Çaykara

[bakunin]

Karadeniz Bölgesi'nde Trabzon İline bağlı bir ilçe olan Çaykara, kuzeyinde Dernekpazarı, doğusunda Hayrat ilçeleri, güneydoğusunda Rize, güneyinde Bayburt, güneybatısında Gümüşhane illeri, batısında da Köprübaşı ilçesi ile çevrilidir. Trabzon'un en uzak ilçesi olan Çaykara, kıyıdan 30 km. içeride, Solaklı ve Yeşilalan Derelerinin birleştiği vadide kurulmuştur. İl merkezine 76 km. kıyı şeridi olan Of İlçesine 24 km. Bayburt İline 60 km. ve Dernekpazarı ilçesine 7 km. uzaklıktadır.

Yüzölçümü 637 km2, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 35.435'tir.

İlçe toprakları engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Güneyde Trabzon-Rize dağlarının uzantısı olan Soğanlı Dağları yer alır. Sarp ve geçit vermeyen bu dağlar üzerindeki buzullar vadiden 800-900 m. aşağıya sarkarak akarsuları beslerler. İlçe merkezini Bayburt iline bağlayan Soğanlı (Dağ Geçidi) vardır. Bu geçit Eylül ayının sonunda kar yağması ile kapanır ve ancak haziran ayında ulaşıma açılır. Soğanlı geçidinin doğusunda yer alan Sarıkaya, Karakaya ve Haldızen dağları 3.000 metrenin üstüne çıkan yükseltilere sahiptir ve geçit vermezler.Bunların üzerlerinde çok fazla buzul ve buzul göllerine rastlanır. Bu göller; Balık, Aygır, Kara, Sarı, Pirömer, Buzlu, Koyun, Dipsiz, Hatalan, Sırri ve Kazıklı en önemli olanlarıdır. Bu göller buzul suları ile beslenir. Bu göllerden toprak kayması sonucu meydana gelen Uzungöl İlçe merkezine 25 km. güneydoğuda ve çam ağaçları ile kaplı bir alanda olup, turistik bir merkezdir. Göl alabalığı ile ünlenmiştir.

Çaykara orman bakımından zengindir. Bu ormanlarda, yüksek kesimlerde ladin’in çeşitleri, yükseklik azaldıkça gürgen, kestane ve kızılağaç türlerine rastlanmaktadır. İlçede tarım yapılan arazi çok azdır. Arazinin eğimli oluşu sürekli toprak kaybına neden olur. Tahıl çeşitleri arasında en çok mısır yetiştirilir. Endüstri bitkilerinden fındık ve çay üretilmektedir. Fakat bunlar halkın geçimini yeterince sağlayamadığından burada yaşayanların çoğu göç etmiştir. Hayvancılık köylerdeki otlak arazinin yetersizliğinden az bir miktarda yapılmaktadır. Eskiden halkın yaşamında önemli yeri olan yaylacılık günümüzde önemini korumakla birlikte, dinlenme ve tatil yapmaya elverişli yerler olmuşlardır.

İlçe ismini değirmenlerin yanında akan akarsudan almıştır. Trabzon ile birlikte M.Ö. VI.yüzyılda Medlerin, M.Ö. 550'den sonra da Perslerin eline geçmiştir. Roma ve Pontos orduları arasındaki savaşlara sahne olmuş, M.Ö. 66'dan sonra da Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetinde kalmıştır. MS.395'den 1204 yılına kadar Bizans sınırları içerisinda kalmış, 1204 -1461 yılları arasında da Trabzon Rum İmparatorluğu'nun egemenliğini tanımıştır. Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır (1461).

Cumhuriyet döneminde önceleri Of'a bağlı bir bucak olan Çaykara 1948 yılında ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede eski eser olarak Nerkoz Camisi dışında başka bir yapıya rastlanmamaktadır. Bu yapı XVIII.yüzyılda ahşap bir mescidin yerine yapılmıştır. Sultan Murat Yaylası'nda I.Dünya Savaşı'nda Ruslarla yapılan savaşlara ait siperler ve şehirlerin mezarları bulunmaktadır.

 

[bakunin]

TURİZM VE DOĞAL GÜZELLİKLERİ

Alçalı (Uzungöl) Köprüsü

Trabzon ili Çaykara ilçesi Uzungöl Bucağında bulunan bu köprünün yapım tarihi kesinlik kazanamamakla beraber MÖ. II. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Trabzon Pontus İmparatorluğu zamanında da kullanılan köprü yıkılmış ve günümüze gelememiştir. Köprü ile ilgili kaynaklarda da yeterli bilgi bulunmamaktadır.

