scanfan
Yönetici
- 25 Eyl 2013
- 7,210
- 75,907
Gır Gır Halı Süpürgesi
Ürün Adı Olmuş Markalardan Biri
Nasıl her tıraş bıçağına "jilet", her sakıza "ciklet" diyorsak, her "mekanik halı süpürgesi"nin adı da "Gır Gır"dır. Gır Gır o kadar meşhurdu ki başlı başına bir marka adı olmasına rağmen aynı türden ürünler onun adıyla anılıyordu, yani ürün adı olmuş bir markaydı. (Ciklet adı aslında "Chiclets" markalı bir sakızdan, jilet adı da "Gilette" adlı bir tıraş bıçağı markasından geliyordu). Yaşı 50 civarında olanlar Gır Gır adlı bu aleti çok iyi hatırlarlar, zira 1970'li yıllarda Türkiye'de hemen hemen her evde vardı (galiba ilk kez 1960'larda üretildi). Ucuzdu, pratikti, metalden yapılmıştı, dayanıklıydı (bizimki 20 yıl dayandıydı) elektrik harcamıyordu, işe yarıyordu. Mekanizması basitti: Tekerleklerinden güç alan bir çift silindirik fırçası vardı. Alet itildiği zaman mekanik olarak dönen sert kıllardan yapılmış bu helezoni fırçalar halıdaki tozları ve küçük cisimleri toplayıp içindeki bir haznede biriktiriyordu. Sonraki yıllarda rekabet koşullarının değişmesi ve elektrikli ev aletlerinin yaygınlaşmasıyla üretimine son verildi. Küçük ve nispeten kalitesiz plastik taklitleri hâlâ ucuzcu marketlerde satılıyor.
Ünlü aktör "Necdet Tosun" bir zamanlar Gır Gır reklam filminde oynamış. İşin acı tarafı internette sağda solda bu reklam filminden bahsedenler, aktörü sıradan biri zannetmiş olmalılar ki ondan hep "adamın biri" diye bahsediyorlar. Demek ki Necdet Tosun'u tanımayan bir nesil gelmiş. Oysa iki oğlu da kendisi gibi aktör ("Gürdal Tosun" vefat etti) diğer oğlu "Erdal Tosun"u de en azından G.O.R.A. filminde filan görmüşlerdir. Reklam filmi sanki sinemalarda gösterilmek üzere hazırlanmış gibi duruyor. Bir kere çok uzun (3,5 dak), bir de Necdet Tosun 1975'te vefat etmişti, o zaman televizyon çok yaygın değildi.
Necdet Tosun Gır Gır reklamında
Bu aleti Türkiye'de ilk kez "Tacettin Hiçyılmaz" adında bir sanayici üretmiş, adını da kendisi koymuştu. Aletin seri üretimini İzmir'deki mütevazi atölyesinde yapıyordu. Türkiye'nin ilk yabancı patentli yerli çamaşır makinesini de bu atölyede yine kendisi üretmişti. Mithatpaşa Sanat Enstitüsü'de eğitim almış olan Hiçyılmaz, Göztepe Kulübü'nün de eski yöneticilerindendi. 2013 yılında 86 yaşındayken vefat etti.
Sağda solda duyduğum bir yanlış bilgi de "Gır Gır"ın Türkiye'ye has bir ürün olduğu ve mucidinin bir Türk olduğudur. Bu doğru değildir. Aslında bu mekanik süpürgenin geçmişi ta 19. yüzyıla dayanıyor. Genel olarak adına "carpet sweepers" adı verilen bu ürünün patenti 1876'da ABD'de "Melville Bissell" adında bir mucit tarafından alınmış, 1883'te de satışına başlanmış. Haliyle ilk marka adı da "Bissell". Yakın zamanlara kadar ABD'de de satılıyormuş. Reklamlardan biri 1961 yılına ait. Eski reklamlarda en çok Bissell adına rastlanıyor.
Mekanik Halı süpürgesinin ilk kez bir sinema filminde görülmesi 1914 tarihinde bir Charlie Chaplin filminde gerçekleşmiş. Bu kısa filminin adı Güldüren Gaz (Diş hekimlerinin ağrıyla savaşmak için ve anestezi maksadıyla kullandıkları bir gaz olan "Nitröz Oksit" kastediliyor. Yan etkisi ise güldürmesi!). Süpürge 1:10 dakikasından itibaren.
Charlie Chaplin - Güldüren Gaz (1964)
Moderatör tarafında düzenlendi:
