90 Km. ve Adana İli Kozan İlçesine 30 Km.dir. Sumbas İlçesi Kadirli-Kozan yoluna ayrıca 12 Km’lik bir ara yolla bağlanmaktadır.
Adana İli ve Kozan İlçelerine gitmek için bu yol kullanılır. Yol asfalt olup, büyük ölçüde onarıma ihtiyaç vardır. İlçemizden tüm köylerimize ulaşım sağlanmaktadır. Köy yollarının bakım,onarım ve asfaltlama çalışmaları devam etmektedir.
İlçe Merkezi ve köylerimizin tamamında elektrik enerjisi bulunmaktadır. İlçe merkezinde kullanılan su yetersiz ve niteliksizdir. Şehir içi su dağıtım şebekesi yeterlidir. Su sıkıntısı çeken birkaç köyümüz bulunmaktadır. Reşadiye Köyümüzde kanalizasyon sistemi kurulmuştur.
Merkez ve köylerde 7 Adet küçük çaplı telefon santrali bulunmaktadır. Bu santrallerin kapasitesi 2267 , kayıtlı abone sayısı 1655’dir. Kızılömerli Köyü Kadirli İlçesi Hardallık Köyü santralinden hizmet görmektedir. Çiçeklidere ve Esenli Köylerinde santral bulunmayıp sadece köy acenteliği mevcuttur.
Belediyeler
Kadirli ile Kozan arasında bulunan ve eski Kars-ı Zülkadiriye Coğrafyası içerisinde yer alan “Sumbas Bölgesi” yalnız Kadirli ve Kozan değil tüm Kilikya tarihinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Zira Kapadokya Kilikya geçidinin yukarı ovadaki ilk duraklarından biri olan Sumbas tarih boyunca Kilikyanın en hareketli yerlerinden biri olmuştur.
Bir çok Hükümdarın,Kumandanın ve Beyin konakladığı,kavga tuttuğu Sumbas tarihi bakımından Anadolu tarihiyle eşleşmekte,Anadolu’da bulunan nice uygarlık izlerini bağrında taşımaktadır. Sıtır ve Çem (Kalayvannos) kaleleri; Cennetler ve diğer harabeler, höyükler, mağaralar,mağara mezarlar,kesteliler (tek kişilik mezarlar), şişeler, cereler ve cam kırıkları bu tarihi zenginliğin en belirgin kalıntılarıdır.
Hititler M.Ö. 1750 yıllarında Kayseri üzerinden Kilikya’ya indiler.Hitit Kralı Tuthalis Sis,Anavarza ve Sumbas’ı kendi topraklarına katarak doğuya yöneldi. M.Ö. 1750’den 1190’a kadar Hitit hakimiyetinde kalan Sumbas zaman zaman Kilikya ve çevresinde kurulmuş olan Kızvatna, Kue ve Donunalar gibi Devletçiklerin de hakimiyetinde kaldı.
M.Ö.860 yıllarında Kilikya’ya Asurlular hakim oldu. M.Ö. 612 yılında Anavarza’yı kendilerine başkent yapan Kilikyalılar Sis’ten Kapodokya’ya, Sumbas’tan Karatepe’ye kadar uzanan alanı 200 yılı aşkın süre ellerinde tuttular. M.Ö. 401 yıllarına doğru İran’lılar (Persli’ler) Kilikya Krallığını kendilerine bağladılar. M.Ö. 333’te Payas dolaylarında İskender’e yenilerek Kilikyayı terk ettiler . M.Ö. 100 yıllarına doğru Romalılar Kilikya’ya girdiler ve varlıklarını hissettirmeye başladılar. Ancak tam hakimiyetleri M.S. 375’lerde sağlanmıştır.
67 Yılında Flavyapolis (Kadirli) şehrini kuran Romalılar Sumbas’ın gelişmesi için gereken yatırımları yaptılar. Eski Sumbas Camiinin yerinde ve çevresinde yoğunlaşan bu yatırımlar idari,askeri binalar, manastır,konaklama yeri ve barınaklardan oluşmaktaydı. 636’larda başlayan İslam akınları karşısında dayanamayan Romalılar 758’lere doğru Kilikyayı Abbasilere bırakmak zorunda kaldılar.
