Sinemaya Emek Verenler: “Boğaziçi Esrarı (Nur Baba)” Filmi

reader20

Onursal Üye
23 Kas 2011
947
19,700
Denizli
Sinemaya Emek Verenler: “Boğaziçi Esrarı (Nur Baba)” Filmi

Boğaziçi Esrarı "Nur Baba" (1922)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun romanından)
6DgJmW.jpg

Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Muhsin Ertuğrul, Kemal Küçük, Refik Kemal Arduman, Madam Saramatof (Sarmatova), Vasfi Rıza Zobu, Behzat Butak, İ. Galip Arcan, Emin Beliğ Belli, Aznif Mınakyan, Vahram Papazyan, Hakkı Necip Ağrıman, Anna Mariyeviç, Ali Rıza
Yapım: Kemal Film (Şakir Seden)
Konu: Tekkesini zengin ve güzel kadınlar için bir tuzak olarak kullanan, şehvet düşkünü bir Bektaşi Şeyhi'nin öyküsü.
Gösterim Tarihi: 13 Aralık 1923
VM5ytL.jpg

Not 1: Filmin dış sahneleri çekilirken Eyüp Camisi'nin avlusu Bektaşiler tarafından basıldı. Saldırı sırasında bazı oyuncuları tartakladılar ve filmin çekimi ancak polis kuvvetlerinin koruması altında tamamlandı. Daha sonra ise yeni bir olaya meydan verilmemesi için İşgal Kuvvetleri yönetimi filmi yasakladı ve film ancak İstanbul'un kurtuluşundan sonra gösterime girebildi.
(Bkz.: Rakım Çalapala, "Stüdyoya Baskın", Yıldız der. s. 132, 1 Ağustos 1944)
14AEbp.jpg

Not 2: Filmi çekme makinesini parçalamak amacıyla belki yüzlerce kişi kameranın üzerine saldırdı. O aralık derviş kıyafetiyle rol yapan ünlü aktör Vahram Papazyan, ancak kaçmak suretiyle canını kurtardı. Vahram'ın kaçmasıyla boşalan Derviş Figani rolünü ben yüklendim. Filmi, dinci çevrelerin karşı tepkilerinden kurtarmak amacıyla, adını değiştirerek Boğaziçi'nin Esrarı diye seyirciye sundular. (Bkz.: Muhsin Ertuğrul,Benden Sonra Tufan Olmasın!. Sh. 300-301, Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Yayınları 1989)
Skl6Cn.jpg

Not 3: Muhsin Ertuğrul'dan evvel Nur Baba rolünde filmin başrol oyuncusu olarak yer alan Vahram Papazyan ise, baskından ancak çarşaf giyip de kadın kılığına girerek kaçabilmiştir. Bu baskından sonra Papazyan, Nur Baba rolünü oynadığı takdirde halk tarafından öldürülmek korkusuyla ekipten tamamıyla ayrılır. Bu kez çekimler mecburen iç mekânlara taşınarak stüdyoda dekorlarla yapılır, 'Vahram Papazyan’ın yerine de Muhsin Ertuğrul geçer. (Gülşah Nezaket Maraşlı, “Osman Fahir Seden’le Türk Sinemasında Düet” syf,49 )
bdVCCC.jpg

Not 4: 1916 yılından beri Almanya'da oyuncu ve yönetmen olarak film çalışmalarını sürdüren tiyatrocu Muhsin Ertuğrul'un yurda dönüşü ve ilk özel yapımevi olan Kemal Film şirketinin kuruluşuyla Türk sinemasında yeni bir dönem başlar. Kemal Film şirketini ve Eyüp'teki Feshane Fabrikası'nın bir bölümünde (dikimevi atölyesi) Kemal Film Stüdyosu'nu kuran Kemal ve Şakir Seden kardeşlerdir. Sinema ile ilgili ilk deneyimlerini yurt dışında gerçekleştiren Muhsin Ertuğrul; Kemal ve Şakir Seden kardeşlerle yaptığı işbirliği sonucu bu özel yapımevi adına iki film çeker; İstanbul'da Bir Facia-i Aşk (Şişli Güzeli Mediha Hanımın Facia-i Katli) ve Boğaziçi Esrarı (Nur Baba).

