Doğum: 1901 – Ayazpaşa/İstanbul
Babası: Deniz subaylarından Salih Bey
Ölüm: 1 Mart 1974 – İstanbul
Eğitim: Darülbedayi ( İstanbul Şehir Tiyatroları)
(Yönetmen, Tiyatro Oyuncusu, Oyuncu, Oyun Yazarı)
İlk ve orta öğrenimini tamamladıktan sonra, Avusturya Lisesi’ne girdi. I. Dünya Savaşı süresince bu okulda öğrenimini sürdürdü. Savaş sonunda silah bırakılınca adı geçen lise öğrenimini durdurdu. Genç H. Kemal, Ticaret Lisesi’nde öğrenimine devam etti.
Tiyatroya duyduğu sevgi nedeniyle, Darülbedayi'nln açtığı sınavlara katıldı. Başarısı sonunda bu topluluğa girdi (1918). Figüran olarak oynadığı oyunlardan sonra ilk önemli rolü Hüseyin Suat'ın (Yamalar) oyunudur. Bir sure sonra Ertuğrul Muhsin’in kurduğu topluluk olan “Edebi Tiyatro Heyeti”ne girdi. Bu topluluk dağılınca, Yeni Tiyatro, Fehim Efendi toplulukları arasında sanat çabasını sürdürdü.
Bir sonra ünlü oyuncu Şadi’nin “Yeni Sahne”sinde üç yıl, önemli kısmı turneler olmak üzere bulundu (1923). Sonra Raşit Rıza Topluluğu’na geçti (1926). Darülbedayi yeniden örgütlenince, oraya döndü (1927). Şehir Tiyatrosundaki yaşantısını sürdürürken, yeniden Raşit Rıza Topluluğu’na geçti (1934).
Süreyya ve Halk Operetlerinde de bir süre (1935) çalışan Gürmen, Şehir Tiyatrosu’na tekrar döndü. Sanat hayatının son yıllarını İstanbul Şehir Tiyatrosunda geçirdi. Birçok oyun yönetti.
İlk defa 1919’da sinemada rol alan Gürmen, 1940 yılından sonra sinema filmlerinde rol almaya devam etti.
FİLMLERİ:
Binnaz (1919)
Yönetmen: Ahmet Fehim, Fazlı Necip
Senaryo: Münif Fehim (Yusuf Ziya Ortaç'ın manzum oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Mile Blanche, Hüseyin Kemal Gürmen, Rana Dilberyan, Hakkı Necip Ağrıman, İsmail Zahit, Eliza Binemeciyan, Ekrem Oran, Ahmet Fehim, Raşit Rıza Samako
Yapım: Malul Gaziler Cemiyeti
Konu: Lale Devri'nin ünlü güzellerinden Binnaz'la onu elde etmek için birbirleriyle yarışan Efe Ahmet ve Hamza'nın aşk öyküsü.
Not: İlk başarılı ticari film. O yıllarda 1.500 Osmanlı Lirasına mal olan film, 5.500 Osmanlı Lirası hasılat topladı.
Ankara Postası (1928)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Francois de Curel'in "La Terre Inhumaine- İnsafsız Toprak" adlı eseri ile Reşat Nuri Güntekin'in ''Bir Gece Faciası" adıyla uyarladığı oyundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Münire Eyüp (Neyyire Neyir), Nafia Arcan, ismet Sırrı, Muhsin Ertuğrul, Behzat Butak, Ercüment Behzat Lav, İ Galip Arcan, M. Kemal Küçük, Sait Köknar, Emin Beliğ, Hüseyin Kemal Gürmen, Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu
Yapım: İpek Film (ipekçi Kardeşler)
Konu: Kuvva-i Millicilerle çalışan bir kurye ile, sonunda hedefine ulaşan bir "taaruz emri"nin öyküsü.
Gösterim Tarihi: 2 Ekim 1929
Not: İki buçuk günde 16.575 kişi tarafından izlenerek o güne dek en büyük kasa geliri sağlandı.