Abbasiler 750 yıllarında meydana gelen zelzelenin Sumbas’ta yaptığı tüm yıkıntıları tamir ederek Horasan’dan getirdikleri çiftçi ve mücahit Türkleri Çukurova’ya yerleştirdiler. Yöremizin ve İlçemizin adı olan Sumbas ismi Horasanlı Türklerden kalmıştır. Zira Sumbas bir Horasan nehri olan ve Hazar’a dökülen Atrek nehrinin en büyük koludur.
Yöremizde 200 yıldan fazla kalan Horasanlı Türkler 969 yılında Bizans Hükümdarı Nikoforos’un Kayseri üzerinden Sumbas ve Anavarza’ya inmesi ile Sumbas ve çevresini terk etmişlerdir.
Anadolu Selçuklu Devletini kuran Kutalmış oğlu Süleyman Bey 1082’de Sumbas ve çevresini topraklarına kattı. 1100 yıllarına doğru Danişmentliler (Yağı- basanlar) bölgenin hakimi oldular. Anadolu Selçuklu Devletini kuran Kutalmış oğlu Süleyman Bey 1082’de Sumbas ve çevresini topraklarına kattı.1100 yıllarına doğru Danişmentliler (Yağı- basanlar) bölgenin hakimi oldular.
1178 yılında Danişmentlileri ortadan kaldıran Selçuklular Sumbas ve çevresine ikinci defa hakim oldular. Bu hakimiyetleri Kösedağ Savaşına (1243) kadar devam etti. Selçukluların Kilikyada hakimiyetlerini kaybetmeleri üzerine burada bulunan Türk ve Müslüman unsuru koruma görevi Memluklulara düştü. Dulkadirli Karaca Bey 1350 yıllarında Kadirli ve Sumbas topraklarını kendi ülkesine katmıştır.
Tüm Dulkadirli elinde olduğu gibi; Kars ve Sumbas’da da Dulkadirli hakimiyeti 1350’den 1522’ye kadar devam etmiştir. 1522’de Osmanlılar Dulkadirli Beyliğini ortadan kaldırdılar. Kars-ı Zülkadiriye toprakları zamanla Sumbas ve Karamanlı olmak üzere iki bölgeye ayrılmıştır. Aralarında Savrun çayının sınır olduğu bu iki bölgeden Karamanlı’yı önce Latifoğulları sonra da Kerimoğulları yönetti.
Sumbas bölgesini ise Gökvelioğulları kendilerine merkez yaparak idare ettiler. İki merkezden yönetilen Kars-ı Zülkadiriye 1865 Fırka-i Islahiye hareketi ile yeniden tek merkezden idare edilmeye başlandı.Dulkadirliler ve Osmanlılar döneminde Savrun, Mekelkin, Hacın, Mağara nahiyelerine merkezlik yapan tarihi Sumbas Nahiyesi Cumhuriyet döneminde iki köylük bir yer durumuna gelmiştir.
Kızılömerli, Çaygeçit , Küçükçınar, Hamoğlu (Yazıboyu) köylerinde yaşayan halk eski Karaömerli köyünden ayrılarak şimdiki yerlerine göç etmişler ve ayrı muhtarlık kurmuşlardır. Halk dağılınca Karaömerli ve Araplı köyleri (Şimdiki Sumbas) eski hareketliliğini kaybetmiş Kadirli İlçe merkezi gelişmiştir.
Cumhuriyet döneminde Kadirli İlçesine bağlı iki köy olarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. 1992 yılında bu iki köy birleşerek Belediye teşkilatı kurdular. Belediyeye isim olarak tarihi SUMBAS ismini verdiler.24.10.1996 yılında 4200 Sayılı Kanunla Osmaniye’nin İl olmasıyla birlikte Sumbas İlçe statüsüne kavuştu.
Sosyal Yapı
1992 yılında Kadirliye bağlı Döğenli ve Karaömerli köyleri birleşerek Sumbas Belediyesini kurmuşlar ve halk yerel hizmetlerle tanışmıştır.
1996 yılında ilçe statüsüne kavuşmuş ve devlet dairelerinin oluşmasıyla ilçe merkezinde bir hareketlilik başlamıştır.
İlçe merkezinin nüfusunda yüksek bir artış görülmemektedir. Şehirlerarası karayolu üzerinde bulunmaması ve Kadirli İlçesine yakınlığı ilçenin gelişmesini olumsuz yönde etkilemektedir.
