Ferdi Sayışman hayatını kaybetti..

[direnc11]

Tesadüfen Cihan Demirci'nin facebook sayfasından öğrendim Ferdi Sayışman'ın hayatını kaybettiğini. Ne yazık ki Türk çizgi romanında bir şekilde önemli bir yeri olan bir ismin vefatına dair hemen hemen hiçbir haber bulamadım internette. Yaptığı balonlamaların yanında belki de en çok Redkit'e isim babası olmasıyla aklımda kalacak olan sanatçının toprağı bol olsun. Sevenlerine, ailesine, çizgi roman camiasına baş sağlığı dilerim.

Oğlu Şevki Sayışman babasının ardından şunları yazmış:

"Bugün balonlar boş kalıcak...Zagor artık ahhhyaaak diyemeyecek...Çiko karamba karambita diyemeyecek...Tom Braks kılık değişemeyecek RetKid öksüz kaldı...Kızılmaske On kaplan gücünde değil artık...Kaligraf ustası yok artık..Ferdi Sayışman'ı kaybettik...Tüm çizgi roman dünyasının başı sağolsun..."

 

[lotoloto]

Mekanı cennet olsun.çizgiromanın başı sağolsun.

 

[yeryüzü]

Bugün okumaya başladığım ilk
"Blueberry" kitabının künyesinde
ismini görüp anmıştım bu güzide
insanı. Ne diyelim, başımız sağolsun,
sevenlerine sabır dilerim...

 

[ertuğrul]

Baba Ferdi Sayışman, 51 yıllık çizgi roman kaligrafı. Yani işi konuşma balonlarının içini yazmak. Oğlu Şevki de Penguen ve Leman dergilerinin kaligrafı.

Ferdi Bey, bu işe 1954’te çizgi romanları yabancı orijinallerinden kopyalayarak başlamış. Fatoş-Basri, Tenten, Zagor, Küçük Prens, Mister No, Mandrake… Tüm bu çizgi romanların kopya çizimlerini ya da Türkçe kaligrafilerini o yapmış. Yaparken de Lucky Luke’u Red Kit’e çevirmiş, Fantom’u ormanda on kaplan gücüne çıkarmış. Oğul Şevki Sayışman ise, işe artık kopya çizimlerin bittiği yıllarda başladığından sadece balonları yazıyor. ‘Benim hiç babam gibi yazı uyduracak yetkim olmadı, ama uykum gelince balonları yanlış yazarak değiştirmiyor da değilim’ diyor gülerek.

Şevki Sayışman’ın İstanbul Sefaköy’deki evinin büfesi çizgi roman ve çizim kopyalarıyla dolu.

Masasında lambası, piposu ve eski çizgi roman ciltleri göze çarpıyor. Yeleği, dikdörtgen çerçeveli büyük gözlükleri, bir de ortalarda gezinen 2 buçuk yaşındaki torunu Simanur ile tam bir dede… Kaligrafi mesleğini miras bıraktığı oğul Şevki Sayışman onun altıncı ve en küçük çocuğu.

Ferdi Sayışman, 1926’da İstanbul Kasımpaşa’da doğdu. Uzun yıllar kimya ve yağ endüstrisinde laboratuvar ve rafineri şefliği yaptı ama küçüklüğünden beri bir yandan da resim tutkusundan hiç vazgeçmedi.

1954’te teknik bilgisi olmadan, kendi kendine 170 sayfalık bir resimli roman yapıp, satmak için Cağaloğlu’na ilk adımını attı. ‘Romanı götürdüğümde, ‘Bunu ufalt öyle getir’ dediler. Tabii öyle bir imkanım yok. Ama yaptığım işi görünce Fuat Yılmaz, 1001 Özel isimli yayın için yurtdışında yayınlanan çizgi romanların kopyasını çıkarmamı istedi. Mesleğe öyle başladım.’

