Sinemaya Emek Verenler: Bedia Muvahhit
Gerçek Adı: Emine Bedia Şekip
Bilinen Diğer Adı: Bedia Stazer
Babası: İstinaf Mahkemesi Müddeiumumisi Şekip Bey
Annesi: Refika Hanım
Doğum: 16 Ocak 1897 - İstanbul
Ölüm: 20 Ocak 1994 - İstanbul
Eğitim: Notre Dame de Sion Lisesi
(Tiyatro ve sinema oyuncusu)
Türkiye'nin ilk Müslüman kadın oyuncularındandır. Kadıköy Terakki Mektebi ile Notre Dame de Sion Lisesi’nde okudu ve küçük yaşlarda Fransızca ile Rumca öğrendi. Bedia Muvahhit’in öğrenimini sürdürdüğü yıllarda İstanbul’da kurulan Telefon Şirketi’nde çalışan yine ilk kadınlardan biridir.
İstanbul’da 1912’de telefon hizmeti vermeye başlayan Dersaadet Telefon Anonim Şirket-i Osmaniyesi, İngiliz-Fransız ortaklığının elindeydi. Şirketin çalıştırdığı tüm santral memureleri ya yabancı ya da yerli azınlıklardan oluşuyor, tek bir Müslüman-Türk santral memuresi çalışmıyordu. O yıllarda İstanbul’da yayımlanan “Kadınlar Dünyası Dergisi” birkaç sayısını bu konuya ayırarak bir kamuoyu baskısı oluşturmayı başardı ve şirket, Müslüman-Türk bayanlar da almaya karar verdi. Telefon Şirketi’ne iş için başvuran iki yüz kadından yedisi Fransızca barajını da aşarak işe alınmaya hak kazandı. 5 Aralık 1913 tarihinde Telefon Şirket’inde çalışmaya başlayan yedi Müslüman bayandan biri de Bedia Muvahhit’ti.
Sanat yaşamı ise 1908 yılında başlamış sayılır. Ancak 1914 yılında yeni kurulan Darülbedayi’e (İstanbul Şehir Tiyatroları) girdi. Bir yandan da, 1921’de Erenköy Kız Lisesi’nde Fransızca öğretmenliği yapıyordu. Yine 1921 yılında Darülbedayi sahnesinde izlediği bir oyun sonrası imzalı resmini istediği aktör Ahmet Refet Muvahhid ile evlendi.
İlk filmi, 1923 yılında Muhsin Ertuğrul’un önerisiyle başladığı ve Halide Edip Adıvar’ın “Ateşten Gömlek” romanından sinemaya uyarlanan filmdir. Bu filmde canlandırdığı Ayşe karakteri ile Türk sinemasının Neyyire (Neyir) Ertuğrul’la birlikte ilk kadın oyuncularından biri oldu. Bazı kaynaklar 1916-1917 de Sedat Simavi'nin yönettiği ilk konulu Türk Filmleri Casus ve Pençe'de Neyyire Neyir ile birlikte Bedia Muvahhit'in de oynadığını yazarlar. Ancak bu bilginin doğru olmadığı sanatçının kendi beyanından anlaşılmaktadır.
"1923'de ben Muvahhid'le yeni evlenmiştim. Halide Edip Hanım'ın Ateşten Gömlek romanını filme almak istemişler. Halide Edip Hanım da "bu rolü ancak bir Türk kadını oynayabilir" demiş. Muhsin Ertuğrul benim de Muvahhid'in de iyi arkadaşımızdı. Geldi. Muvahhid'e "karın oynar mı" dedi. Ben çok sevindim, filmde oynamak o zaman hiç beklemediğim bir şeydi. Birdenbire peki, dedim, filmi çevirdik." (Giovanni Scognamillo, Türk Sinema Tarihi 1896-1986, İstanbul, 1993, s. 210.)
İlk yer aldığı tiyatro oyunu ise “Ceza Kanunu”dur. Bu oyunda “Sacide” rolünü oynayarak İzmir’de sahneye çıkmıştır.
Bedia Hanım, 1937 yılında eşini yitirdikten sonra Ferdi von Ştatzer ile evlendi. Sanat yaşamı boyunca iki yüzün üzerinde oyunda ve sayısız sinema filminde rol aldı.1950 yılında, Harbiye Açıkhava Tiyatrosu’nda yirmi beşinci, 1973 yılında ellinci sanat yılı jübilesi yapıldı. 1975 yılında Şehir Tiyatroları’ndan emekliye ayrıldı. 1980 yılında, Dünya Tiyatro Günü Ulusal Bildirisi’ni hazırladı. 1987 yılında “Devlet Sanatçısı” unvanını aldı ve Atatürk Sanat Armağanı’na layık görüldü. İstanbul Sinema Günleri Seçici Kurulu, sanatçıya Altın Lâle Ödülü verirken (1988), İstanbul Büyükşehir Belediyesi, “Türk Aydınlanmasına Katkıda Bulunanlar” etkinliği çerçevesinde Muvahhit’in 70. Sanat Yılı’nı kutladı (1993).
Sanatçı bir ev kazası sonrası kaldırıldığı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi hastanesinde 20 Ocak 1994 günü, 97 yaşındayken yaşamını yitirdi. Kabri Zincirlikuyu Mezarlığı’ndadır. 1995 yılından bu yana, Türk Kadınlar Birliği tarafından Şehir Tiyatroları’nın genç kadın sanatçılarına “Bedia Muvahhit Tiyatro Ödülü” verilmektedir. Sanatçının hayat hikâyesi çok sayıda kitaba ve araştırmaya konu olmuştur.
FİLMLERİ:
Ateşten Gömlek (1923)
Daha önce incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: “Ateşten Gömlek” Filmi
İstanbul Sokaklarında (1931)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar, Nicolas Farkas
Müzik: Hasan Ferit Alnar, Hüseyin Sadettin Arel
Oynayanlar: Talat Artemel, Semiha Berksoy, Behzat Butak, Azize Emir, Bedia Muvahhit, Periklis Gavrilidis, Hazım Körmükçü, İ. Galip Arcan, Lilian Griş, Nişanyan
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Aynı kadına âşık olup başlarına çeşitli felaketler gelen iki kardeşin öyküsü.