Vatandaşların ürünlerini pazarlayacağı ve ihtiyaç duyulan malları alabileceği pazar ve alışveriş yerleri olmadığından Sumbas ve bağlı köyler ticari ilişkilerini eskiden olduğu gibi Kadirli İlçesinde yürütmektedirler. İlçedeki konut sıkıntısı nedeniyle devlet memurlarının hemen hemen tamamı Kadirli’de ikamet etmekte ve ilçe olmanın getirilerinden yeterince yararlanılamamaktadır.
Hükümet Konağı çevresinde modern binaların yapılmaya başlandığı görülmektedir. Halkın çoğunluğu çiftçilik ve hayvancılıkla iştigal etmekte olup, idari durumdaki hızlı değişime adapte olmaya çalışmaktadırlar. Köylerden ve ilçe merkezinden başta Kadirli İlçesi olmak üzere ilçe dışına göç yaşanmaktadır. Köylerimizde geleneksel köy tipi yaşantı egemendir. İlçe merkezi şehirleşme açısından oldukça geri durumdadır. Sosyal hayatta büyük bir canlılık görülmemektedir.
İlçe Sağlık Gurup Başkanlığına bağlı biri merkezde olmak üzere 3 adet sağlık ocağı mevcuttur. Mehmetli ve Küçükçınar Sağlık Ocaklarının lojmanları mevcuttur. Sağlık ocaklarına bağlı olarak 12 sağlık evi bulunmaktadır. Yeşilyayla sağlık evi kendi binasında diğer sağlık evleri geçici binalarda hizmet vermektedir.
İlçe merkez ve köy sağlık ocaklarında ve sağlık evlerinde; 7 doktor, 2 hemşire, 4 sağlık memuru, 7 ebe,1 çevre sağlık teknisyeni, 1 sıtma işçisi ve 4 hizmetli olmak üzere toplam 31 personel görev yapmaktadır. Sumbas Merkez Sağlık Ocağında ve Mehmetli Sağlık Ocağında birer adet ambulans ve Sumbas merkezde 1 adet Land Rover bulunmaktadır.
Nüfus Bilgileri
1990 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespiti sonunda İlçe merkez nüfusu 2.271 , İlçemize bağlı 2 belde ve 13 köyün nüfusu ise 14.939’dur. Buna göre İlçemizin toplam nüfusu 17.210 olmuştur.
1997 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespiti sonunda İlçe merkez nüfusu 2.319 , İlçemize bağlı 2 belde ve 13 köyün nüfusu ise 14.896’dır. Buna göre İlçemizin toplam nüfusu 17.215 olmuştur. 2000 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespiti sonunda İlçe merkez nüfusu 2.103, İlçemize bağlı 2 belde ve 13 köyün nüfusu ise 14.673’tür.
Buna göre İlçemizin toplam nüfusu 16.776 olmuştur. 1990 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespitinden 1997 yılına kadar İlçe merkezi nüfusu % 2.1 oranında artmıştır. Belde ve köylerin toplam nüfusu % 2.9 oranında azalırken, İlçenin toplam nüfusunda fazla bir değişiklik olmamıştır. 2000 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespitine göre, 1997 Yılında yapılan Genel Nüfus Tespitinden 2000 yılına kadar ilçe merkezi nüfusu % 9.3 oranında azalmıştır.
Belde ve köylerin toplam nüfusu %1.49 oranında azalırken, ilçenin toplam nüfusu %2.55 oranında azalmıştır. İlçenin nüfusunun azalmasına daha önce İlçemize bağlı olan Akköprü, Çaygeçit, Çukurköprü, Hardallık ve Kabayar Köylerinin İlçemizden ayrılarak, Kadirli İlçesine bağlanmaları etki etmiştir. İlçe nüfusunun mesleklere göre dağılımını gösterir kesin rakamlar bulunmamakla birlikte nüfusun yaklaşık % 10’u işçi, memur ve emekli, % 1’i ticaret erbabı, % 10’u öğrenci, % 55’i tarımsal faaliyetlerle uğraşır.
Geriye kalan kısmı çocuk, ev kadını, işsiz ve yaşlılardan oluşmaktadır. Nüfusun % 100’e yakını okur yazardır. Halkın tümü Müslüman’dır ve Türkçe konuşur. Etnik yapıda farklılıklar yoktur.
