Çizer Bob Kane ve yazar Bill Finger'ın beraber yarattıkları Batman, çıkışını Mayıs 1919'da Detective Comics'in 27. sayısında yaptı. Kısa sürede DC'nin Superman'den sonraki en popüler kahramanı haline geldi.
1930'larda yeni çıkmaya başlayan çizgi romanlar 'pulp' magazin ve film öğelerini çizgi roman formatına uyarlıyorlardı. Batman bu formülü en başarılı şekilde uygulayan çizgi romanlardan biriydi.
Pulp magazinler yüzyılın başından beri vardı ama tek kahramanı olan dergiler otuzlarda ortaya çıkmıştı. The Shadow 1931'de yayımlanmaya başladı. Ardından Doc Savage, The Spider ve 1933'te The Phantom Detective, 1936'da The Whisperer ve 1939'da The Avenger geldi. 1930'lar tam anlamıyla gizemli adamların dönemiydi ve onları çizgi romanlar dışındaki popüler eğlence türlerinde de görmek mümkündü.
Bill Finger bir keresinde ilk senaryosunun bir Shadow hikâyesinin kopyası olduğunu, Batman'deki üslubunun modelinin Shadow olduğunu, onun dışında Warner Bros ve gangster filmlerinden de etkilendiğini söylemiştir. Kane de bir başka ilham kaynağının 1931 tarihli Bat Whispers adlı film olduğunu belirtmiştir. Temelde bir "eski karanlık ev" hikâyesi olan film çalınan paralar, gizli odalar ve geçitler ve yarasa gibi giyinen çılgın bir katille ilgiliydi. Geceleri çatılarda sinsi sinsi dolaşarak garip gölgesini duvarlara yansıtan bu Yarasa kesinlikle Batman'in atasıydı.
Batman ilk ortaya çıktığında tipik modern bir metropol olan Gotham'dakı suçlularla savaşan merhametsiz bir kahramandı. Sivil yaşamındaysa genç ve zengin iş adamı Bruce Wayne'di. 'Playboy' Wayne geceleri "güçlü ve ürkütücü" bir suç savaşçısı oluyordu. Batman'in nasıl ortaya çıktığı ise Detective'in 33. sayısına (Kasım 1939) kadar anlatılmadı. İki sayfalık bir özette, okuyucular 15 yıl önce Bruce Wayne'in ailesinin sokakta bir hırsız tarafından öldürüldüğünü ve çocuğun, hayatını "suçlularla savaşmaya" adadığını öğrendi. Doğaüstü güçleri olmayan Wayne bir kahraman olmak için çalışmak zorundaydı. Suçla savaş kariyeri için yıllarını verdi ve kendini hem usta bir bilim adamı hem de bir süper atlet olarak eğitti. Suçluların kalplerine korku salacak bir kılığa ihtiyacı olduğuna karar verdiğinde odasına giren bir yarasadan ilham aldı - "Bu bir işaret... Bir Yarasa olacağım."
Batman'in hayatındaki bir başka önemli olay Defective'in 38. sayısında (Nisan 1940) cereyan etti. Bir yardımcı kazandı: Robın, Harika Çocuk! Batman ve Robin'in yaralanabilir, hattâ öldürülebilir olmaları çekiciliklerini arttırıyordu. Okuyucular, DC'nin böyle bir şeye izin vermeyeceğini bilseler de Batman, Robin'i bir trenin altından kurtarmaya çalışırken ya da bir tavan çökerek onları ezmek üzereyken heyecanlanıyorlardı. Batman'ın 60 yılı geçen kariyerinde birden fazla Robin oldu. İlk Robin haydutlar tarafından öldürülmüş bir akrobat ailesinin oğlu olan Dick Grayson'dı. Sonunda çok büyüdü ve Jason Todd adlı bir gençle değiştirildi. Frank Miller'ın Dark Knight versiyonunda Robin rolü(!) 13 yaşındaki bir jimnastikçi kız olan Carrie Kelly'ye verildi. 1988'de okuyucular arasında yapılan bir oylamayla Jason Todd'un ölmesine karar verildi. 1989'da yeni Robın Tim Drake sahneye çıktı.