Muhsin Ertuğrul
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Muhsin Ertuğrul

Kemal Küçük
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Kemal Küçük

Refik Kemal Arduman
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Refik Kemal Arduman

Madam Saramatof (Sarmatova)
“Boğaziçi Esrarı” filminde “Nigar” rolünü oynamıştır. Hakkında başka bir bilgiye ulaşamadım.

Vasfi Rıza Zobu
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Vasfi Rıza Zobu

Behzat Butak
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Behzat Butak

İ. Galip Arcan
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: İ. Galip Arcan

Emin Beliğ Belli
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Emin Beliğ Belli

Aznif Mınakyan
Gerçek Adı: Hraçya Aznif Mınakyan
Ünlü tiyatro oyuncusu ve yönetmeni Mardiros Mınakyan'ın (1837-1920) kızıdır. “Boğaziçi Esrarı” filminde “Celile”, “İstanbul'da Bir Facia-i Aşk” filminde “Ziynet”, “Kız Kulesinde Bir Facia” filminde ise “Gelin'in Annesi” rolünü oynamıştır. Hakkında başka bir bilgiye ulaşamadım.


FİLMLERİ:
Boğaziçi Esrarı "Nur Baba" (1922)

İstanbul'da Bir Facia-i Aşk "Şişli Güzeli Mediha Hanımın Facia-i Katli" (1922)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Günlük bir olaya dayanan ilk özgün senaryo)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Anna Mariyeviç, Behzat Bu tak, Roza Felekyan, Onnik Binemeciyan, Vahram Papazyan, Emin Beliğ, Liane Console, Refik Kemal Arduman, Vasfi Rıza Zobu, Aznif Mınakyan, Siranuş Aleksenyan, Matmazel Blanche
Yapım: Kemal Film (Şakir Seden)
Konu: Şişli güzeli olarak ün yapan Mediha adlı bir fahişeyle, onu öldüren dostu Hamdi Bey'in dramatik öyküsü.
Gösterim Tarihi: 20 Kasım 1922
Not: İlk özel sinema kuruluşu Kemal Film şirketi ile Muhsin Ertuğrul'un Türkiye'de yönettiği ilk filmi.
(Bkz. Rakım Çalapala, Yıldız der. s. 34. 1 Eylül 1944)
Skf6C6.jpg


Kız Kulesinde Bir Facia (1923)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Pierre Antier ve P Cloquemin 'in "Les Gardiens de Phare - Fener Bekçileri adlı oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Muhsin Ertuğrul, Neyyire Neyir, Emin Beliğ, Ali Rıza, Aznif Mınakyan, Hakkı Necip Ağrıman
Yapım: Kemal Film (Seden Kardeşler)
Konu: Kuduz bir köpeğin ısırıp, kuduran oğlunu, kendi elleriyle öldürmek zorunda kalan bir babanın acı öyküsü.
Gösterim Tarihi: Mart 1924

UgtQpL.jpg


Vahram Papazyan
Doğum: 1888 – İsyanbul
Babası: Pera (Mesleği ütücülüktür.)
SoPb98.jpg

Sovyetler Birliği’nin en iyi Shakespeare yorumcusu olarak anılan Vahram Papazyan, orta halli bir aileden gelmektedir.
1902’de Esayan Okulu’ndan mezun olduktan sonra, Moda’daki Mıhitaryan Okulu’nda öğrenim görmeye başlayan oyuncu, 1905'te din adamı olması için Venedik’e yollanır ancak bu çaba onun ancak ‘aforoz edilmiş Vahram’ lakabını almasına sebep olur. Murat Rafaelyan Koleji’nde sadece üç ay kalabilen oyuncu, rivayete göre bir gece tiyatroya gitmek için okuldan kaçar ve o günden sonra tiyatroda kalır. İtalya ve Fransa’da aldığı tiyatro eğitiminin yanında çeşitli tiyatro gruplarıyla birlikte sahneye de çıkar. İtalyan oyun yazarı ve oyuncu Ermete Novelli’nin öğrencisi de olan Papazyan, onun kurduğu Comédie Française’in oyunlarında da yer alır. Onun için “Eğer İtalya’da kalırsa, tiyatromuzun yıldızı olacaktır” gibi cümleler kurulur.
Oyuncu 1908'de İstanbul’a döndükten hemen bir ay sonra II. Meşrutiyet ilan edilir.
brCXAN.jpg