Eğitim ve Kültür durumu
İlçe merkezi ve köylerde bulunan ilkokulların Cumhuriyet döneminde 1947 ile 1961 yılları arasında yapılmış olduğu görülmüştür. İlçenin tek ortaöğretim kurumu olan Sumbas Çok Programlı Lisesi 1996 yılında eğitim ve öğretime başlamıştır. İlçe Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü 1998 Ekim ayında kurulmuş ve Kasım ayında faaliyete geçmiştir. Personel durumu ise 1 Müdür, 1 Müdür Yrd.dan ibarettir.
İlçede özel öğretim kurumu, çıraklık eğitim merkezi ve öğretmenevi bulunmamaktadır. İlçe halk kütüphanesi kurulmuş olup, Kadirli Halk Kütüphanesinden geçici bir personelle hizmete açılmıştır. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğümüze bağlı 1 adet Çok Programlı Lise, Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü, 9 adet Müstakil İlköğretim Okulu, 9 adet Birleştirilmiş Sınıflı İlköğretim Okulu bulunmaktadır.
Bu Okullarımızdan Mehmetli İlköğretim Okulu ile Gazi İlköğretim Okulunda Bilgi Teknolojisi Sınıfı ve Lisemizde de 5+1 bilgisayar sistemi mevcuttur. Bilgi Teknolojisi sınıflarının bulunduğu iki okulumuzda da ‘Sözleşmeli Bilgisayar Öğretmeni’ çalıştırılmaktadır. Halen 11 okulumuz Taşımalı Eğitim nedeni ile kapalıdır.
Müdürlük bünyesindeki okullarda Norm kadroda 77 sınıf, 41 branş öğretmeni olarak toplam 118 öğretmen hizmet vermektedir. Sınıf öğretmeni ihtiyacımız yoktur. Ancak çeşitli branşlardaki öğretmen ihtiyacından dolayı okullarımızda halen 17 SSK’lı usta öğretici ve 4 sözleşmeli olmak üzere toplam 21 kişi görev yapmaktadır. Müdürlük bünyesindeki her Birleştirilmiş Sınıflı İlköğretim Okulu bir Müstakil Müdürlü Okulla kardeş yapılmak suretiyle ‘Kardeş Okul’ Uygulaması gerçekleştirilmiştir.
2004-2005 Eğitim-öğretim döneminde 9 İlköğretim Okulu bünyesinde Anasınıfı açılmış olup, kadrolu okul öncesi Öğretmeni olmadığından İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından görevlendirilen Kadrosuz Usta Öğreticiler görev yapmaktadır. 2003-2004 Eğitim öğretim yılında bu okullardan 6 tanesine Okul Öncesi Öğretmeni norm kadrosu tahsis edilmiş: ancak 1 adet atama gerçekleştirilmemiştir. Bu Ana sınıflarından 6 tanesinin donatımı bakanlıkça yapılmış, 1 tanesi yerel imkanlarla donatılmıştır.
Okul çağına gelen öğrencilerin okula kayıt yaptırması ve devamının sağlanması için sağlık ocakları ile işbirliğine gidilmiştir. Öğrencilerin okula devamı için Jandarma ve Kaymakamlığımız işbirliği ile devamsız öğrencilerin ailelerine ikna ziyaretleri yapılmıştır.Halen İlköğretim çağındaki 1 öğrenci devamsızlıkları münasebeti ile takibe alınmış olup, işlemleri yürütülmektedir. İlçemiz genelinde hiç rehber öğretmen olmadığından, rehberlik hizmetleri tam olarak yapılamamaktadır.
İlçemizde kiralık ev ve lojman sıkıntısı olduğundan öğretmenlerin büyük çoğunluğu Kadirli İlçesine gidiş – geliş yapmaktadır.Gerek öğretmenlerin ilçede ikamet etmemesi ve gerekse taşımalıdan gelen öğrencilerin ders bitiminde köylerine dönmeleri sebebi ile ders dışı etkinliklerde istenilen seviyeye ulaşılamamıştır.
Ayrıca İlçemiz genelinde İngilizce, İş-Eğitimi, Din Kültürü Ahlak Bilgisi Beden Eğitimi, Matematik , Sosyal-Bilgiler, Türkçe Branşlarında öğretmen ihtiyacı olmakla birlikte, gerek sözleşmeli ve gerekse ücretli öğretmen görevlendirilmek sureti ile boş geçen ders bırakılmamıştır. Eğitim bölgemizde Yönetmelikçe kurulması istenen kurullar kurulmuş ve faaliyetlerini sürdürmektedir. Derslerde öğretmenler Atatürk ilke ve inkılaplarının öğrencilere anlatımı konusunda gerekli hassasiyeti göstermektedirler.