Batman ve Robin'in kullandıkları aletler de ayrıca çekiciydi. Batplane, Batmobil ve bitmek tükenmek bilmeyen hayat kurtarma gereçleriyle dolu kemerler... 1940'ların başında çıkan Yarasa Mağarası da pek çok çocuğun evlerinin altında olmasına itiraz etmeyeceği bir şeydi.
Yan karakterler de ilginçti. Komiser Gordon maceraların başından beri vardı. Biraz durgun bir karakter olsa da yarasa sinyalini kullanmayı akıl edecek kadar yaratıcı olan bir komiser hiç yoktan idare ederdi. 1943'te ortaya çıkan İngiliz uşak Alfred de, orijinal şişman haliyle olsun sonraki zayıflamış haliyle olsun, sevimli bir karakterdi.
Bir çizgi romanı değerlendirmenin en iyi yollarından biri onun kötü adamlarına bakmaktır. Batman ve Robin de bir grup renkli ve eğlenceli düşmanla çarpıştı. Baş rakipleri şüphesiz kartviziti kurbanlarını ölesiye güldüren bir gaz olan "Suçun Palyaço Prensi", Joker'di. Profesör Moriarty'nin zekâsı, Fu Manchu'nun şeytansılığı ve Groucho Marx'ın (Türkiye'de Arşak Palabıyıkyan olarak da bilinir) küstahlığının birleştiği Joker Batman'in 1. sayısında (Bahar 1940) ortaya çıktı. Joker'in en çekici yanı yaratıcılığıydı. Tek istediği mücevher, para ve sanat eserleri olsa da metodları sürekli değişiyordu. Bir gün eski şakalara dayanan cinayetler işliyor, başka bir gün, her gün için ayrı bir suç işlemeye karar veriyor ve Batman'e onu durdurması için meydan okuyordu. Bu mor kıyafetli palyaço kısa sürede ikilinin en çok savaştığı düşman oldu.
Batman'in en bilinen düşmanlarından biri de kibar ve şık haydut Penguen'di. İlk kez Dedective'in 58. sayısında (Aralık 1941) göründü. Batman'in diğer önemli düşmanları arasında Çift-Surat, Korkuluk ve Kedi Kadın vardı. 1940'larda, Batman'in suçluları bizzat öldürmek gibi yasal olarak tartışılır olan eylemlerini yumuşatması için DC'nın üzerinde toplumsal bir baskı oluşmuştu. Böylece Dinamik ikili, Gotham City polis departmanının gayri-resmi yardımcıları haline geldi.
Batman ve Robin, kazandıkları popularite ile Detective Comics sayfalarının dışına çıkarak kendi dergileri olan Batman'i kazanıyorlardı (1940). Bir yıl sonra Süper man'le düzenli olarak ekip çalışması yaptıkları World's Finest Comics'te çıkmaya başladı.
1960'ların sonunda Kane, karakterle olan ilişkisini bitirince, yeni yazar ve çizerler Batman üzerinde çalışmaya başladı. Bunların arasında Denny O'Neil, Frank Robbins, Irv Novick ve Neal Adams vardı.
1943'te Columbia Pictures'ın yaptığı bir Batman seriyal filmi sonrasında kendi çizgi bantlarına dönüştü. McLure ajansı, Batman üreticilerinin bant dizisinde çalışması için
gerekli bağlantıları filmin prodüksiyon aşamasında yapmıştı. Ekibin başında çizgi romanın editörü olan Jack Schiff vardı. Bob Kane günlük diziyi ilk birkaç gün kendisi çizdi ama kısa bir süre sonra sadece kurşun kalem çizimlerini yapmaya başladı. Sonraki hikâyelerde kurşun kaleme Jack Burnley geçti. Çinileri Charles Paris yapıyordu. Yazarlar Bill Finger, Don Cameron ve Alvin Schwartz'di. Batman and Robin 25 Ekim 1943'te günlük bant olarak yayımlanmaya başladı. 7 Kasım'da da Pazar günleri yayımlanan ayrı bir dizi başladı. Bant dizisi hiçbir zaman çizgi roman kadar popüler olmadı ama McLure ajansı üç yıl boyunca dağıtıma devam etti. Pazar günleri yayımlanan dizi 27 Ekim 1946'da, günlük diziyse 2 Kasım'da sona erdi. Bu dizi, çizgi romandaki maceralara oranla daha ağırbaşlıydı. Maceralar genelde maskeli kötü adamların olmadığı dedektif bulmacalarıydı.
