Sinemaya Emek Verenler: “Bir Millet Uyanıyor” Filmi
Bir Millet Uyanıyor (1932)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu (kendi eserinden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Atıf Kaptan, Ercüment Behzat Lav, Ferdi Tayfur, Naşit Özcan, Emin Beliğ Belli, Sait Köknar, Emel Rıza, Kevser Hanım, Mahmut Moralı, Muammer Gözalan, Behzat Butak, İ. Galip Arcan, Hazım Körmükçü, Feriha Tevfik, Hadi Hün, Ferih Egemen
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul'a gizli bir görevle gelen Kuvva-i Milliyeci bir subayla, Yüzbaşı Davut'a âşık olan öğretmen Nesrin'in öyküsü.
İlk Gösterim: 7 Aralık 1932 Elhamra ve Melek sinemaları, İstanbul
Not 1: Filmin sonuna Kurtuluş Savaşı ile ilgili belgeseller eklenmiştir.
Filmin sonuna eklenen Kurtuluş Savaşına ait belge filmleri, Ertuğrul'un Zafer Yolları adıyla Kemal Film döneminde Cezmi Ar‘la çektiği dökümanterlerden alınmıştı. Sonradan Kurtuluş Savaşı konulu Türk filmlerinin hemen tümünde son sekansın belge filmleri ile donatılması yöntemi ilk kez Bir Millet Uyanıyor'da gerçekleştirilen bu deneyin kalıntısıdır. Bu bakımdan film, «prototype» oluşturmuştur. (ONARAN Prof. Dr. Alim Şerif "Muhsin Ertuğrul'un Sineması)
Not 2: Kaynak kitaplarda senaryonun Tepedelenlioğlu‘nun eserinden uyarlandığı yazıyorsa da, böyle bir eser yoktur. Doğrudan film hikâyesi olarak sinema için yazılmıştır. Tepedelenlioğlu tarafından yazılan bir "sineroman”dır. (Orhan Ünser, "Kelimelerden Görüntüye" syf, 43)
Eleştiri: Filmin en kuvvetli sahneleri Yahya Kaptan'ın (Atıf Kaptan) ölümü, düşmanların İstanbul'u terki ve bilhassa "Ateş" emrini aldıkları halde bir türlü dostlarına ateş edemeyen ve nihayet kucaklaşarak "İnkılap" diye bağırdıkları sahnelerdir. (Bkz. Cihat Muammer, Hollywood Bir Millet Uyanıyor Dünyası s.39, 14 Kanunievvel (Aralık) 1932)
Muhsin Ertuğrul
"Bir Millet Uyanıyor" filminin yönetmenidir. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Muhsin Ertuğrul
Atıf Kaptan
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Yahya Kaptan" rolünü oynamıştır. Daha önce incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Atıf Kaptan
Ercüment Behzat Lav
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Yüzbaşı Davut" rolünü oynamıştır. Daha önce incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Ercüment Behzat Lav
Ferdi Tayfur
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Feridun" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Ferdi Tayfur
Naşit Özcan
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Tilki" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Naşit Özcan
Emin Beliğ Belli
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Hamdi Bey" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Emin Beliğ Belli
Sait Köknar
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Çeteci Recep" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Sait Köknar
Emel Rıza
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Öğretmen Nesrin" rolünü oynamıştır. Hakkında herhangi bir bilgiye ulaşamadım.
Kevser Hanım
"Bir Millet Uyanıyor" filminde yer aldığından başka herhangi bir bilgiye ulaşamadım.
Mahmut Moralı
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Gizli Ajan" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Mahmut Moralı
Muammer Gözalan
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Zaptiye" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Muammer Gözalan
Behzat Butak
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Behzat Butak
İ. Galip Arcan
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: İ. Galip Arcan
Hazım Körmükçü
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Hazım Körmükçü
Feriha Tevfik
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Feriha Tevfik
Hadi Hün
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Yabancı Subay" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Hadi Hün
Ferih Egemen
Doğum: 1917 - İstanbul
Ölüm: 13 Ekim 1978 - İstanbul
(Sinema ve tiyatro oyuncusu)
İstanbul’da doğdu. Babasının işi nedeniyle İzmir’e yerleştiler. İnönü İlkokulu ve Karataş Ortaokulu’nda okudu. Orta eğitiminin ardından ilk kez Yedi Köyün Zeynep’i adlı oyunla sahneye çıktı. 1932 yılında Şehir Tiyatroları kadrosuna girdi. Üç Saat, Altın Zincir, Tohum, Gülmeyen Çocuk adlı oyunlarda rol aldı. 1935’te kurulan Çocuk Tiyatrosu bölümünde oyunculuk ve yönetmenlik yaptı. Çizmeli Kedi, Cinderella (Kül Kedisi) ve Mavi Gözlük adlı çocuk oyunlarında önemli roller aldı. Kısa boyu ve çocuksu görünümü dolayısıyla ileri yaşlarda da çocuk oyunlarında rol aldı.