İlçemizde 2004-2005 Eğitim Öğretim yılının 31.12.2004 tarihine kadar olan bölümünde 679 öğrenci, İlçemizde 18 yerleşim yerinden 8 Merkez okula taşıma yapılmaktadır. Öğrencilere yemekleri, parası Bakanlığımız tarafından ödenmek üzere Loğoğlu yemekçilik Şirketine ihale edilmiş olup, günlük sıcak olarak verilmektedir. Müdürlük bünyesinde 3 adet bilgisayar olup, Ağ ve İnternet bağlantısı mevcuttur. İLSİS Sistemi üzerinden yapılan bilgi girişleri gününde yapılmış ve tamamlanmıştır.
Ekonomi
İlçe Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. İlçede faaliyet gösteren sanayi kuruluşu yoktur. Ticari faaliyetler gelişmiş durumda değildir. Ticaret, tüketim malları ihtiyaçlarının karşılanmasına yöneliktir. İlçemizde banka şubesi bulunmamaktadır. Halk pazarı kurulmamaktadır.
İlçemizde Tarım : İlçemizde tarımla uğraşan 3000 çiftçi ailesi bulunmaktadır. Gün geçtikçe aile sayısı artmakta ve tarım arazileri daha küçük parçalara bölünmektedir. Bu olgu tarım açısından istenmeyen bir durumdur. İlçemizin yüz ölçümü 31839.1 hektardır.
Arazi Dağılımı :
Ekilebilir arazisi.....% 40 (12361.6 hektar)
Mera ....................% 04 ( 1305.5 hektar)
Orman..................% 56 ( 18172 hektar)
İlçenin kuru ve sulu tarım alanlarının toplamı 12361.6 hektardır. Sulu tarım alanı % 50.7, kuru tarım alanı ise % 49.3 dür. İlçemizde bulunan Mehmetli Barajı vasıtasıyla sulu tarım yapılmaktadır.
Bitkisel Üretim :
a)Hububat tarımı : Kuru ve sulu tarım alanlarının % 60’ında hububat tarımı yapılır. Sulu arazilerde ikinci ürün olarak mısır,yer fıstığı ve soya fasulyesi ekimi yapılmaktadır. Dönüme 400 kg. hububat,ikinci ürün olarak da 600-1000 kg/d arasında mısır hasatı yapılmaktadır.
b) Lif Bitkileri Tarımı : İlçemizde 200 hektar civarında pamuk ekimi yapılmaktadır. Pamuk verimi 250-300 kg/d dır.
c) Yağ Bitkileri Tarımı : Bu bitkilerin ekim alanları her yıl değişmekle birlikte 2000 yılı ekim alanları aşağıdaki gibidir:
Yer Fıstığı 3000 Hektar
Susam 100 Hektar
Soya 50 Hektar
d) Sebze Tarımı :
Biber 5000 dekar
Ispanak 1500 dekar
Domates 100 dekar
Lahana 200 dekar
Karpuz 2000 dekar
Fasulye 300 dekar
Turp 2000 dekar
Soğan 200 dekar
Marul 150 dekar
e) Meyvecilik : İlçede narenciyenin her çeşidi bulunmaktadır. Narenciyede gün geçtikçe biraz daha gelişme gözlenmektedir.
Narenciye tarımında çeşit dağılımı :
Portakal 5800 dekar
Mandalina 1700 dekar
Turunç 480 dekar
Limon 220 dekar
Altıntop 200 dekar
f) Seracılık : Seracılık İlçede gelişmeye başlamıştır. Çiftçinin kendi imkanı ile kurduğu 3,5 dekar, İl Özel İdare bütçesinden 1998 yılında üç çiftçimize kurulan 1,5 dekar, Sumbas Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfınca 1999 yılında kurulan 6 dekar olmak üzere toplam 11 dekar sera mevcuttur.
g) Diğer Meyve Çeşitleri :
Zeytin 16670 adet ağaç
Nar 125 dekar
T. Hurması 100 dekar
Hayvancılık :
İlçedeki hayvan varlığı aşağıda gösterilmiştir:
Hayvan Cinsi Adedi
1. Yerli Sığır 600
2. Melez Sığır 7000
3. Kültür Sığırı 800
4. Koyun 8000
5.Keçi 10000
Balıkçılık : Gafarlı köyü Taşköprü mevkiinde bir adet alabalık üretme tesisi çiftçimizin kendi imkanlarıyla kurulmuştur.