Duvaksız Gelin "Hülleci" (1942)
Yönetmen ve Senaryo: Adolf Körner (Reşat Nuri Güntekin'in aynı adlı oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Necati Tözüm
Oynayanlar: Halide Pişkin, Naşit Özcan, Vedat Karaokçu, Şevkiye May, Hüseyin Kemal Gürmen, Reşit Baran
Yapım: Ha-Ka Film (Halil Kamil)
Konu: Âşık olduğu ev sahibinin kızı Zehra uğruna boşadığı karısıyla tekrar evlenmek için araya bir hülleci koyan Hafız’ın güldürüsü.
Dertli Pınar (1943)
Yönetmen ve Senaryo: Faruk Kenç
Görüntü Yönetmeni: Baha Gelenbevi
Müzik: Sadi Işılay
Oynayanlar: Talat Artemel, Nezihe Becerikli, Suavi Tedü, Refik Kemal Arduman, Müfit Kiper, Sami Ayanoğlu, Vedat Karaokçu, Gülistan Güzey, Hüseyin Kemal Gürmen, Handan Adalı, Mücap Ofluoğlu, Halit Akçatepe
Yapım: Ses Film (Necip Erses)
Konu: Kan davalı iki aile çocukları Ali ile Nazlı'nın dramatik aşk öyküsü.
Not: Dönemin hasılat rekorlarını kırdı.
Yuvamı Yıkamazsın (1947)
Yönetmen ve Senaryo: Kani Kıpçak (Willie Forst'un ''Mazurka" (1935) filminden)
Görüntü Yönetmeni: Kriton İlyadis
Müzik: Sadi Işılay, Kadri Rojer
Oynayanlar:Cahide Sonku, İ. Galip Arcan, Oya Sensev, Hüseyin Kemal Gürmen, Necla Sertel, Kani Kıpçak
Yapım: Elektra Film (Yorgo Saris)
Şarkılar: Müzeyyen Senar
Dans: Emine Adalet
Konu: Bir aile faciasının öyküsü.
Ödül: 1948 Yerli Film Yapanlar Cemiyeti (Y.F.Y.C) yarışmasında Kadri Eroğan "En İyi Dekoratör"
Eleştiri: Fotoğraflar temiz ve parlaktır. Işıklar iyidir. Takipler net ve muntazamdır. Bu filmin diğer vasfı da geniş mikyasta sokağa çıkılmış olmasıdır. (Metin Onikinci, Yıldız der., s. 205, 15 Kasım 1947)
Fedakâr Ana (1949)
Yönetmen ve Senaryo: Seyfi Havaeri (Tahir Olgaç'ın "İşte Böyle Ömer" adlı eserinden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Cahide Sonku, Şaziye Moral, Necla Sertel, Hüseyin Kemal Gürmen, Reşit Gürzap, Mümtaz Ener, Lebibe Çakın, Renan Fosforoğlu, Refet Gülerman, Viktorya Haçikyan, Muazzez Arçay, Muzaffer Hepgüler, Esen Gökmen, Ferdi Merter
Yapım: Güneş Film (Sırrı Talpar - Cahide Sonku)
Konu: Genç yaşında dul kalan bir kadınla, oğlunu yetiştirmek için verdiği yaşam savaşının öyküsü.
Not: Bazı kaynaklarda yönetmen olarak Cahide Sonku adı geçiyor. Seyfi Havaeri'nin açıklamasına göre, Sonku jeneriğe, afişlere ve filmin Taksim Sinemasındaki gösterimi sırasında feneri değiştirerek yönetmen olarak kendi ismini yazdırmış. Bu nedenle 1949 yılında mahkemelik olmuşlar. (Agâh Özgüç, Ansiklopedik Türk Filmleri Sözlüğü, 1. cilt)
İstanbul Kan Ağlarken "Hrisantos" (1951)
Yönetmen: Kani Kıpçak
Senaryo: Osman F. Seden (Polis arşivlerine geçen gerçek bir olaydan)
Görüntü Yönetmeni: Kriton İlyadis
Oynayanlar: Gülistan Deniz (Güzey), Muzaffer Tema, Kani Kıpçak, Behzat Butak, Hüseyin Kemal Gürmen, Pola Morelli, Necdet Mahfi Ayral, Muhip Arcıman, Ertuğrul Bilda, Şakir Arseven
Yapım: Kemal Film (Seden Kardeşler)
Konu: İşgal döneminde İstanbul'u haraca kesen Rum kabadayısı Hrisantos ile, onu ele geçirmeyi başaran bir Türk polisi Muharrem'in (Alkor) öyküsü.