Gösterim Tarihi: 2 Aralık 1931
Not: İlk sesli, şarkılı film denemesi. Paris'te Epinay stüdyolarında Tobis Klang işlemiyle seslendirildi. Yalnızca iç sahneleri sesli çekildi. Aynı zamanda ilk "Türk-Mısır-Yunan ortak yapımı"
Eleştiri 1: Mevzu fazla mübalağaya kaçılmış tarafları rötuş edilmek şartı ile güzel intihap edilmiştir. Yalnız ne var ki, rejisörün iktidarı bu mevzuu sahneye koymak hususunda kafi gelmemiştir. (Bkz. Ahmet Hidayet, Cumhuriyet gaz., 2 Aralık 1931. )
Eleştiri 2: İstanbul Sokaklarında, sesli filminin evvela fotoğrafı itibari ile, mükemmeliyetini kaydetmek lazımdır. ( Yunus Nadi, Cumhuriyet gaz., 2 Aralık 1931)
Karım Beni Aldatırsa (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, Feriha Tevfik, Halide Pişkin, İ. Galip Arcan, Muammer Karaca, Bedia Muvahhit, Sami Ayanoğlu, Behzat Butak, Ercüment Behzat Lav, Refik Kemal Arduman, Zeki Alpan, Ferih Egemen
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Bir moda dershanesinde kürek hocalığı yapan Orhan'ın Çapkınlık öyküleri.
Gösterim Tarihi:20 Ocak 1933
Not: Operet türü modasının önünü açan ilk film.
Eleştiri: Film basın tarafından genellikle beğenilmiş, halk ilk operet filmi olarak bir kordelaya büyük ilgi göstermişti. (Bkz. Hikmet Feridun (Es), "Yeni Türkçe Film - Karım Beni Aldatırsa" Akşam gaz., 31 Ocak 1933)
Söz Bir Allah Bir (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Mahmut Yesari'nin Maurice Henneguin ve Pierre Veber'den "Kudret Helvası" adıyla uyarladığı "Et moi j't dis gu'elle T'a fait de l'reil - Sana Göz Kırptı Derim" adlı oyundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, İ. Galip Arcan, Bedia Muvahhit, Muammer Karaca, Melek Tayfur, Cahide Sonku, Necla Sertel, Semiha Berksoy, Mahmut Moralı, Ferih Egemen, Şevkiye May
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: İki canciğer arkadaş olan Avukat Şadan ile Arnavut Recep'in güldürüsü.
Gösterim Tarihi: 30 Ekim 1933
Not: Operet türünde bir film
Beklenen Şarkı (1953)
Yönetmen: Orhon M. Arıburnu, Sami Ayanoğlu, Cahide Sonku
Senaryo: Sadık Şendil
Görüntü Yönetmeni: Kriton İlyadis
Müzik: Sadi Işılay
Oynayanlar: Zeki Müren, Cahide Sonku, Bedia Muvahhit, Talat Artemel, Sami Ayanoğlu, Hadi Hün, Jeyan M. Ayral, Melahat İçli, Abdurrahman Palay, Necmi Oy, İbrahim Delideniz, Muhip Arcıman, Refik Kemal Arduman
Yapım: Sonku Film (Cahide Sonku)
Konu: Bir kadının yardımı ile şöhretli bir şarkıcı olan gencin öyküsü.
Paydos (1954)
Yönetmen ve Senaryo: Sami Ayanoğlu (Cevat Fehmi Başkut'un aynı adlı oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Hadi Hün, Bedia Muvahhit, Mehmet Karaca, Behzat Butak, Gül Gülgün, Altan Hanoğlu (Karındaş), Melahat İçli, Necdet Mahfi Ayral
Yapım: Ha-Ka Film (Halil Kamil)
Konu: İyiliksever bir ilkokul öğretmeniyle talebelerinin öyküsü.
Evlat Katili "Gülmeyen Yüzler" (1955)
Yönetmen ve Senaryo: Muharrem Gürses
Görüntü Yönetmeni: Turgut Ören
Oynayanlar: Atıf Kaptan, Bedia Muvahhit, Bülent Ufuk, Fikret Hakan, Halide Pişkin, Muharrem Gürses, Deniz Tanyeli, Muzaffer Nebioğlu, Nuri Genç, Peruz Hanım, küçük yıldız: Birsen
Yapım: Işık Film (Agop Fındıkyan)
Konu: Bir babanın yanlış eğitimi yüzünden yaşamını yitiren bir kız çocuğunun öyküsü…
Son Beste (1955)
Yönetmen ve Senaryo: Dr. Arşavir Alyanak (Kerime Nadir'in bir romanından)
Görüntü Yönetmeni: Mike Rafaelyan
Oynayanlar: Zeki Müren, Belgin Doruk, Behzat Butak, Bedia Muvahhit, Neşe Yulaç, Feridun Çölgeçen, Aziz Basmacı, Osman Zıt, Reşit Baran
Yapım: Erman Kardeşler (Hürrem Erman)
Konu: Çeşitli zorluklardan sonra sevgilisine kavuşan bir bestekârın öyküsü.
Yaşlı Gözler (1955)
Yönetmen: Avni Dilligil
Senaryo: Özdemir Birsel
Görüntü Yönetmeni: Orhan Çağman
Oynayanlar: Muzaffer Birtan, Deniz Tanyeli, Özcan Tekgül, Bedia Muvahhit, Halide Pişkin, Reşit Baran, Belkıs Fırat, Avni Dilligil, Zafer Önen
Yapım: Birsel Film (Özdemir Birsel)
Çapkınlar (1961)
Yönetmen ve Senaryo: Nevzat Pesen
Görüntü Yönetmeni: Manasi Filmeridis
Oynayanlar: Orhan Günşiray, Leyla Sayar, Hüseyin Baradan, Bedia Muvahhit, Lebibe Çakın, Sadri Karan
Yapım: Pesen Film (Nevzat Pesen)
Konu: Gazeteci Faruk'la köpekleri kaybolan iki kız kardeşin maceralı öyküsü.