Arıcılık : İlçede 500 adet fenni arılı kovan bulunmaktadır.
Kooperatifçilik : İlçe merkezinde, Mehmetli Beldesinde ve Reşadiye köyünde Tarım Kredi Kooperatifi bulunmaktadır.
İlçede hayvancılığı teşvik etmek amacıyla süt sığırcılığına yönelik olarak 9 adet Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi kurulmuştur.
1. Sumbas Merkez Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
2. Alibeyli Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
3. Mehmetli Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
4. Akçataş Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
5. Armağanlı tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
6. Esenli tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
7. Gaffarlı Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
8. Reşadiye Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi
9. Yazıboyu Tarımsal Kalkındırma kooperatifi
Ulaşım ve Altyapı
İlçe Merkezine ulaşım karayoluyla sağlanmaktadır. Kadirli-Kozan karayolundan ayrılan yol Sumbas’a 12 Km. uzaklıktadır. Sumbas İlçesinin Adana İline uzaklığı 90 Km. ve Adana İli Kozan İlçesine 30 Km.dir. Sumbas İlçesi Kadirli-Kozan yoluna ayrıca 12 Km’lik bir ara yolla bağlanmaktadır.
Adana İli ve Kozan İlçelerine gitmek için bu yol kullanılır. Yol asfalt olup, büyük ölçüde onarıma ihtiyaç vardır. İlçemizden tüm köylerimize ulaşım sağlanmaktadır. Köy yollarının bakım,onarım ve asfaltlama çalışmaları devam etmektedir.
İlçe Merkezi ve köylerimizin tamamında elektrik enerjisi bulunmaktadır. İlçe merkezinde kullanılan su yetersiz ve niteliksizdir. Şehir içi su dağıtım şebekesi yeterlidir. Su sıkıntısı çeken birkaç köyümüz bulunmaktadır. Reşadiye Köyümüzde kanalizasyon sistemi kurulmuştur.
Merkez ve köylerde 7 Adet küçük çaplı telefon santrali bulunmaktadır. Bu santrallerin kapasitesi 2267 , kayıtlı abone sayısı 1655’dir. Kızılömerli Köyü Kadirli İlçesi Hardallık Köyü santralinden hizmet görmektedir. Çiçeklidere ve Esenli Köylerinde santral bulunmayıp sadece köy acenteliği mevcuttur.
Belediyeler
- 92 yılında Döğenli ve Karaömerli köylerinin birleştirilmesi ile belediyelik olmuştur.
- 1996 yılında ilçe olarak teşkilatlanmış ve Osmaniye iline bağlanmışdır.
- İlçeye bağlı iki mahalle ve 13 köy vardır.
- İlçe merkezinde 3000 nüfus vardır.
- Su abone sayımız 505'tir.
- İçme suyundan faydalanmayan hane yoktur.
- Kanalizasyon ve diğer altyapı yoktur. Elektrik evlerin tamamında, telefon %80'inde vardır. Turkcell, Telsim ve Avea cep telefonları ve kuleleri hizmet vermektedir.
- Belediyemiz araç ve gereçleri: Kendi hizmet binamızda çalışmaktadır. Bir adet Renault Laguna makam aracı, bir adet Renault Brodway, bir adet çöp arabası, bir adet itfaiye, bir Mercedes adet damperli kamyon, bir adet hurda halde Bmc damperli kamyon, bir adet Dodge pikap, bir adet küçük greyder, bir adet cenaze yıkama aracı vardır.
- Belediye personeli: Beş adet memur, bir adet daimi işçi, altı adet geçici işçi görev yapmaktadır.
- Belediyemizin geliri İller Bankası'ndan alınan paydan ibarettir. Ayrıca su ve emlak vergisi geliri vardır. Başkada geliri yoktur.
- Belediyeye ait iki adet genel tuvalet, bir adet düğün salonu, bir adet fırın mevcut olup, halka hizmet vermektedir.
- Düşünülen yatırımlar
a-) Yolların parke döşeme yapılması
b-) İçme suyu için yeni bir depo yapılması
c-) Toplu konut yapımı
b-) İçme suyu için yeni bir depo yapılması
c-) Toplu konut yapımı