Kahpenin Kızı (1952)
Yönetmen: Kani S. Kıpçak
Senaryo: Perihan Tedü
Görüntü Yönetmeni: Kriton İlyadis
Müzik: Kadri Şençalar
Dans: Güler Kardeşler
Şarkılar: Ahmet Üstün, Muhip Arcıman
Oynayanlar: Gülistan Güzey, Hüseyin Kemal Gürmen, Talat Artemel, Kani Kıpçak, Abdurrahman Palay, Refik Kemal Arduman
Yapım: Sonku Film (Cahide Sonku)
Konu: Sevdiği erkekle mutlu bir yaşam sürmek için tüm kötü kişilere karşı savaş veren saf bir köylü kızının öyküsü.
Gösterim Tarihi: 18 Şubat 1953
Yavuz Sultan Selim Ağlıyor (1952)
Yönetmen ve Senaryo: Sami Ayanoğlu (Feridun Fazıl Tülbentçi'nin aynı adlı romanından)
Görüntü Yönetmeni: Kriton İlyadis
Oynayanlar: Heyecan Başaran, Lale Oraloğlu, Altan Karındaş, Berrin Aydan, Neşe Yulaç, Şaziye Moral, Sami Ayanoğlu, Suavi Tedü, Reşit Gürzap, Sadri Alışık, Cahit Irgat, Behzat Butak, Talat Artemel, Halit Kemal Gürmen, Hadi Hün, Kani Kıpçak, Müfit Kiper, İbrahim Delideniz, Neşet Berküren, Atıf Avcı, Atıf Kaptan, Refik Kemal Arduman, Mehmet Karaca, Asuman Korad, Sadi Yaşmaklı, Şakir Arseven, Vahi Öz, Renan Fosforoğlu, Boğadır Ayanoğlu, Cem Salur, Kemal Emin Bara, Hasan Ceylan, Turhan Göker, Hakkı Ruşen
Yapım: Lale Film (Cemil Filmer)
Konu: En büyük düşmanı Şah İsmail'in üzerine yürüdükten sonra Çaldıran ve Rodos seferine çıkan Yavuz Sultan Selim'in öyküsü.
Gösterim Tarihi: 27 Ekim 1952
Kanlı Para (1953)
Yönetmen ve Senaryo: Orhon M. Arıburnu (Safa Önal'ın bir öyküsünden)
Görüntü Yönetmeni: Turgut Ören
Oynayanlar: Ayhan Işık, Nedret Güvenç, Orhan M. Arıburnu, Aliye Rona, Lale Oraloğlu, Atıf Kaptan, Salih Tozan, Mücap Ofluoğlu, Refik Kemal Arduman, Kadri Ögelman, Necmi Oy, Sadri Karan, Tevhid Bilge, Adil Güldürür, Hüseyin Kemal Gürmen
Yapım: Duru Film (Naci Duru)
Konu: Bizanslılardan kalma bir definenin peşinde koşanların öyküsü.
Gösterim Tarihi: 12 Mart 1953
Ödül: Türk Film Dostları Derneği'nin (TFDD) seçiminde Nedret Güvenç, "En Başarılı Oyuncu"
İçli Kız Funda (1967)
Yönetmen ve Senaryo: Çetin Karamanbey
Görüntü Yönetmeni: Fethi Mürenler
Oynayanlar: Fikret Hakan, Ayten Gökçer, Funda Gürçen, Zafer Önen, Cenk Er, İnge Opel, Dursune Şirin, Fatoş Yardam, Nejat Gürçen, Hüseyin Kemal Gürmen
Yapım: Gür Film (Nejat Gürçen)
Konu: Bir hastalık sonucu yaşamını yitiren bir film yıldızıyla, yanına evlatlık aldığı küçük bir kızın öyküsü.
Gösterim Tarihi: 5 Mayıs 1968
SAYGILAR!..