1960'larda Batman'in İkinci büyük popülerlik dalgası başladığı sırada 1943-1946'da yayımlanan bant strip dizisi unutulmuştu bile. Altmışlardaki bu popülaritenin sebebi prodüktör William Dozier ve yazar Lorenzo Semple, Jr.'ın ABC-TV için yarattığı, başrollerinde Adam West ve Burt Ward'ın yer aldığı "Biff! Pow! Zowie!" Batman TV dizisiydi. Bu dizi, 12 Ocak 1966'dan 14 Mart 1968'e kadar 120 bölüm sürdü.
Dizinin popülerliğinden faydalanmak isteyen Ledger Ajansı DC Comics'ten bir bant dizisi hazırlamasını istedi. Pazar dizisi 29 Mayıs 1966'dan haziran 1969'a kadar sürdü. Günlük diziyse 30 Mayıs 1966'dan 26 Şubat 1972'ye kadar sürdü. Bob Kane'in adı yine kullanılıyordu ama aslında başlangıcından Haziran 1970'e kadar dizinin yazarı Whitney Ellsworth idi. Ondan sonra yazarlığı 1972'nin başına kadar E. Nelson Bridwell devam ettirdi. İlk üç ay boyunca Sheldon Moldof hem günlük diziyi, hem de Pazar dizisini çizdi. Onun yerini Ağustos 1966'dan Mart 1968'in ortasına kadar Joe Giella doldurdu. Sonra çizerlik koltuğuna 1972'nin başına kadar Al Plastino oturdu. Ocak'ta Ledger Ajansı, DC Comics ekibini işten çıkardı ve 1974'e kadar kendi hikâyelerini hazırladı.
Batman'in bir sonraki gazete çıkartması 1989'da Tim Burton'ın yönetmenliğini yaptığı Batman filminin kazandığı popülarite sonrasında oldu. Bu dizi de Creators Ajansı tarafından 6 Kasım 1989 dan 3 Ağustos 1991'e kadar sürdürüldü. Bu dizinin ilk hikâyesi Marshall Rogers'ın imzasını taşıyordu (çizer Rogers'a Joh Nyberg asistanlık yapıyordu. Yazar Max Allan Collins'ti). Sonraki yedi hikâyede ise yazarlığı William Messner-Loebs, çizerliği Carmine Infantino ve John Nyberg üstlendiler.
Son yılların en başarılı Batman projesi Frank Miller'ın 1986da hem yazıp hem çizdiği dört sayılık bir mini seri olan Dark Knight'tı. Dark Knight yaşlı bir Batman'ı ve çökmenin eşiğinde olan bir Gotham City'yi resmediyordu. Dark Knight pek çok ödül aldı ve çizgi roman hayranları dışındaki kesimden de ilgi gördü.
Batman'in gazete bantları bilebildiğim kadarıyla Türkiye'de hiç yayımlanmadı. Dergi olarak ise dünyada kazandığı popülariteye koşut olarak çeşitli dönemlerde yayımlandı. 1967 tarihinde çıkan dergiden sonra seksenli yıllarda başarı kazanan filmlerinin ticari promosyonu biçiminde Milliyet gazetesi ve Bando Çocuk dergisi tarafından ilave olarak verildi. Bağımsız olarak doksanlı yılların ikinci yarısından itibaren çıkan kısa süreli dergisi (1996), televizyondaki çizgi filmini izleyen yeni okuma ve boyama kitapları da çıkartıldı.