Tiyatronun yanı sıra sinema filmlerinde de rol aldı. Bunun yanı sıra seslendirme çalışmaları ve Şehir Tiyatroları’nda öğretmenlik, yönetmenlik ve çocuk oyunları yazarlığı yaptı. Yazdığı ve yönettiği oyunlarda dönemin çocuk oyunlarında görülmeyen tiyatro biçimlerini denedi. Çocuk oyunlarında ilk kez operet ve müzikal anlayışını sahneye taşıdı. Klasik çocuk masallarından uyarlamalar yaptı. 1974’te İstanbul Şehir Tiyatrolarından emekli oldu.
Selim Naşit, Suna Pekuysal, Adile Naşit, Gazanfer Özcan gibi pek çok önemli ismin yetişmesine katkı sağladı. 13 Ekim 1978 tarihinde İstanbul’da vefat etti. İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları, Gaziosmanpaşa Belediyesi’nin yaptığı sanat kompleksini 2009 yılında Gaziosmanpaşa Ferih Egemen Çocuk Sahnesi olarak açtı.
ESERLERİ:
Ben Çalmadım (1944), Harami Çeşmesi (1950), Küçük Reis (1951), Altın Zincir (Gülriz Tokar ile, 1952), Rüya Ülkesi (1953), Üç Hikâye (1959), Oyuncakçının Rüyası (1974), Tombik’in Başına Gelenler (1963), Ayışığı (1974), Gizli Bahçe (1971).
Filmografisi:
Oyuncu:(4 film)
Bir Millet Uyanıyor – 1932, Cici Berber – 1933 (Kovulan Çırak), Karım Beni Aldatırsa – 1933, Söz Bir Allah Bir – 1933
Bir Millet Uyanıyor (1932)
Cici Berber (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Mesut Cemil
Oynayanlar: Şevkiye May, Zozo Dalmas, Muammer Karaca, Ferdi Tayfur, Mahmut Moralı, Hadi Hün, İ. Galip Arcan, Necdet Mahfi Ayral, Ferih Egemen, Muvaffak İhsan Garan, Şayeste Ayanoğlu, Eyüp Sabri, Cahide Sonku
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Eleni adlı Rum kızına aşık olup, babası Yani'nin dükkanına berber olarak giren gazeteci Selim'in güldürü öyküsü.
Gösterim Tarihi: 29 Kasım 1933
Not: Türkçe kopyası İpek Sineması'nda; Rumca kopyası ise, Melek Sineması'nda gösterime girdi.
Karım Beni Aldatırsa (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, Feriha Tevfik, Halide Pişkin, İ. Galip Arcan, Muammer Karaca, Bedia Muvahhit, Sami Ayanoğlu, Behzat Butak, Ercüment Behzat Lav, Refik Kemal Arduman, Zeki Alpan, Ferih Egemen
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Bir moda dershanesinde kürek hocalığı yapan Orhan'ın Çapkınlık öyküleri.
Gösterim Tarihi:20 Ocak 1933
Not: Operet türü modasının önünü açan ilk film.
Eleştiri: Film basın tarafından genellikle beğenilmiş, halk ilk operet filmi olarak bir kordelaya büyük ilgi göstermişti. (Bkz. Hikmet Feridun (Es), "Yeni Türkçe Film - Karım Beni Aldatırsa" Akşam gaz., 31 Ocak 1933)
Söz Bir Allah Bir (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Mahmut Yesari'nin Maurice Henneguin ve Pierre Veber'den "Kudret Helvası" adıyla uyarladığı "Et moi j't dis gu'elle T'a fait de l'reil - Sana Göz Kırptı Derim" adlı oyundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, İ. Galip Arcan, Bedia Muvahhit, Muammer Karaca, Melek Tayfur, Cahide Sonku, Necla Sertel, Semiha Berksoy, Mahmut Moralı, Ferih Egemen, Şevkiye May
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: İki canciğer arkadaş olan Avukat Şadan ile Arnavut Recep'in güldürüsü.
Gösterim Tarihi: 30 Ekim 1933
Not: Operet türünde bir film
SAYGILAR!..