Abdullah Cevdet’in yaptığı Hamlet çevirisi, şimdilerde Sinepop Sineması’nın olduğu binada bulunan meşhur Odeon Tiyatrosu’nda 1911'de sahnelendiğinde, izleyiciler oyunun başrolünde izledikleri Vahram Papazyan ile nihayet tanışır. Papazyan sadece Hamlet rolüne can vermekle kalmamış, aynı zamanda Hamlet’in İstanbul’da Türkçe çevirisiyle bir prodüksiyonunu sahneleme fikrini de bizzat ortaya atmıştır.
1914 yılının Ağustos ayına kadar Papazyan için hayat ziyadesiyle güzel geçer. İzmir’den, Yalova’dan, Bahçecik’ten insanlar onun yer aldığı Ermenice tiyatro oyunlarını izlemek için akın akın İstanbul’a gelirler. Papazyan da, ünlü Rum oyuncu Veroniye’nin grubuyla İzmir’i dolaşır.
Birinci Dünya Savaşı sırasında İstanbul’dan Odessa’ya kaçar. Bir süre Odessa’da kaldıktan sonra, Kafkasya’ya gider ve gönüllü olarak Antranik Paşa’nın kuvvetlerine katılır. Ateşkes’ten sonra İstanbul’a geri dönen ve kısa bir süre burada tiyatro ve sinema çalışmalarına dönen oyuncu, 1922’de Yerevan’a yerleşir.
1922 yıllarında İstanbul'a gelen Papazyan, Muhsin Ertuğrul’un çektiği iki filmde rol alır. İstanbul'da uzun süre durmayarak tekrar Yerevan'a döner. Vahram Papazyan, Yerevan’a döndükten sonra birkaç sinema filminde daha oynar, ancak asıl tutkusu tiyatro sahnesi olarak kalır.

SoknBs.jpg


FİLMLERİ:
Boğaziçi Esrarı "Nur Baba" (1922)

İstanbul'da Bir Facia-i Aşk "Şişli Güzeli Mediha Hanımın Facia-i Katli" (1922)

Hakkı Necip Ağrıman
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Hakkı Necip Ağrıman

Anna Mariyeviç
Doğum Yeri: Beyaz Rusya
Bolşevik Devrimi’nde kaçıp İstanbul’a gelmiştir. “İstanbul'da Bir Facia-i Aşk” filminde “Mediha” rolünü oynamıştır. Hakkında başka bir bilgiye ulaşamadım.


FİLMLERİ:
Boğaziçi Esrarı "Nur Baba" (1922)

İstanbul'da Bir Facia-i Aşk "Şişli Güzeli Mediha Hanımın Facia-i Katli" (1922)

Ali Rıza
"Sepetçi" diye anılmaktadır. Doğum ve ölüm tarihleri hakkında net bilgi yoktur. Bir kaynakta 20.01.1902 tarihinde doğduğu 12.06.1991 tarihinde de vefat ettiği bilgisi yer alıyor. Başka bir kaynakta da 1860-İstanbul’da doğduğu belirtiliyor.

FİLMLERİ:
Boğaziçi Esrarı "Nur Baba" (1922)

Kız Kulesinde Bir Facia (1923)

Leblebici Horhor (1923)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Tekfor Nalyan-Dikran Çuhacıyan ikilisinin aynı adlı operetinden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Behzat Butak, Elena Artinova, Maurice Mea, Tolayan, Jenya Godeskaya, Vasfi Rıza Zobu, Refik Kemal Arduman, Ali Rıza, Meddah Sururi, M. Kemal Küçük
Yapım: Kemal Film (Seden Kardeşler)
Konu: Mirasyedi Hurşit ile leblebici kızı Fadime'nin aşk öyküsü.
Gösterim Tarihi: 7 Aralık 1923
Not: Sessiz çekilen film, Elhamra sinemasında orkestra eşliğinde müzik çalınarak gösterildi.

YdZQ9j.jpg


SAYGILAR!..
 
Son düzenleme:

yeryüzü

Yönetici
3 Eki 2011
17,136
77,459
hiçbiryerde :)
Olağanüstü bir inceleme daha
sunduğunuz için teşekkür
ederim "reader20" üstadım.
Sinema tarihimizden ilginç
sayfaları duygulanarak okudum.
 
Üst