CAN T. YALÇINKAYA
1930'larda yeni çıkmaya başlayan çizgi romanlar 'pulp' magazin ve film öğelerini çizgi roman formatına uyarlıyorlardı. Batman bu formülü en başarılı şekilde uygulayan çizgi romanlardan biriydi.
Pulp magazinler yüzyılın başından beri vardı ama tek kahramanı olan dergiler otuzlarda ortaya çıkmıştı. The Shadow 1931'de yayımlanmaya başladı. Ardından Doc Savage, The Spider ve 1933'te The Phantom Detective, 1936'da The Whisperer ve 1939'da The Avenger geldi. 1930'lar tam anlamıyla gizemli adamların dönemiydi ve onları çizgi romanlar dışındaki popüler eğlence türlerinde de görmek mümkündü.
Bill Finger bir keresinde ilk senaryosunun bir Shadow hikâyesinin kopyası olduğunu, Batman'deki üslubunun modelinin Shadow olduğunu, onun dışında Warner Bros ve gangster filmlerinden de etkilendiğini söylemiştir. Kane de bir başka ilham kaynağının 1931 tarihli Bat Whispers adlı film olduğunu belirtmiştir. Temelde bir "eski karanlık ev" hikâyesi olan film çalınan paralar, gizli odalar ve geçitler ve yarasa gibi giyinen çılgın bir katille ilgiliydi. Geceleri çatılarda sinsi sinsi dolaşarak garip gölgesini duvarlara yansıtan bu Yarasa kesinlikle Batman'in atasıydı.
Batman ilk ortaya çıktığında tipik modern bir metropol olan Gotham'dakı suçlularla savaşan merhametsiz bir kahramandı. Sivil yaşamındaysa genç ve zengin iş adamı Bruce Wayne'di. 'Playboy' Wayne geceleri "güçlü ve ürkütücü" bir suç savaşçısı oluyordu. Batman'in nasıl ortaya çıktığı ise Detective'in 33. sayısına (Kasım 1939) kadar anlatılmadı. İki sayfalık bir özette, okuyucular 15 yıl önce Bruce Wayne'in ailesinin sokakta bir hırsız tarafından öldürüldüğünü ve çocuğun, hayatını "suçlularla savaşmaya" adadığını öğrendi. Doğaüstü güçleri olmayan Wayne bir kahraman olmak için çalışmak zorundaydı. Suçla savaş kariyeri için yıllarını verdi ve kendini hem usta bir bilim adamı hem de bir süper atlet olarak eğitti. Suçluların kalplerine korku salacak bir kılığa ihtiyacı olduğuna karar verdiğinde odasına giren bir yarasadan ilham aldı - "Bu bir işaret... Bir Yarasa olacağım."
Batman'in hayatındaki bir başka önemli olay Defective'in 38. sayısında (Nisan 1940) cereyan etti. Bir yardımcı kazandı: Robın, Harika Çocuk! Batman ve Robin'in yaralanabilir, hattâ öldürülebilir olmaları çekiciliklerini arttırıyordu. Okuyucular, DC'nin böyle bir şeye izin vermeyeceğini bilseler de Batman, Robin'i bir trenin altından kurtarmaya çalışırken ya da bir tavan çökerek onları ezmek üzereyken heyecanlanıyorlardı. Batman'ın 60 yılı geçen kariyerinde birden fazla Robin oldu. İlk Robin haydutlar tarafından öldürülmüş bir akrobat ailesinin oğlu olan Dick Grayson'dı. Sonunda çok büyüdü ve Jason Todd adlı bir gençle değiştirildi. Frank Miller'ın Dark Knight versiyonunda Robin rolü(!) 13 yaşındaki bir jimnastikçi kız olan Carrie Kelly'ye verildi. 1988'de okuyucular arasında yapılan bir oylamayla Jason Todd'un ölmesine karar verildi. 1989'da yeni Robın Tim Drake sahneye çıktı.