Bir Millet Uyanıyor (1932)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu (kendi eserinden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Atıf Kaptan, Ercüment Behzat Lav, Ferdi Tayfur, Naşit Özcan, Emin Beliğ Belli, Sait Köknar, Emel Rıza, Kevser Hanım, Mahmut Moralı, Muammer Gözalan, Behzat Butak, İ. Galip Arcan, Hazım Körmükçü, Feriha Tevfik, Hadi Hün, Ferih Egemen
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul'a gizli bir görevle gelen Kuvva-i Milliyeci bir subayla, Yüzbaşı Davut'a âşık olan öğretmen Nesrin'in öyküsü.
İlk Gösterim: 7 Aralık 1932 Elhamra ve Melek sinemaları, İstanbul
Not 1: Filmin sonuna Kurtuluş Savaşı ile ilgili belgeseller eklenmiştir.
Filmin sonuna eklenen Kurtuluş Savaşına ait belge filmleri, Ertuğrul'un Zafer Yolları adıyla Kemal Film döneminde Cezmi Ar‘la çektiği dökümanterlerden alınmıştı. Sonradan Kurtuluş Savaşı konulu Türk filmlerinin hemen tümünde son sekansın belge filmleri ile donatılması yöntemi ilk kez Bir Millet Uyanıyor'da gerçekleştirilen bu deneyin kalıntısıdır. Bu bakımdan film, «prototype» oluşturmuştur. (ONARAN Prof. Dr. Alim Şerif "Muhsin Ertuğrul'un Sineması)
Not 2: Kaynak kitaplarda senaryonun Tepedelenlioğlu‘nun eserinden uyarlandığı yazıyorsa da, böyle bir eser yoktur. Doğrudan film hikâyesi olarak sinema için yazılmıştır. Tepedelenlioğlu tarafından yazılan bir "sineroman”dır. (Orhan Ünser, "Kelimelerden Görüntüye" syf, 43)
Eleştiri: Filmin en kuvvetli sahneleri Yahya Kaptan'ın (Atıf Kaptan) ölümü, düşmanların İstanbul'u terki ve bilhassa "Ateş" emrini aldıkları halde bir türlü dostlarına ateş edemeyen ve nihayet kucaklaşarak "İnkılap" diye bağırdıkları sahnelerdir. (Bkz. Cihat Muammer, Hollywood Bir Millet Uyanıyor Dünyası s.39, 14 Kanunievvel (Aralık) 1932)
Muhsin Ertuğrul
"Bir Millet Uyanıyor" filminin yönetmenidir. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Muhsin Ertuğrul
Atıf Kaptan
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Yahya Kaptan" rolünü oynamıştır. Daha önce incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Atıf Kaptan
Ercüment Behzat Lav
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Yüzbaşı Davut" rolünü oynamıştır. Daha önce incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Ercüment Behzat Lav
Ferdi Tayfur
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Feridun" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Ferdi Tayfur
Naşit Özcan
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Tilki" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Naşit Özcan
Emin Beliğ Belli
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Hamdi Bey" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Emin Beliğ Belli
Sait Köknar
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Çeteci Recep" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Sait Köknar
Emel Rıza
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Öğretmen Nesrin" rolünü oynamıştır. Hakkında herhangi bir bilgiye ulaşamadım.
Kevser Hanım
"Bir Millet Uyanıyor" filminde yer aldığından başka herhangi bir bilgiye ulaşamadım.
Mahmut Moralı
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Gizli Ajan" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Mahmut Moralı
Muammer Gözalan
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Zaptiye" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Muammer Gözalan
Behzat Butak
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Behzat Butak
İ. Galip Arcan
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: İ. Galip Arcan
Hazım Körmükçü
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Hazım Körmükçü
Feriha Tevfik
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Feriha Tevfik
Hadi Hün
"Bir Millet Uyanıyor" filminde "Yabancı Subay" rolünü oynamıştır. Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Hadi Hün
Ferih Egemen
Doğum: 1917 - İstanbul
Ölüm: 13 Ekim 1978 - İstanbul
(Sinema ve tiyatro oyuncusu)
İstanbul’da doğdu. Babasının işi nedeniyle İzmir’e yerleştiler. İnönü İlkokulu ve Karataş Ortaokulu’nda okudu. Orta eğitiminin ardından ilk kez Yedi Köyün Zeynep’i adlı oyunla sahneye çıktı. 1932 yılında Şehir Tiyatroları kadrosuna girdi. Üç Saat, Altın Zincir, Tohum, Gülmeyen Çocuk adlı oyunlarda rol aldı. 1935’te kurulan Çocuk Tiyatrosu bölümünde oyunculuk ve yönetmenlik yaptı. Çizmeli Kedi, Cinderella (Kül Kedisi) ve Mavi Gözlük adlı çocuk oyunlarında önemli roller aldı. Kısa boyu ve çocuksu görünümü dolayısıyla ileri yaşlarda da çocuk oyunlarında rol aldı.