Belalı Torun (1962)
Yönetmen: Memduh Ün
Senaryo: Vedat Türkali
Görüntü Yönetmeni: Mustafa Yılmaz
Müzik: Fecri Ebcioğlu
Oynayanlar: Ayhan Işık, Fatma Girik, Hulusi Kentmen, Bedia Muvahhit, Semih Sezerli, Meriç Başaran, Muazzez Arçay, Tolga Tigin, Ahmet Turgutlu, Hayri Caner, Haydar Karaer, Mehmet Ali Akpınar, Niyazi Er, Diler Saraç, Dursune Şirin, Osman Zıt, Jale Öz, Münevver Girik
Yapım: Uğur Film (Memduh Ün)
Konu: Erkek torun isteyen bir büyükbabayla erkek kılığına girmek zorunda kalan kızın öyküsü.
Bir Gecelik Gelin (1962)
Yönetmen: Atıf Yılmaz
Senaryo: Vedat Türkali
Görüntü Yönetmeni: Çetin Gürtop
Müzik: Yalçın Tura
Oynayanlar: Orhan Günşiray, Gönül Yazar, Ahmet Tarık Tekçe, Suphi Kaner, Suna Pekuysal, Bedia Muvahhit, Sadettin Erbil, Erol Keskin, Turgut Boralı, Ayfer Koray, Nihal Köknar, Meral Kurtuluş, Fahriye Gülbal, Ayten Şahinkaya, Sami Hazinses, Rukiye Göreç
Yapım: Be-Ya Film (Nusret İkbal)
Konu: Bir prensle evlendiği gece sevdiği erkek tarafından kaçırılan bir gelinin öyküsü.
Gönül Ferman Dinlemez (1962)
Yönetmen: Kemal Kan
Senaryo: Hümaşah Hiçan
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: küçük yıldız: Hilal Esen, Muzaffer Tema, Hümaşah Hiçan, Aysel Tanju, Suphi Kaner, Salih Tozan, Tunç Yalman, Reşit Baran, Bedia Muvahhit, Hüseyin Baradan, Turan Göker, Nezahat Tanyeri, Necdet Tosun, Vahi Öz
Yapım: Hilal Film (Feyturiye Esen)
Konu: Çocuğuna bakmak için bara düşen fakir bir kadının öyküsü.
Barut Fıçısı (1963)
Yönetmen: Zafer Davutoğlu
Senaryo: Osman F. Seden
Görüntü Yönetmeni: Kenan Kurt
Oynayanlar: Fatma Girik, İzzet Günay, Altan Erbulak, Çolpan İlhan, Vahi Öz, Bedia Muvahhit, Kadir Savun, Sevil Candan, Nubar Terziyan, Serap Acar, Mualla Sürer, Aziz Basmacı, Mürüvvet Sim, Necdet Tosun, Hüseyin Güler, Muammer Gözalan, İclal Genç, Behzat Balkaya, Ergül Buharalı, Hüseyin Zan, Nebahat Çehre
Yapım: Kemal Film (Osman F. Seden)
Konu: Ailesine karşı çıkıp sevdiği erkekle evlenen bir kızın öyküsü.
Erkek Fatma Evleniyor (1963)
Yönetmen ve Senaryo: Abdurrahman Palay (William Shakespeare'in "Hırçın Kız" oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Manasi Filmeridis
Oynayanlar: Neriman Köksal, Abdurrahman Palay, Sevil Candan, Suphi Kaner, Suna Pekuysal, Vahi Öz, Bedia Muvahhit, Mualla Sürer, Necdet Tosun
Yapım: Pesen Film (Nevzat Pesen)
Konu: Erkek Fatma'nın maceraları üzerine kurulmuş bir güldürü
Gösterim Tarihi: Ekim 1963
Genç Kızlar (1963)
Yönetmen: Nevzat Pesen
Senaryo: Nevzat Pesen, Nihal Yeğinobalı (Louse Rainer'in oynadığı "Dramatic School" adlı filmden)
Görüntü Yönetmeni: Gani Turanlı
Oynayanlar: Türkan Şoray, Ediz Hun, Hülya Koçyiğit, Zuhal Tan, Semih Sezerli, Tülin Özek, Nedret Güvenç, Uğur Kıvılcım, Feridun Çölgeçen, Bedia Muvahhit, Liza Tuna, Faik Coşkun
Yapım: Pesen-And Film (Nevzat Pesen-Turgut Damirağ)
Konu: Bir tiyatro okulunda yatılı okuyan kızlarla, yakışıklı bir erkek öğretmenin öyküsü.
Gösterim Tarihi: 22 Ocak 1964
Kötü Tohum (1963)
Yönetmen ve Senaryo: Nevzat Pesen (Maxvel Anderson'un oyunu ile Mervyn Leroy'un "The Bad Seed" (1956) adlı filminden)
Görüntü Yönetmeni: Gani Turanlı
Oynayanlar: Alev Oraloğlu, Lale Oraloğlu, Öztürk Serengil, Nedret Güvenç, Suna Pekuysal, Bedia Muvahhit, Hale Erkut, Muzaffer Yenen, Mesut Sürmeli
Yapım: And-Pesen Film (Turgut Demirağ, Nevzat Pesen)
Konu: Katil olan büyükanneyle, küçük bir kızın dramatik öyküsü.
Manyaklar Köşkü (1963)
Yönetmen: Aram Gülyüz
Senaryo: Safa Önal
Görüntü Yönetmeni: Çetin Gürtop
Oynayanlar: Orhan Günşiray, Muhterem Nur, Ulvi Uraz, Öztürk Serengil, Mualla Fırat, Asım Nipton, Altan Günbay, Haluk Kurtoğlu, Ayhan Candeğer, Bedia Muvahhit, Bilkay Tekben, Emel Çeviren
Yapım: Günşiray Film (Orhan Günşiray)
Konu: Köşkte geçen bir korku güldürüsü.