Batman ve Robin'in kullandıkları aletler de ayrıca çekiciydi. Batplane, Batmobil ve bitmek tükenmek bilmeyen hayat kurtarma gereçleriyle dolu kemerler... 1940'ların başında çıkan Yarasa Mağarası da pek çok çocuğun evlerinin altında olmasına itiraz etmeyeceği bir şeydi.
Yan karakterler de ilginçti. Komiser Gordon maceraların başından beri vardı. Biraz durgun bir karakter olsa da yarasa sinyalini kullanmayı akıl edecek kadar yaratıcı olan bir komiser hiç yoktan idare ederdi. 1943'te ortaya çıkan İngiliz uşak Alfred de, orijinal şişman haliyle olsun sonraki zayıflamış haliyle olsun, sevimli bir karakterdi.
Bir çizgi romanı değerlendirmenin en iyi yollarından biri onun kötü adamlarına bakmaktır. Batman ve Robin de bir grup renkli ve eğlenceli düşmanla çarpıştı. Baş rakipleri şüphesiz kartviziti kurbanlarını ölesiye güldüren bir gaz olan "Suçun Palyaço Prensi", Joker'di. Profesör Moriarty'nin zekâsı, Fu Manchu'nun şeytansılığı ve Groucho Marx'ın (Türkiye'de Arşak Palabıyıkyan olarak da bilinir) küstahlığının birleştiği Joker Batman'in 1. sayısında (Bahar 1940) ortaya çıktı. Joker'in en çekici yanı yaratıcılığıydı. Tek istediği mücevher, para ve sanat eserleri olsa da metodları sürekli değişiyordu. Bir gün eski şakalara dayanan cinayetler işliyor, başka bir gün, her gün için ayrı bir suç işlemeye karar veriyor ve Batman'e onu durdurması için meydan okuyordu. Bu mor kıyafetli palyaço kısa sürede ikilinin en çok savaştığı düşman oldu.
Batman'in en bilinen düşmanlarından biri de kibar ve şık haydut Penguen'di. İlk kez Dedective'in 58. sayısında (Aralık 1941) göründü. Batman'in diğer önemli düşmanları arasında Çift-Surat, Korkuluk ve Kedi Kadın vardı. 1940'larda, Batman'in suçluları bizzat öldürmek gibi yasal olarak tartışılır olan eylemlerini yumuşatması için DC'nın üzerinde toplumsal bir baskı oluşmuştu. Böylece Dinamik ikili, Gotham City polis departmanının gayri-resmi yardımcıları haline geldi.
Batman ve Robin, kazandıkları popularite ile Detective Comics sayfalarının dışına çıkarak kendi dergileri olan Batman'i kazanıyorlardı (1940). Bir yıl sonra Süper man'le düzenli olarak ekip çalışması yaptıkları World's Finest Comics'te çıkmaya başladı.
1960'ların sonunda Kane, karakterle olan ilişkisini bitirince, yeni yazar ve çizerler Batman üzerinde çalışmaya başladı. Bunların arasında Denny O'Neil, Frank Robbins, Irv Novick ve Neal Adams vardı.
1943'te Columbia Pictures'ın yaptığı bir Batman seriyal filmi sonrasında kendi çizgi bantlarına dönüştü. McLure ajansı, Batman üreticilerinin bant dizisinde çalışması için
gerekli bağlantıları filmin prodüksiyon aşamasında yapmıştı. Ekibin başında çizgi romanın editörü olan Jack Schiff vardı. Bob Kane günlük diziyi ilk birkaç gün kendisi çizdi ama kısa bir süre sonra sadece kurşun kalem çizimlerini yapmaya başladı. Sonraki hikâyelerde kurşun kaleme Jack Burnley geçti. Çinileri Charles Paris yapıyordu. Yazarlar Bill Finger, Don Cameron ve Alvin Schwartz'di. Batman and Robin 25 Ekim 1943'te günlük bant olarak yayımlanmaya başladı. 7 Kasım'da da Pazar günleri yayımlanan ayrı bir dizi başladı. Bant dizisi hiçbir zaman çizgi roman kadar popüler olmadı ama McLure ajansı üç yıl boyunca dağıtıma devam etti. Pazar günleri yayımlanan dizi 27 Ekim 1946'da, günlük diziyse 2 Kasım'da sona erdi. Bu dizi, çizgi romandaki maceralara oranla daha ağırbaşlıydı. Maceralar genelde maskeli kötü adamların olmadığı dedektif bulmacalarıydı.