Tiyatronun yanı sıra sinema filmlerinde de rol aldı. Bunun yanı sıra seslendirme çalışmaları ve Şehir Tiyatroları’nda öğretmenlik, yönetmenlik ve çocuk oyunları yazarlığı yaptı. Yazdığı ve yönettiği oyunlarda dönemin çocuk oyunlarında görülmeyen tiyatro biçimlerini denedi. Çocuk oyunlarında ilk kez operet ve müzikal anlayışını sahneye taşıdı. Klasik çocuk masallarından uyarlamalar yaptı. 1974’te İstanbul Şehir Tiyatrolarından emekli oldu.
Selim Naşit, Suna Pekuysal, Adile Naşit, Gazanfer Özcan gibi pek çok önemli ismin yetişmesine katkı sağladı. 13 Ekim 1978 tarihinde İstanbul’da vefat etti. İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları, Gaziosmanpaşa Belediyesi’nin yaptığı sanat kompleksini 2009 yılında Gaziosmanpaşa Ferih Egemen Çocuk Sahnesi olarak açtı.
ESERLERİ:
Ben Çalmadım (1944), Harami Çeşmesi (1950), Küçük Reis (1951), Altın Zincir (Gülriz Tokar ile, 1952), Rüya Ülkesi (1953), Üç Hikâye (1959), Oyuncakçının Rüyası (1974), Tombik’in Başına Gelenler (1963), Ayışığı (1974), Gizli Bahçe (1971).
Filmografisi:
Oyuncu:(4 film)
Bir Millet Uyanıyor – 1932, Cici Berber – 1933 (Kovulan Çırak), Karım Beni Aldatırsa – 1933, Söz Bir Allah Bir – 1933
Bir Millet Uyanıyor (1932)
Cici Berber (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Mesut Cemil
Oynayanlar: Şevkiye May, Zozo Dalmas, Muammer Karaca, Ferdi Tayfur, Mahmut Moralı, Hadi Hün, İ. Galip Arcan, Necdet Mahfi Ayral, Ferih Egemen, Muvaffak İhsan Garan, Şayeste Ayanoğlu, Eyüp Sabri, Cahide Sonku
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Eleni adlı Rum kızına aşık olup, babası Yani'nin dükkanına berber olarak giren gazeteci Selim'in güldürü öyküsü.
Gösterim Tarihi: 29 Kasım 1933
Not: Türkçe kopyası İpek Sineması'nda; Rumca kopyası ise, Melek Sineması'nda gösterime girdi.
Karım Beni Aldatırsa (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, Feriha Tevfik, Halide Pişkin, İ. Galip Arcan, Muammer Karaca, Bedia Muvahhit, Sami Ayanoğlu, Behzat Butak, Ercüment Behzat Lav, Refik Kemal Arduman, Zeki Alpan, Ferih Egemen
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Bir moda dershanesinde kürek hocalığı yapan Orhan'ın Çapkınlık öyküleri.
Gösterim Tarihi:20 Ocak 1933
Not: Operet türü modasının önünü açan ilk film.
Eleştiri: Film basın tarafından genellikle beğenilmiş, halk ilk operet filmi olarak bir kordelaya büyük ilgi göstermişti. (Bkz. Hikmet Feridun (Es), "Yeni Türkçe Film - Karım Beni Aldatırsa" Akşam gaz., 31 Ocak 1933)
Söz Bir Allah Bir (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Mahmut Yesari'nin Maurice Henneguin ve Pierre Veber'den "Kudret Helvası" adıyla uyarladığı "Et moi j't dis gu'elle T'a fait de l'reil - Sana Göz Kırptı Derim" adlı oyundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, İ. Galip Arcan, Bedia Muvahhit, Muammer Karaca, Melek Tayfur, Cahide Sonku, Necla Sertel, Semiha Berksoy, Mahmut Moralı, Ferih Egemen, Şevkiye May
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: İki canciğer arkadaş olan Avukat Şadan ile Arnavut Recep'in güldürüsü.
Gösterim Tarihi: 30 Ekim 1933
Not: Operet türünde bir film
SAYGILAR!..
Son düzenleme: