Ilk sosyal tarihçi kimdir : ?

[abolardis]

Bugün Kazma Kürek Bill in bile araştırdığı , Bat Batterton un izini sürdüğü sorunun cevabını arıyoruz.Kime göre derseniz Yaşamış en büyük tarihçilerden biri olan büyük insan Halil İnalcık hocamıza göre.Işıklar içinde uyusun.Tarihi bize sevdiren insanlardan biridir.Kendisinin iyi bir çizgi roman okuru olduğunu duymuştum teyit ettiremedim yada kaynaklara ulaşamadım ama.Evet akşamın duygusal sorusunu soruyorum.
İlk sosyal tarihçi kimdir.Herodot Cevdet değildir.Tabi.Şöyle iyi bir tarihçi çıksada Darkwood un da tarihini yazsa ne olurdu ?
Buyrun efendim.

 

[scanfan]

"İlk sosyal tarihçi" 14. yüzyıl Arap filozofu "İbn-i Haldun" olmalı. Tarihyazımının, sosyolojinin ve iktisatın öncülerinden olan Tunuslu bu düşünür özellikle de uygarlıklar ve toplumların sosyal ve tarihi yapılarını derinlemesine incelemiş. "Mukaddime" adlı eserinde "Yeni uygarlıklar, bir önceki uygarlıkların kalıntıları üzerine kurulur" demiş yani "günümüzdeki inanç ve törelerin temelinde geçmiş inanç ve törelerin izlerini bulmamız hiç de şaşırtıcı olmamalıdır". Mukaddime (anlamı "önsöz/giriş") 7 ciltlik dünya tarihi kitabının giriş kitabı (ilk cildi) olarak tasarlamış, ama hep ayrı bir eser olarak anılmış. Bu eserin en iyi elyazması kopyaları Türkiye'deki kütüphanelerdedir (Süleymaniye, Topkapı vs).

Son yılların en önemli sosyal ve iktisadi tarihçilerinden biri de "Donald Paşa" lakaplı Amerikalı akademisyen "Donald Quataert"ti (2011'de öldü). Osmanlı'nın son iki yüzyılının sosyal, iktisadi ve emek tarihi üzerine "Halil İnalcık"la birlikte birçok kitap yazmışlardı. Klasik "devlet tarihi"ne alternatif olarak "üretim, emek, ticaret ve sosyal yaşam"ın tarihini araştırıp yazmışlardı.

​

 

[abolardis]

İbni Haldun çok önemli bir isimdir.Ancak bizim aradığımız yanıt malesef bu değil.Haldun Sosyolojinin kurucusu olarak kabul edilir.Hatta evrim teorisinin öncülü kabul edilebilecek fikirleri vardır.Zira insanların Maymunlardan geldiği görüşündedir.Yine Cahızda 8 ciltlik eserinde bu konuları ilk gündeme getiren bilim adamlarından biridir.Mukaddime coğrafyanın insan davranışları üzerinde ki etkilerini ilk inceleyen eserlerden biridir.Çağının çok ilerisinde bir bilim insanıdır.Hatta Karl Marks tan önce artı değer ve emek konusunda ki fikirleri Marksı yaratmıştır denebilir.Haldun a göre bir malın değeri verilen emek kadardır.Yine tarih konusunda ki tarih aşağıdakilerle yukarıdakilerin mücadelesidir fikri savaşların temelinin ekonomik olduğuna işaret etmesi bakımından önemlidir.Halil İnalcık hocaya göre Evliya Çelebi İlk sosyal tarihçidir.Çünkü dönemine ait sosyolojik etüdler bir tarafta istanbul u semt semt anlatması çok ilginçtir.Ayrıntıları bu kadar iyi tasvir eden seyyah çok azdır.Daha önce Marko Polo ile ilgili olarak seyahatnamesinde geçen yerlerin çoğunu görmediğini rivayetler üzerinden bir seyahatname inşa ettiği konusu sitemizde tartışılmıştı.Yine Ahmet İbni Fahdlan Seyahatanmesinde anlatılanlardan yola çıkılarak oluşturulan Michael Crichton nun 13.Savaşçı adlı romanı ve filmi seyahatnamelerin sıhhati konusunda tartışmalara yol açsada.Ahmet İbni Fahdlanın bir nüshasıda İstanbul da ( diğer nüshası Londra da ) bulunan eserin damıtılmasından hazırlanan romanı ve filmi olağanüstü bir çalışmadır.Anlatılanlar teyitte edilmiş durumdadır.Seyahatnamede anlatılan bir çok eser sonradan günyüzüne çıkartılmıştır.Bu seyahatnamede Orta Asya ve Kuzey Ülke insanlarının ahlaki yapısına kadar bir çok konuya değinilir.Kuzeyliler için çok dürüst , korkusuz ve ahlaklı oldukları belirtilir , Türk tasvirlerinde ise ahlakın çok önemli olduğu ve cesaretli insanlar oldukları anlatılır.Evliya Çelebi Seyahatnamesinde zamanın anlatım özelliği olarak abartılar bulunsa da gerçekliğinden hiç kuşku duyulmamıştır.Padişahın tahta çıktığında dünyayın boynuzlarında taşıyan öküzlerin yapılan merasim gürültülerinden ürktükleri gibi anlatılar dönemin anlatım özelliği olarak ele alınması gereklidir.
Seyyahların şahı olarak Batuta kabul edilebilir.Marko Polo dan daha fazla yeri gezmiş ve incelemiştir.Daha detaylı bilgiler ve analizler vardır.Özellikle Batuta nın Anadolu ziyareti sırasında meydana gelen tartışma çok ilginçtir.Yanlış hatırlamıyorsam Batuta nın gelişiyle birlikte kıyamet kopar ne olduğunu bir türlü anlayamaz Batuta, kamalar ve kılıçlar çekilir.Ne oluyor der cevap seni kim misafir edecek o konuda tartışıyorlar cevabını alınca çok şaşırır.Misafiri ağırlamak için yapılan bir yarış gibi aslında misafirperverliğin ve insanlığın mekanı ANADOLU işte.Selamlarımızla kendinize iyi bakın gösterdiğiniz ilgi içinde ayrıca teşekkürler.