Akseki İlçesi

[Colinmccay]

Batı Torosların güneyindeki Akseki, Antalya’nın Alanya’dan sonraki en eski ilçesidir. Kardelen Çiçeği'nin ana yurdu olan Akseki ilçesi, Batı Torosların güneyinde kurulmuş bir ilçedir. Doğusunda Gündoğmuş, Bozkır, batısında Manavgat, İbradı, kuzeyinde Beyşehir, Seydişehir, güneyinde Manavgat ve Gündoğmuş ilçeleri yer alır.

İlçenin coğrafi yapısı Manavgat ırmağının oluşturduğu büyük bir vadi ile engebeli ve dağlık bir görünüme sahiptir. Yüzölçümü; 2390 kilometrekare, Denizden yüksekliği ise 1500 m.olup, toplam nüfusu 36136'dır. Akseki, Managat Çayının olşturduğu vadide oldukça dağlık ve ormanlık bir yapıya sahiptir.

İlçenin ekonomisi ticaret, hayvancılık ve tarıma dayalıdır. Bağcılık ve badem yetiştirilir. Sulak yerlerde sebze ve meyva üretimi de yapılmaktadır.

Akseki’de son yıllarda turizm de gelişme göstermektedir. Kış aylarında yerli ve yabancı turistler, kardelen çiçeğini görmek için ilçeyi ziyaret ederler. Giden Gelmez Dağları, Dağ Keçisi Koruma ve Av Sahası avcıların ücretli olarak devamlı avlanabilecekleri yerlerdir. Sinan Hoca ve Gümüşdamla köylerinde kurulan "Alabalık Üretme Tesisleri"de turistlerin uğrak yerleri arasındadır.

Akseki’de günümüze gelebilen eserler, Ulu Camii ve Ulu Cami Medresesidir.

Tarihçesi


Akseki’nin tarihi çok eskilere dayanır. Eski isimleri olan Marla, Marala, Marulya’dan sonra son olarak Akseki ismini almıştır. İlk isimlerin nereden geldiğine dair kesin bir bilgi olmamakla birlikte iki tane söylenti vardır.

Bunlardan birincisi söyledir: Roma hakimiyetinin Akseki’yi de içerisine aldığı düşünüldüğünde Romalılarda bir unvan ismi olan Mare kelimesiyle Marulye, Marala ve Marla isimleri arasında bir bağlantı kurulabilir.

İkinci söylenti ise şudur: Osmanlı imparatorluğu zamanında Marulya küçük bir yerdi. Bucakkışla yakınında pazar kurulan yere Akseki pazarı denildiğinden burası da aynı adla anılmaktadır.

Akseki isminin kökenine gelince. Fatih Sultan Mehmet zamanında Fatih semtinde Akseki Kemalettin adında bir alim otururmuş. Padişah bu alimin yakınlarını o zaman nüfusu az olan Marla’ya göndermiş ve bu alimin ismine dayanılarak bu bölgeye Akseki ismi verilmiştir. Akseki ismi ile ilgili bir başka söylenti ise şudur: Akseki Asar dağının yamaçlarına kurulmuştur. Yamaçlara ev yapabilmek için dağ sekili hale getirilmiştir. Dağı oluşturan kayalar da beyaz renkli olduğundan beyaz sekiler halinde bir görüntü oluşmuş ve buna dayanarak Akseki ismi verilmiştir.
İLK ÇAĞLARDA AKSEKİ

Akseki’nin mevcut kalıntılarının araştırılmamış olması, bilgilerimizin eksik olmasına sebep olmaktadır. Tek bildiğimiz şey zamanla PİSİDYA sınırlarının uzandığı doğuda KİLİKYA, güney ve güney batıdan PAMFİLYA sınırlarının birbirine yaklaştığı üçgenin öteden beri bir yerleşim yeri olduğudur.

Zamanla Akseki ilçesi ANTİK MELAS ırmağının kaynağına yakın olan dağlık bölgede kurulmuştur. Bölgede ETENNA (İvgal, Sinanhoca), GOTENNA (Gödene), ERİNNA (Ormana) adında üç önemli şehir merkezi kurulmuştur. Bu şehir devletleri hakkında bildiklerimiz isimlerinden daha fazla değildir.

Akseki dolaylarında bulunan SELGE ile birlikte ERİNNA-GOTENNA-ETENNA adlı şehir devletlerinin Makedonya idaresi altına girdiği, bu istiladan sonra M.S. 312-323 arasında 11 yıl kadar İran idaresi altında kaldığı bilinmektedir.

Romalılar devrinde Akseki yöresi bitki örtüsü bakımından çok büyük bir orman denizi gibiydi. Romalılar bu bölgeyi MARK ANTUAN hediyesi olarak KLEOPATRA’ ya vermişler ve bu dönemde ormanın büyük bir kısmı kesime uğrayarak azalmıştır.

Roma'nın yıkılmasından sonra göçler başlar. Bu göçlere Türkmenler de katılır ve mevcut ekonomik faaliyet olan tarımcılık ve hayvancılığa dönerler. Yöredeki bu göçler, kaymalar ve kaynaşmalar Bizans, Selçuk, Karaman ve Osmanlı egemenlikleri zamanında da devam eder. Selçuklu ve Osmanlıların GEBR dedikleri Hristiyan azınlığın çoğu Müslüman olur. Müslüman olmayanlar ise sahillere doğru göç eder.
AKSEKİ YÖRESİNDE HALK HAREKETLERİ

Yörükler

Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu’nun kapıları Türklere açılmıştır. Batıya göçen Türkmenlerin bir kısmı Celalettin Harzemşah ile birlikte Akseki yöresine gelmişlerdir. Tekçeler, Sarılar ve İlbeyler bunlardan bazılarıdır. Günümüzde halen bunlar Manavgat yöresinde yaşamaktadır.

Tahtacılar

Akseki yöresinde tahtacıların sürekli bulundukları bir yerleşim yeri yoktur. Bunlar ormanlık bölgelerde konaklar ve göçerler. Bu konaklama ve göçme sırasında çevre halk ile kaynaşabilirler. Bazı köylerde eskiden yerleşip kalmış olan tahtacılar bulunmaktadır. Genellikle Alanya, Manavgat ve Serik yöresinde yerleşik yaşamları vardır. İş sahası olarak Akseki’nin ormanlık bölgelerini seçmişlerdir.

Alıntıdır. bakunin tarafından düzenlenmiştir.