KIZILMASKE’NİN MEŞHUR LAFI

O yıllarda çizgi romanlar, yurtdışından bant karikatürler halinde geliyordu. Bunların roman sayfası haline gelmesi için ise çizimlerin geliştirilmesi, değiştirilmesi gerekiyordu. Ferdi Bey, o yüzden küçük bir kareyi bazen çevresine ayrı bir dekor çizerek büyük bir kare haline getirmek zorunda kalabiliyordu. Kızılmaske, Mandrake vb. onun ellerinde birleştirilmiş küçük hikayelerden, cilt cilt kitaplar haline geldi.

Zagor’u 550 cilt, Mister No’yu 200 cilt çizdi. Sayışman, bugün herkesin aklında iz bırakan uydurma cümlesini ise Kızılmaske’yi çizerken buldu. ‘Bazen bant kenarlarında boşluklar kalıyordu, onları da ben dolduruyordum. ‘Kızılmaske herkese anladığı lisanla konuşur’, ‘Fantom ormanda on kaplan gücündedir’ gibi lafları hep böyle ekledim.’

1970’lerde yurtdışından çizgi romanların taslak çizimleri gelmeye başladı. Artık sadece konuşma balonları boş bırakılıyordu. Ferdi Bey’in işi de yavaş yavaş çizimden kaligrafiye döndü. Hatta bilgisayar işin içine girince kaligrafi de bitmeye başladı. Şimdi sadece İnkılap Kitabevi’nden çıkan Red Kit’in kaligrafisini ve düzeltmelerini yapıyor.

OĞLUNA DA İŞİNİ ÖĞRETTİ

1980’lerin başında o kadar çok çizgi roman çıkmaya başladı ki, Ferdi Bey’e, birini daha bul, dediler. O da en küçük çocuğu Şevki’ye ‘Al bu Amerikan dergisini, nasıl yazılıyorsa taklit edip yaz’ dedi. ‘Baktık ki adam derya…’ diye ekliyor kendi oğlu için.

Şevki Sayışman, önce Tay Yayınları’nda Tom Braks’ta birkaç küçük deneme yaptı. Sonra kalemlerini alıp Ceylan Yayınları’ndaki Erdoğan Egeli’ye gitti. ‘O zaman 14 yaşındaydım. Çok küçük olduğum için Erdoğan Egeli bana inanmadı. Yazıları babamın yazdığını düşündü. Ben ancak önünde yazmaya başlayınca ikna oldu. Ondan sayfa başına 75 kuruş istedim, o da bana küçüğüm diye 125 kuruş verdi. İlk olarak orada Kit Taylor’un yazılarını yazdım. O dönemler ülkede sağ-sol çatışması vardı, bir gün okula gitsek 4 gün gidemiyorduk, ders olmuyordu çünkü. Ben de okulu bıraktım ve o dönemden beri kaligraflık yapıyorum.’

Şevki Sayışman, 1989’da Gırgır’da çalışmaya başladı. Ardından Ustura, Leman ve Penguen geldi. Şu anda iki rakip dergi olan Leman ve Penguen’in tek ortak çalışanı o. Lemanyak ve Atom dergilerinin de kaligrafı.

Şevki Sayışman, Penguen çizerlerince satır aralarında sık sık börek istemesiyle anılıyor. Dergide sabahladıkları uzun bir gecenin sonunda ona haber vermeden gidip börek yemeleri yüzünden… Bunun intikamını, beraber çalıştıkları gecelerde arkadaşlarından börek isteyerek alıyor.

İRLANDALILARA, SÜT İÇTİM DİLİM YANDI’YI SÖYLETTİ

Ferdi Sayışman’ın, daha sonra isim babası olacağı Red Kit ile tanışması 1954-56 arasında rastlıyor. ‘O zaman Lucky Luke’un maceraları Fransız Spirou dergisinde çıkıyordu. Burada da yayınlamaya karar verince, Türkçe ne isim koyalım, diye düşünmeye başladık. Bir arkadaşın çıkarmak istediği Red Rider (Kızıl Sürücü) diye bir dergi vardı. Ben de Bil Kit diye başka bir derginin kopyasını yapıyordum. Red kısmını Red Rider’dan Kit kısmını da Bil Kit’ten aldık, Red Kit oldu.’