Gösterim Tarihi: 4 Aralık 1963
Anasının Kuzusu (1964)
Yönetmen: Ülkü Erakalın
Senaryo: Suavi Süalp
Görüntü Yönetmeni: Memduh Yükman
Oynayanlar: Türkan Şoray, İzzet Günay, Bedia Muvahhit, Vahi Öz, Semih Sezerli, Zühal Tan, Hasan Ceylan, Celal Ersöz, Uğur Kıvılcım, Kaya Volkan, Handan Adalı, Asım Nipton, Mahmure Handan, Cevat Kurtuluş, Mualla Sürer, Jale Öz, Gürel Ünlüsoy
Yapım: Melek Film (Şahan Haki)
Konu: Annesinin etkisi altında büyüyen küçük bir memurun öyküsü.
Gel Barışalım (1964)
Yönetmen: Atilla Tokatlı
Senaryo: Ayşe Tokatlı (Şasa)
Görüntü Yönetmeni: Mike Rafaelyan
Oynayanlar: Neriman Köksal, Ulvi Uraz, Ayfer Feray, Bedia Muvahhit, Diclehan Baban, Muzaffer Nebioğlu, Nuri İnsel, Rengin Arda, Aziz Basmacı, Erol Keskin, Feridun Çölgeçen, Hayri Caner, Hüseyin Haradan, İsmet Ay, Kenan Pars, Nejat Saydam, Nişan Hançer, Osman Alyanak, Senih Orkan, Sadettin Erbil, Turgut Boralı
Yapım: Maya Film (Sava Menapoulos)
Konu: Kocasının çapkınlıklarından yaka silkip, kendini bağımsız bir yaşamın içine atan bir kadının öyküsü.
Not: Golden Çikolata Fabrikası’nın katkılarıyla.
Gençlik Rüzgârı (1964)
Yönetmen ve Senaryo: Nejat Saydam (Muazzez Tahsin Berkant'ın bir romanından)
Görüntü Yönetmeni: Melih Sertesen
Oynayanlar: Türkan Şoray, Ediz Hun, Neriman Köksal, Süleyman Turan, Nuri Altınok, Bedia Muvahhit, Ertuğrul Bilda, Reha Yurdakul, Özdemir Han, Asım Nipton, Merih Dinçoy, Hüseyin Salıcı, Baykal Açmazlale (Kent), Fatoş Öztan, Osman Türkoğlu, Nubar Kamçılı, Ayhan Altunç, küçük yıldızlar: Şule Erhal, Sadi Mutlu
Yapım: Acar Film (Murat Köseoğlu)
Konu: Bacakları sakat bir babayla, kötü ruhlu bir anne ve çocuklukları ile birlikte geçen iki gencin öyküsü.
Halk Çocuğu (1964)
Yönetmen: Memduh Ün
Senaryo: Bülent Oran (Frank Capra'nın "Mr. Deeds Goes to Town" (1936) adlı filminden)
Görüntü Yönetmeni: Mustafa Yılmaz
Müzik: Fecri Ebcioğlu
Oynayanlar: Ayhan Işık, Fatma Girik, Sadettin Erbil, Birsen Menekşeli, Devlet Devrim, Bedia Muvahhit, Feyzi Tuna, Asım Nipton, Atıf Tuna, Handan Adalı, Ahmet Turgutlu, Memduh Alpar, Danyal Topatan, Savaş Tuğ, Faik Coşkun, Turan Aksoy, Zeki Tüney, Hayri Caner, Hakkı Haktan, Haluk Orçun, Nuri İnal, Hüseyin Güler, Yavuz Karakaş, Nubar Kamçılı, Natuk Baytan, Hamdi Şarlıgil
Yapım: Uğur Film (Memduh Ün)
Konu: Başına dert olan aile mirasını, çeşitli maceralardan sonra bir hayır cemiyetine bağışlayan bir gencin öyküsü.
Hizmetçi Dediğin Böyle Olur (1964)
Yönetmen ve Senaryo: Nejat Saydam
Görüntü Yönetmeni: Melih Sertesen
Oynayanlar: Orhan Günşiray, Fatma Girik, Sevda Ferdağ, Bedia Muvahhit, Hulusi Kentmen, Atıf Kaptan, Reha Yurdakul, Gönül Bayhan, Feridun Çölgeçen, Ali Şen, Muammer Gözalan, İsmail Varol, İhsan Gürkan, Hidayet Pelit, Ayhan Altunç, Necdet Yakın, Özdemir Aydın, Baykal Açmazlale (Kent), Memduh Alpar, Nezihe Gücer (Güler), Jale Öz, Reha Kıral
Yapım: Acar Film (Murat Köseoğlu)
Konu: "Bir Hizmetçi Kızın Hatıra Defteri" adlı filmin 2. bölümü.
Gösterim Tarihi: 19 Ekim 1964
İstanbul Kaldırımları (1964)
Yönetmen: Metin Erksan
Senaryo: İsmet Soydan, Hamdi Avcıoğlu, M. Erksan (Maurice Cloche'un "Ma Pompe" (1950) adlı filminden)
Görüntü Yönetmeni: Ali Uğur
Müzik: Zeki Müren
Oynayanlar: Zeki Müren, Belgin Doruk, Bedia Muvahhit, Kadir Savun, Hüseyin Baradan, Semih Sezerli, Avni Dilligil, Mürüvvet Seyfioğlu, Feridun Çölgeçen, Sedat Demir, Memduh Alpar, Mesut Sürmeli, Muzaffer Yenen
Yapım: Birsel Film (Özdemir Birsel)
Konu: Amcasından büyük miras kalan bir sokak şarkıcısının öyküsü
DEVAMI AŞAĞIDA
Gerçek Adı: Emine Bedia Şekip
Bilinen Diğer Adı: Bedia Stazer
Babası: İstinaf Mahkemesi Müddeiumumisi Şekip Bey
Annesi: Refika Hanım
Doğum: 16 Ocak 1897 - İstanbul
Ölüm: 20 Ocak 1994 - İstanbul
Eğitim: Notre Dame de Sion Lisesi
(Tiyatro ve sinema oyuncusu)
Türkiye'nin ilk Müslüman kadın oyuncularındandır. Kadıköy Terakki Mektebi ile Notre Dame de Sion Lisesi’nde okudu ve küçük yaşlarda Fransızca ile Rumca öğrendi. Bedia Muvahhit’in öğrenimini sürdürdüğü yıllarda İstanbul’da kurulan Telefon Şirketi’nde çalışan yine ilk kadınlardan biridir.
İstanbul’da 1912’de telefon hizmeti vermeye başlayan Dersaadet Telefon Anonim Şirket-i Osmaniyesi, İngiliz-Fransız ortaklığının elindeydi. Şirketin çalıştırdığı tüm santral memureleri ya yabancı ya da yerli azınlıklardan oluşuyor, tek bir Müslüman-Türk santral memuresi çalışmıyordu. O yıllarda İstanbul’da yayımlanan “Kadınlar Dünyası Dergisi” birkaç sayısını bu konuya ayırarak bir kamuoyu baskısı oluşturmayı başardı ve şirket, Müslüman-Türk bayanlar da almaya karar verdi. Telefon Şirketi’ne iş için başvuran iki yüz kadından yedisi Fransızca barajını da aşarak işe alınmaya hak kazandı. 5 Aralık 1913 tarihinde Telefon Şirket’inde çalışmaya başlayan yedi Müslüman bayandan biri de Bedia Muvahhit’ti.
Sanat yaşamı ise 1908 yılında başlamış sayılır. Ancak 1914 yılında yeni kurulan Darülbedayi’e (İstanbul Şehir Tiyatroları) girdi. Bir yandan da, 1921’de Erenköy Kız Lisesi’nde Fransızca öğretmenliği yapıyordu. Yine 1921 yılında Darülbedayi sahnesinde izlediği bir oyun sonrası imzalı resmini istediği aktör Ahmet Refet Muvahhid ile evlendi.
İlk filmi, 1923 yılında Muhsin Ertuğrul’un önerisiyle başladığı ve Halide Edip Adıvar’ın “Ateşten Gömlek” romanından sinemaya uyarlanan filmdir. Bu filmde canlandırdığı Ayşe karakteri ile Türk sinemasının Neyyire (Neyir) Ertuğrul’la birlikte ilk kadın oyuncularından biri oldu. Bazı kaynaklar 1916-1917 de Sedat Simavi'nin yönettiği ilk konulu Türk Filmleri Casus ve Pençe'de Neyyire Neyir ile birlikte Bedia Muvahhit'in de oynadığını yazarlar. Ancak bu bilginin doğru olmadığı sanatçının kendi beyanından anlaşılmaktadır.
"1923'de ben Muvahhid'le yeni evlenmiştim. Halide Edip Hanım'ın Ateşten Gömlek romanını filme almak istemişler. Halide Edip Hanım da "bu rolü ancak bir Türk kadını oynayabilir" demiş. Muhsin Ertuğrul benim de Muvahhid'in de iyi arkadaşımızdı. Geldi. Muvahhid'e "karın oynar mı" dedi. Ben çok sevindim, filmde oynamak o zaman hiç beklemediğim bir şeydi. Birdenbire peki, dedim, filmi çevirdik." (Giovanni Scognamillo, Türk Sinema Tarihi 1896-1986, İstanbul, 1993, s. 210.)
İlk yer aldığı tiyatro oyunu ise “Ceza Kanunu”dur. Bu oyunda “Sacide” rolünü oynayarak İzmir’de sahneye çıkmıştır.
Bedia Hanım, 1937 yılında eşini yitirdikten sonra Ferdi von Ştatzer ile evlendi. Sanat yaşamı boyunca iki yüzün üzerinde oyunda ve sayısız sinema filminde rol aldı.1950 yılında, Harbiye Açıkhava Tiyatrosu’nda yirmi beşinci, 1973 yılında ellinci sanat yılı jübilesi yapıldı. 1975 yılında Şehir Tiyatroları’ndan emekliye ayrıldı. 1980 yılında, Dünya Tiyatro Günü Ulusal Bildirisi’ni hazırladı. 1987 yılında “Devlet Sanatçısı” unvanını aldı ve Atatürk Sanat Armağanı’na layık görüldü. İstanbul Sinema Günleri Seçici Kurulu, sanatçıya Altın Lâle Ödülü verirken (1988), İstanbul Büyükşehir Belediyesi, “Türk Aydınlanmasına Katkıda Bulunanlar” etkinliği çerçevesinde Muvahhit’in 70. Sanat Yılı’nı kutladı (1993).
Sanatçı bir ev kazası sonrası kaldırıldığı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi hastanesinde 20 Ocak 1994 günü, 97 yaşındayken yaşamını yitirdi. Kabri Zincirlikuyu Mezarlığı’ndadır. 1995 yılından bu yana, Türk Kadınlar Birliği tarafından Şehir Tiyatroları’nın genç kadın sanatçılarına “Bedia Muvahhit Tiyatro Ödülü” verilmektedir. Sanatçının hayat hikâyesi çok sayıda kitaba ve araştırmaya konu olmuştur.
FİLMLERİ:
Ateşten Gömlek (1923)
Daha önce incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: “Ateşten Gömlek” Filmi
İstanbul Sokaklarında (1931)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar, Nicolas Farkas
Müzik: Hasan Ferit Alnar, Hüseyin Sadettin Arel
Oynayanlar: Talat Artemel, Semiha Berksoy, Behzat Butak, Azize Emir, Bedia Muvahhit, Periklis Gavrilidis, Hazım Körmükçü, İ. Galip Arcan, Lilian Griş, Nişanyan
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Aynı kadına âşık olup başlarına çeşitli felaketler gelen iki kardeşin öyküsü.