Uzungöl

Trabzon'a 99 km ve Çaykara ilçesine 19 km uzaklıkta, deniz seviyesinden 1090 m yükseklikte bulunan Uzungöl, dik yamaçları ve muhteşem orman örtüsü ile Alplerin güzelliğini geride bırakmaktadır. Vadinin ortasında bulunan ve yamaçlardan düşen kayaların Haldizen deresinin önünü kapatmasıyla oluşmuş göl, “Uzungöl” olarak bilinir ve çevreye aynı ad verilmiştir. Özellikle yakınındaki “Şerah” köyünün yöreye uygun tarzda yapılmış eski ahşap evler, doğanın güzelliğini tamamlar özelliktedir. Yerli ve yabancı turistlerin büyük ilgisini çeken Uzungöl, sahip olduğu turistik potansiyeli bakımından çok zengindir. Çevrede trekking, kuş gözlem, botanik amaçlı turların yanı sıra daha yükseklerdeki dağların arasındaki göllere veya yakınlardaki Şekersu, Demirkapı, Yaylaönü gibi diğer yaylalara geziler düzenleme olanağı vardır. Yaban hayatı bakımından Uzungöl çevresindeki dağlarda ayı, kurt, yaban keçisi, tilki, kafkas dağ horozu gibi çeşitli hayvan türleri barınmaktadır. Haldizen deresi vadisinde, heyelan sonucu dere yatağının tabii baraj şeklinde kapanması sonucu oluşan göl, çevresindeki ladin ormanları ile çekici bir peyzaj sergiler, Göl kıyısında yer alan Uzungöl yerleşmesi belediye teşkilatına sahip olup, alt yapı çalışmaları devam etmektedir. Çaykara Uzungöl yol bağlantısının tamamı asfalt olup 100 km. mesafededir. Gölün su sathı, mevsiminde gelen su miktarı ile bağımlı olarak cüzi farklılıklar gösterir ise de, genelde boyu 1000 metre, eni 500 metre, derinliği ise 15 metre civarındadır. Gölde alabalık yaşamaktadır. Belediye tarafından hazırlanmış 1/2000 uygulama imar planı bulunduğu ifade edilen yerleşmede; geleneksel ahşap yayla yapılarının kuzeybatı yönündeki çayırlık yamaçlardaki konumundan, beton yapılarının kuzeybatı yönündeki çayırlık yamaçlardaki konumundan beton yapılar şeklinde göl kıyısına inmekte olduğu müşahade edilmiştir.

Turizm Merkezi olarak belirlenen alanın ilgi odağı olan göl çevresinde topografya, yerleşme alanını sınırlamaktadır. Bu nedenle kuzeybatıda belirlenen turizm yerleşme alanları ise kot farkı nedeniyle daha düşük rakımlarda kalmaktadır. Bu durumda, Turizm Merkezi gelişmesinin sağlıklı ve başarılı olabilmesi için göl çevresindeki yapılaşmanın kesinlikle kontrol altında tutulması gerekmektedir. Gölün Çaykara yönünden girişi bugünden büyük yapılarla (cami ve okul) kapatılmış durumdadır. Güneydoğuda yer alanda ise yapılaşma hızla artmaktadır. Halen gölün güneyinde, Haldizen deresi yanında yer alan özel sektör tarafından yapılmış bulunan 52 yatak kapasiteli ahşap bungalovlardan oluşan tesis başarılı bir uygulama olarak dikkat çekmektedir. Güneye doğru uzayıp giden Haldizen deresi vadisi büyük doğa zenginliklerine sahiptir. Uzungöl'e yaklaşık 10 ile 20 km mesafede dağların yüksekliklerinde yer alan 10' kadar ufak göl yöredeki aktivite zenginliğini arttırmaktadır. Uzungöl'e bugün bile yabancı gruplar gelerek mevcut tesiste konaklamakta ve güneydeki göllere doğa içinde yürüyüşler yapılmaktadır. Son zamanlarda Uzungöl çevresinde yapılan çevre tahribatı, yerel ve ülke basınında geniş yer almıştır. Özellikle gölün çevresine yapılan stabilize yolun, gölün kaynaklanan su taşkınlarından etkilenmemesi amacıyla yapılan beton istinat duvarı, tam anlamıyla Uzungöl de ekolojik bir felaketin yaşanmasına neden olmuştur. Gölün doğal ve ekolojik yapısını alt üst eden beton bariyerlerin kaldırılması ve gölün eski doğal görünümüne kavuşturulması için çok sayıda çevreci sivil toplum örgütünün çabaları devam etmektedir.

 

[bakunin]

Cevdet Sunay Evi-Müzesi

Trabzon Çaykara İlçesine 21 km. uzaklıkta bulunan, Çaykara-Sultan Murat Yaylası yolu üzerindeki Ataköy beldesinde bulunan yapı iki katlı tipik bir köy evidir.

1900 yılında Ataköy'de doğan, Genelkurmay Başkanlığı, Türkiye Cumhuriyeti'nin 5. Cumhurbaşkanlığı ve Kontenjan senatörlüğü yaptıktan sonra 1982 yılında ölen Cevdet SUNAY'ın doğduğu ev, restore edilerek 2001 yılında Cevdet Sunay Evi-Müzesi olarak ziyarete açılmıştır.

Yapı iki katlı, dış duvarları kesme taştan, iç bölmeler ahşaptan yapılmıştır.Müze olarak düzenlenen zemin katın doğu-batı yönünde iki kapısı vardır. Alt kat depo olarak kullanılmaktadır.

Girişte geniş bir salon yer almakta olup, geleneksel köy evinin oturma mekanı olarak aslına uygun biçimde düzenlenmiştir. Duvarlarda Cevdet Sunay'ın yaşamından kesitleri yansıtan fotoğraflar teşhir edilmiştir. Çalışma odası olarak düzenlenen mekanda; Cevdet Sunay'ın kitapları, fotoğrafları, şilt, berat ve diğer belgelerle birlikte çalışma masası ve koltuklar yer almaktadır. Yatak odası, kendi kullandığı karyola, komidin ve diğer özel eşyalarla, misafir odası da yine kendisine ait özgün eşyalarla düzenlenmiştir.

Cevdet Sunay Evi-Müzesi Pazar günü hariç haftanın diğer günlerinde ziyarete açıktır.