Ferdi Bey’in Red Kit’e katkısı sadece isim babalığı değil. ‘Red Kit’te daima bir kenarda ellerini ovuşturan ve tabut hazırlayan bir mezarcı vardı. Adını Mezarcı Kamil yaptım. Gerçek hayatta, Kasımpaşa’da Kulaksız Mezarlığı’nın mezarcısıydı Kamil. Ona ‘kefen soyucu’ derlerdi çünkü yeni gömülen ölülerden kefeni çıkartıp başkasına satıyordu.’

Sayışman’ın Türkçeleştirme işi, bazen kültürel adaptasyonlara kadar varıyordu. ‘Bir bölümde süvari alayındaki İrlandalılar bir İrlanda şarkısı söyleyerek yürüyordu. Ben de o balona ‘Süt içtim dilim yandı’ türküsünü uydurdum… Beğenmediğim şeyi değiştirirdim, çünkü biliyorum ki ben beğenmezsem kimse beğenmez, ben halk çocuğuyum.’

kaynak: hürriyet







Ülkemizde Redkit'in isim babası.
Allah rahmet eylesin.
İşin ilginci hiç bir yerde ölümüyle
alakalı yazı yok.

 

[Baltimora]

Allah rahmet eylesin. Sayenizde öğrendim kim olduğunu. Meğersem Red Kit'e ismini vermesinin yanında ülkemize, kalburüstü sayılabilecek çok sayıda çizgi romanı getirtmiş.. Bu vesile ile aşağıda, Radikal gazetesinde kendisiyle ilgili bazı bilgilerin olduğu kısa bir paragrafı paylaşıyorum..

O sıralar yayımlanmayı bekleyen Lucky Luke’a Red Kit ismini ise Türkiye’nin önde gelen kaligrafi sanatçısı Ferdi Sayışman verdi. Ülkemize Mandrake, Mister No, Zagor, Kızılmaske gibi onlarca ünlü çizgi romanı getiren Sayışman hikâyeyi şöyle anlatıyor: “Lucky Luke’un maceralarını burada yayımlamaya karar verince, ‘Türkçe ne isim koyalım?’ diye düşünmeye başladık. Bir arkadaşın çıkarmak istediği Red Rider (Kızıl Sürücü) diye bir dergi vardı. Ben de Bil Kit diye başka bir derginin kopyasını yapıyordum. Red kısmını Red Rider’dan Kit kısmını da Bil Kit’ten aldık, Red Kit oldu.”

 

[savok]

Zeki'ni paylaştığı yazıyı okumuştum, sanırım bizim forumda da paylaşıldı.
Dilimize pelesenk olmuş bir sürü sözün sahibi üstada Rahmet diliyorum.
Mekanı cennet olsun.

 

[abolardis]

Allah rahmet eylesin mekanı cennet olsun

 

[dynamo]

Allac(C.C) rahmet eylesin,nur içinde yatsın.

 

[palio68]

Allah rahmet eylesin mekanı cennet olsun.

 

[hozkoca]

Allah rahmet eylesin, mekanı cennet olsun..

 

[profesör]

Teksas Tommiksçilikten bilinçli çizgi roman okurluğuna evrildiğimiz safhada, çizgi romana katkısı olan şahsiyetleri yeni yeni tanırken, Hürriyet Gazetesi pazar ekinde sanıyorum Ferdi Sayışman ve oğlu Şevki Sayışman ile yapılan söyleşiye rastlamış ve kesip saklamıştım. Sonra onu Diyarda paylaşmıştım.