1960'larda Batman'in İkinci büyük popülerlik dalgası başladığı sırada 1943-1946'da yayımlanan bant strip dizisi unutulmuştu bile. Altmışlardaki bu popülaritenin sebebi prodüktör William Dozier ve yazar Lorenzo Semple, Jr.'ın ABC-TV için yarattığı, başrollerinde Adam West ve Burt Ward'ın yer aldığı "Biff! Pow! Zowie!" Batman TV dizisiydi. Bu dizi, 12 Ocak 1966'dan 14 Mart 1968'e kadar 120 bölüm sürdü.
Dizinin popülerliğinden faydalanmak isteyen Ledger Ajansı DC Comics'ten bir bant dizisi hazırlamasını istedi. Pazar dizisi 29 Mayıs 1966'dan haziran 1969'a kadar sürdü. Günlük diziyse 30 Mayıs 1966'dan 26 Şubat 1972'ye kadar sürdü. Bob Kane'in adı yine kullanılıyordu ama aslında başlangıcından Haziran 1970'e kadar dizinin yazarı Whitney Ellsworth idi. Ondan sonra yazarlığı 1972'nin başına kadar E. Nelson Bridwell devam ettirdi. İlk üç ay boyunca Sheldon Moldof hem günlük diziyi, hem de Pazar dizisini çizdi. Onun yerini Ağustos 1966'dan Mart 1968'in ortasına kadar Joe Giella doldurdu. Sonra çizerlik koltuğuna 1972'nin başına kadar Al Plastino oturdu. Ocak'ta Ledger Ajansı, DC Comics ekibini işten çıkardı ve 1974'e kadar kendi hikâyelerini hazırladı.
Batman'in bir sonraki gazete çıkartması 1989'da Tim Burton'ın yönetmenliğini yaptığı Batman filminin kazandığı popülarite sonrasında oldu. Bu dizi de Creators Ajansı tarafından 6 Kasım 1989 dan 3 Ağustos 1991'e kadar sürdürüldü. Bu dizinin ilk hikâyesi Marshall Rogers'ın imzasını taşıyordu (çizer Rogers'a Joh Nyberg asistanlık yapıyordu. Yazar Max Allan Collins'ti). Sonraki yedi hikâyede ise yazarlığı William Messner-Loebs, çizerliği Carmine Infantino ve John Nyberg üstlendiler.
Son yılların en başarılı Batman projesi Frank Miller'ın 1986da hem yazıp hem çizdiği dört sayılık bir mini seri olan Dark Knight'tı. Dark Knight yaşlı bir Batman'ı ve çökmenin eşiğinde olan bir Gotham City'yi resmediyordu. Dark Knight pek çok ödül aldı ve çizgi roman hayranları dışındaki kesimden de ilgi gördü.
Batman'in gazete bantları bilebildiğim kadarıyla Türkiye'de hiç yayımlanmadı. Dergi olarak ise dünyada kazandığı popülariteye koşut olarak çeşitli dönemlerde yayımlandı. 1967 tarihinde çıkan dergiden sonra seksenli yıllarda başarı kazanan filmlerinin ticari promosyonu biçiminde Milliyet gazetesi ve Bando Çocuk dergisi tarafından ilave olarak verildi. Bağımsız olarak doksanlı yılların ikinci yarısından itibaren çıkan kısa süreli dergisi (1996), televizyondaki çizgi filmini izleyen yeni okuma ve boyama kitapları da çıkartıldı.
CAN T. YALÇINKAYA