Gösterim Tarihi: 2 Aralık 1931
Not: İlk sesli, şarkılı film denemesi. Paris'te Epinay stüdyolarında Tobis Klang işlemiyle seslendirildi. Yalnızca iç sahneleri sesli çekildi. Aynı zamanda ilk "Türk-Mısır-Yunan ortak yapımı"
Eleştiri 1: Mevzu fazla mübalağaya kaçılmış tarafları rötuş edilmek şartı ile güzel intihap edilmiştir. Yalnız ne var ki, rejisörün iktidarı bu mevzuu sahneye koymak hususunda kafi gelmemiştir. (Bkz. Ahmet Hidayet, Cumhuriyet gaz., 2 Aralık 1931. )
Eleştiri 2: İstanbul Sokaklarında, sesli filminin evvela fotoğrafı itibari ile, mükemmeliyetini kaydetmek lazımdır. ( Yunus Nadi, Cumhuriyet gaz., 2 Aralık 1931)
Karım Beni Aldatırsa (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, Feriha Tevfik, Halide Pişkin, İ. Galip Arcan, Muammer Karaca, Bedia Muvahhit, Sami Ayanoğlu, Behzat Butak, Ercüment Behzat Lav, Refik Kemal Arduman, Zeki Alpan, Ferih Egemen
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Bir moda dershanesinde kürek hocalığı yapan Orhan'ın Çapkınlık öyküleri.
Gösterim Tarihi:20 Ocak 1933
Not: Operet türü modasının önünü açan ilk film.
Eleştiri: Film basın tarafından genellikle beğenilmiş, halk ilk operet filmi olarak bir kordelaya büyük ilgi göstermişti. (Bkz. Hikmet Feridun (Es), "Yeni Türkçe Film - Karım Beni Aldatırsa" Akşam gaz., 31 Ocak 1933)
Söz Bir Allah Bir (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Mahmut Yesari'nin Maurice Henneguin ve Pierre Veber'den "Kudret Helvası" adıyla uyarladığı "Et moi j't dis gu'elle T'a fait de l'reil - Sana Göz Kırptı Derim" adlı oyundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, İ. Galip Arcan, Bedia Muvahhit, Muammer Karaca, Melek Tayfur, Cahide Sonku, Necla Sertel, Semiha Berksoy, Mahmut Moralı, Ferih Egemen, Şevkiye May
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: İki canciğer arkadaş olan Avukat Şadan ile Arnavut Recep'in güldürüsü.
Gösterim Tarihi: 30 Ekim 1933
Not: Operet türünde bir film
Beklenen Şarkı (1953)
Yönetmen: Orhon M. Arıburnu, Sami Ayanoğlu, Cahide Sonku
Senaryo: Sadık Şendil
Görüntü Yönetmeni: Kriton İlyadis
Müzik: Sadi Işılay
Oynayanlar: Zeki Müren, Cahide Sonku, Bedia Muvahhit, Talat Artemel, Sami Ayanoğlu, Hadi Hün, Jeyan M. Ayral, Melahat İçli, Abdurrahman Palay, Necmi Oy, İbrahim Delideniz, Muhip Arcıman, Refik Kemal Arduman
Yapım: Sonku Film (Cahide Sonku)
Konu: Bir kadının yardımı ile şöhretli bir şarkıcı olan gencin öyküsü.
Paydos (1954)
Yönetmen ve Senaryo: Sami Ayanoğlu (Cevat Fehmi Başkut'un aynı adlı oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Hadi Hün, Bedia Muvahhit, Mehmet Karaca, Behzat Butak, Gül Gülgün, Altan Hanoğlu (Karındaş), Melahat İçli, Necdet Mahfi Ayral
Yapım: Ha-Ka Film (Halil Kamil)
Konu: İyiliksever bir ilkokul öğretmeniyle talebelerinin öyküsü.
Evlat Katili "Gülmeyen Yüzler" (1955)
Yönetmen ve Senaryo: Muharrem Gürses
Görüntü Yönetmeni: Turgut Ören
Oynayanlar: Atıf Kaptan, Bedia Muvahhit, Bülent Ufuk, Fikret Hakan, Halide Pişkin, Muharrem Gürses, Deniz Tanyeli, Muzaffer Nebioğlu, Nuri Genç, Peruz Hanım, küçük yıldız: Birsen
Yapım: Işık Film (Agop Fındıkyan)
Konu: Bir babanın yanlış eğitimi yüzünden yaşamını yitiren bir kız çocuğunun öyküsü…
Son Beste (1955)
Yönetmen ve Senaryo: Dr. Arşavir Alyanak (Kerime Nadir'in bir romanından)
Görüntü Yönetmeni: Mike Rafaelyan
Oynayanlar: Zeki Müren, Belgin Doruk, Behzat Butak, Bedia Muvahhit, Neşe Yulaç, Feridun Çölgeçen, Aziz Basmacı, Osman Zıt, Reşit Baran
Yapım: Erman Kardeşler (Hürrem Erman)
Konu: Çeşitli zorluklardan sonra sevgilisine kavuşan bir bestekârın öyküsü.
Yaşlı Gözler (1955)
Yönetmen: Avni Dilligil
Senaryo: Özdemir Birsel
Görüntü Yönetmeni: Orhan Çağman
Oynayanlar: Muzaffer Birtan, Deniz Tanyeli, Özcan Tekgül, Bedia Muvahhit, Halide Pişkin, Reşit Baran, Belkıs Fırat, Avni Dilligil, Zafer Önen
Yapım: Birsel Film (Özdemir Birsel)
Çapkınlar (1961)
Yönetmen ve Senaryo: Nevzat Pesen
Görüntü Yönetmeni: Manasi Filmeridis
Oynayanlar: Orhan Günşiray, Leyla Sayar, Hüseyin Baradan, Bedia Muvahhit, Lebibe Çakın, Sadri Karan
Yapım: Pesen Film (Nevzat Pesen)
Konu: Gazeteci Faruk'la köpekleri kaybolan iki kız kardeşin maceralı öyküsü.