Çizgi romanların balon yazılarını yazmakla kalmayıp o dönemin modası kopya ressamlığını da yaptığı gibi balon yazılarını Türk okuru için adapte ettiğini öğrendiğimde hem sevinmiş, hem de şaşırmıştım. Tabii ki baba oğula hayran olmuştum.

Vefatının basında, iletişim araçlarında bir skandal kahramanı kadar bile yer bulamamasının utancı tüm toplumumuzun, hepimizin sorumluluğundadır.

Dünyanın bir ucundaki bilmem kimin elinin cebinde olduğu birilerinin iletişim bilgilerine sahip olabiliyoruz kolayca
Ama bir Ferdi Sayışman'ın iletişim bilgilerine sahip olmak bir yana yaşadığından dahi bihaberiz
Çizgi Diyarı 7 Kuruluş Yılı Etkinliğinde ona bir plaket sunmak vardı, bilseydik, ulaşabilseydik
İnşallah sonraki etkinliklerde bu eksik ve ayıplarımızı mümkün olduğunca telafi edebiliriz

Şevki Sayışman ustanın emek verdiği, kopya ressamlığını yaptığı, kaligrafisini yaptığı yüzlerce eser taradım, paylaştım, tarandığı halde henüz paylaşamadığım yüzlercesi daha var

Yabancı çizgi roman okurken, tararken, kırparken Ferdi, Şevki, Ayten, Coşar, Yılmaz, Bora ve daha nice isimlerle karşılaşıyorum, akraba oldum neredeyse onlarla

Lakin nerededirler, yaşıyorlar mı, rahmete mi gittiler bilmiyoruz

Ferdi Sayışman ustaya, bize verdiği tüm mutluluklar kadar mutlu olmasını diliyorum gittiği yerde

Mekanı cennet olsun

Şevki Sayışman ustaya sabır ve uzun ömür diliyorum

 

[HACILI]

Allah rahmet eylesin.

 

[Beymelikli18]

Tüm çizgi roman dünyasının ve diyarın çizgi roman severlerin başı sağolsun

 

[Hakan Alpin]

Türk Çizgiromancılığının başı sağolsun, mekanı cennet olsun inşallah.

 

[bentley]

yolu ışık olsun

 

[memogianni]

Çizgi romanları o kadar sevmeme rağmen adını ilk defa duydum. Demek ki kabahat bende. Ruhu şad olsun.

Allah rahmey eylesin.

 

[oktay_izm]

Ustaya Allah'tan rahmet, sevenlerine baş sağlığı diliyorum.

 

[scanfan]

...Vefatının basında, iletişim araçlarında bir skandal kahramanı kadar bile yer bulamamasının utancı tüm toplumumuzun, hepimizin sorumluluğundadır.

Dünyanın bir ucundaki bilmem kimin elinin cebinde olduğu birilerinin iletişim bilgilerine sahip olabiliyoruz kolayca
Ama bir Ferdi Sayışman'ın iletişim bilgilerine sahip olmak bir yana yaşadığından dahi bihaberiz....

Size katılıyorum sevgili "profesör" üstadım. Değer bilmezlikte dünyada birinciyizdir herhalde. Nette ustanın bir fotoğrafını aradım, aşağıdakinden başkası yoktu. O da çok küçük boyutlu bir görseldi ve bir iki çizgi roman bloğunda yer alıyordu. Fotoğrafta baba Ferdi Sayışman, el verdiği oğlu Şevki Sayışman'la birlikte görülüyor. Mekanı cennet olsun.

​

 

[scanfan]

Nihayet bir gazete, "Yurt" gazetesi bugün haberi 1'inci sayfadan görmüş (sağ alt köşede).

​

 

[gandor08]

Mekanı cennet olsun, kaligrafi üstadımızın.

 

[haşim ünvan]

Allah rahmet eylesin, nurlar içinde yatsın..