Belalı Torun (1962)
Yönetmen: Memduh Ün
Senaryo: Vedat Türkali
Görüntü Yönetmeni: Mustafa Yılmaz
Müzik: Fecri Ebcioğlu
Oynayanlar: Ayhan Işık, Fatma Girik, Hulusi Kentmen, Bedia Muvahhit, Semih Sezerli, Meriç Başaran, Muazzez Arçay, Tolga Tigin, Ahmet Turgutlu, Hayri Caner, Haydar Karaer, Mehmet Ali Akpınar, Niyazi Er, Diler Saraç, Dursune Şirin, Osman Zıt, Jale Öz, Münevver Girik
Yapım: Uğur Film (Memduh Ün)
Konu: Erkek torun isteyen bir büyükbabayla erkek kılığına girmek zorunda kalan kızın öyküsü.
Bir Gecelik Gelin (1962)
Yönetmen: Atıf Yılmaz
Senaryo: Vedat Türkali
Görüntü Yönetmeni: Çetin Gürtop
Müzik: Yalçın Tura
Oynayanlar: Orhan Günşiray, Gönül Yazar, Ahmet Tarık Tekçe, Suphi Kaner, Suna Pekuysal, Bedia Muvahhit, Sadettin Erbil, Erol Keskin, Turgut Boralı, Ayfer Koray, Nihal Köknar, Meral Kurtuluş, Fahriye Gülbal, Ayten Şahinkaya, Sami Hazinses, Rukiye Göreç
Yapım: Be-Ya Film (Nusret İkbal)
Konu: Bir prensle evlendiği gece sevdiği erkek tarafından kaçırılan bir gelinin öyküsü.
Gönül Ferman Dinlemez (1962)
Yönetmen: Kemal Kan
Senaryo: Hümaşah Hiçan
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: küçük yıldız: Hilal Esen, Muzaffer Tema, Hümaşah Hiçan, Aysel Tanju, Suphi Kaner, Salih Tozan, Tunç Yalman, Reşit Baran, Bedia Muvahhit, Hüseyin Baradan, Turan Göker, Nezahat Tanyeri, Necdet Tosun, Vahi Öz
Yapım: Hilal Film (Feyturiye Esen)
Konu: Çocuğuna bakmak için bara düşen fakir bir kadının öyküsü.
Barut Fıçısı (1963)
Yönetmen: Zafer Davutoğlu
Senaryo: Osman F. Seden
Görüntü Yönetmeni: Kenan Kurt
Oynayanlar: Fatma Girik, İzzet Günay, Altan Erbulak, Çolpan İlhan, Vahi Öz, Bedia Muvahhit, Kadir Savun, Sevil Candan, Nubar Terziyan, Serap Acar, Mualla Sürer, Aziz Basmacı, Mürüvvet Sim, Necdet Tosun, Hüseyin Güler, Muammer Gözalan, İclal Genç, Behzat Balkaya, Ergül Buharalı, Hüseyin Zan, Nebahat Çehre
Yapım: Kemal Film (Osman F. Seden)
Konu: Ailesine karşı çıkıp sevdiği erkekle evlenen bir kızın öyküsü.
Erkek Fatma Evleniyor (1963)
Yönetmen ve Senaryo: Abdurrahman Palay (William Shakespeare'in "Hırçın Kız" oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Manasi Filmeridis
Oynayanlar: Neriman Köksal, Abdurrahman Palay, Sevil Candan, Suphi Kaner, Suna Pekuysal, Vahi Öz, Bedia Muvahhit, Mualla Sürer, Necdet Tosun
Yapım: Pesen Film (Nevzat Pesen)
Konu: Erkek Fatma'nın maceraları üzerine kurulmuş bir güldürü
Gösterim Tarihi: Ekim 1963
Genç Kızlar (1963)
Yönetmen: Nevzat Pesen
Senaryo: Nevzat Pesen, Nihal Yeğinobalı (Louse Rainer'in oynadığı "Dramatic School" adlı filmden)
Görüntü Yönetmeni: Gani Turanlı
Oynayanlar: Türkan Şoray, Ediz Hun, Hülya Koçyiğit, Zuhal Tan, Semih Sezerli, Tülin Özek, Nedret Güvenç, Uğur Kıvılcım, Feridun Çölgeçen, Bedia Muvahhit, Liza Tuna, Faik Coşkun
Yapım: Pesen-And Film (Nevzat Pesen-Turgut Damirağ)
Konu: Bir tiyatro okulunda yatılı okuyan kızlarla, yakışıklı bir erkek öğretmenin öyküsü.
Gösterim Tarihi: 22 Ocak 1964
Kötü Tohum (1963)
Yönetmen ve Senaryo: Nevzat Pesen (Maxvel Anderson'un oyunu ile Mervyn Leroy'un "The Bad Seed" (1956) adlı filminden)
Görüntü Yönetmeni: Gani Turanlı
Oynayanlar: Alev Oraloğlu, Lale Oraloğlu, Öztürk Serengil, Nedret Güvenç, Suna Pekuysal, Bedia Muvahhit, Hale Erkut, Muzaffer Yenen, Mesut Sürmeli
Yapım: And-Pesen Film (Turgut Demirağ, Nevzat Pesen)
Konu: Katil olan büyükanneyle, küçük bir kızın dramatik öyküsü.
Manyaklar Köşkü (1963)
Yönetmen: Aram Gülyüz
Senaryo: Safa Önal
Görüntü Yönetmeni: Çetin Gürtop
Oynayanlar: Orhan Günşiray, Muhterem Nur, Ulvi Uraz, Öztürk Serengil, Mualla Fırat, Asım Nipton, Altan Günbay, Haluk Kurtoğlu, Ayhan Candeğer, Bedia Muvahhit, Bilkay Tekben, Emel Çeviren
Yapım: Günşiray Film (Orhan Günşiray)
Konu: Köşkte geçen bir korku güldürüsü.
Gösterim Tarihi: 4 Aralık 1963
Anasının Kuzusu (1964)
Yönetmen: Ülkü Erakalın
Senaryo: Suavi Süalp
Görüntü Yönetmeni: Memduh Yükman
Oynayanlar: Türkan Şoray, İzzet Günay, Bedia Muvahhit, Vahi Öz, Semih Sezerli, Zühal Tan, Hasan Ceylan, Celal Ersöz, Uğur Kıvılcım, Kaya Volkan, Handan Adalı, Asım Nipton, Mahmure Handan, Cevat Kurtuluş, Mualla Sürer, Jale Öz, Gürel Ünlüsoy
Yapım: Melek Film (Şahan Haki)
Konu: Annesinin etkisi altında büyüyen küçük bir memurun öyküsü.
Gel Barışalım (1964)
Yönetmen: Atilla Tokatlı
Senaryo: Ayşe Tokatlı (Şasa)
Görüntü Yönetmeni: Mike Rafaelyan
Oynayanlar: Neriman Köksal, Ulvi Uraz, Ayfer Feray, Bedia Muvahhit, Diclehan Baban, Muzaffer Nebioğlu, Nuri İnsel, Rengin Arda, Aziz Basmacı, Erol Keskin, Feridun Çölgeçen, Hayri Caner, Hüseyin Haradan, İsmet Ay, Kenan Pars, Nejat Saydam, Nişan Hançer, Osman Alyanak, Senih Orkan, Sadettin Erbil, Turgut Boralı
Yapım: Maya Film (Sava Menapoulos)
Konu: Kocasının çapkınlıklarından yaka silkip, kendini bağımsız bir yaşamın içine atan bir kadının öyküsü.
Not: Golden Çikolata Fabrikası’nın katkılarıyla.
Gençlik Rüzgârı (1964)
Yönetmen ve Senaryo: Nejat Saydam (Muazzez Tahsin Berkant'ın bir romanından)
Görüntü Yönetmeni: Melih Sertesen
Oynayanlar: Türkan Şoray, Ediz Hun, Neriman Köksal, Süleyman Turan, Nuri Altınok, Bedia Muvahhit, Ertuğrul Bilda, Reha Yurdakul, Özdemir Han, Asım Nipton, Merih Dinçoy, Hüseyin Salıcı, Baykal Açmazlale (Kent), Fatoş Öztan, Osman Türkoğlu, Nubar Kamçılı, Ayhan Altunç, küçük yıldızlar: Şule Erhal, Sadi Mutlu
Yapım: Acar Film (Murat Köseoğlu)
Konu: Bacakları sakat bir babayla, kötü ruhlu bir anne ve çocuklukları ile birlikte geçen iki gencin öyküsü.
Halk Çocuğu (1964)
Yönetmen: Memduh Ün
Senaryo: Bülent Oran (Frank Capra'nın "Mr. Deeds Goes to Town" (1936) adlı filminden)
Görüntü Yönetmeni: Mustafa Yılmaz
Müzik: Fecri Ebcioğlu
Oynayanlar: Ayhan Işık, Fatma Girik, Sadettin Erbil, Birsen Menekşeli, Devlet Devrim, Bedia Muvahhit, Feyzi Tuna, Asım Nipton, Atıf Tuna, Handan Adalı, Ahmet Turgutlu, Memduh Alpar, Danyal Topatan, Savaş Tuğ, Faik Coşkun, Turan Aksoy, Zeki Tüney, Hayri Caner, Hakkı Haktan, Haluk Orçun, Nuri İnal, Hüseyin Güler, Yavuz Karakaş, Nubar Kamçılı, Natuk Baytan, Hamdi Şarlıgil
Yapım: Uğur Film (Memduh Ün)
Konu: Başına dert olan aile mirasını, çeşitli maceralardan sonra bir hayır cemiyetine bağışlayan bir gencin öyküsü.
Hizmetçi Dediğin Böyle Olur (1964)
Yönetmen ve Senaryo: Nejat Saydam
Görüntü Yönetmeni: Melih Sertesen
Oynayanlar: Orhan Günşiray, Fatma Girik, Sevda Ferdağ, Bedia Muvahhit, Hulusi Kentmen, Atıf Kaptan, Reha Yurdakul, Gönül Bayhan, Feridun Çölgeçen, Ali Şen, Muammer Gözalan, İsmail Varol, İhsan Gürkan, Hidayet Pelit, Ayhan Altunç, Necdet Yakın, Özdemir Aydın, Baykal Açmazlale (Kent), Memduh Alpar, Nezihe Gücer (Güler), Jale Öz, Reha Kıral
Yapım: Acar Film (Murat Köseoğlu)
Konu: "Bir Hizmetçi Kızın Hatıra Defteri" adlı filmin 2. bölümü.
Gösterim Tarihi: 19 Ekim 1964
İstanbul Kaldırımları (1964)
Yönetmen: Metin Erksan
Senaryo: İsmet Soydan, Hamdi Avcıoğlu, M. Erksan (Maurice Cloche'un "Ma Pompe" (1950) adlı filminden)
Görüntü Yönetmeni: Ali Uğur
Müzik: Zeki Müren
Oynayanlar: Zeki Müren, Belgin Doruk, Bedia Muvahhit, Kadir Savun, Hüseyin Baradan, Semih Sezerli, Avni Dilligil, Mürüvvet Seyfioğlu, Feridun Çölgeçen, Sedat Demir, Memduh Alpar, Mesut Sürmeli, Muzaffer Yenen
Yapım: Birsel Film (Özdemir Birsel)
Konu: Amcasından büyük miras kalan bir sokak şarkıcısının öyküsü
DEVAMI AŞAĞIDA
