TEKS
"Per tutti ı diavoli, che mi siano ancora alle costalea!"
Yani, "Cehennemdeki tüm şeytanlar adına! Hâlâ peşimdeler." İşte Tex Willer isimli western çizgiroman kahramanı, 30 Eylül 1948 tarihli haftalık dergisinin 1. sayısının daha ilk karesinde İtalyanca olarak kendini okuyucularına bu cümlelerle tanıtmıştır. Ve bu giriş, günümüze kadar sürekli gelişen bir fenomenal tırmanışın başlangıcı olarak kabul görmektedir. İkinci Dünya Savaşı'nın hemen önce ve sonrasında İtalya'da yayınlanan pek çok 'macera çizgiromanı' arasında ayakta kalan ve yıllara meydan okuyan sadece Tex başlığı olmuştur. Yayınlanan ilk Tex periyodik serisi dönemin alışılagelmiş boyutlarında, yani yaklaşık 17x7,5 santimetrelik ölçülerdedir. Başlangıçtan itibaren ortak çalışmaları uzun yıllar devam edecek olan Gianluigi Bonelli ile Aurelio Galleppini (Galep) hazırlamıştır. Ancak seri ilerleyen senelerde koleksiyonuna birçok yazar ve çizeri davet edecektir. Ancak yayınlanan tüm Tex dergilerinin kapaklarını 1994 yılındaki ölümüne değin baş ressam Galep çizmiş, bu tarihten sonra ise kapak çizimleri bir başka usta çizerin, Claudio Villa'nın fırçasından geçmiştir.
Çetin Karakoç'un yayınladığı Teks serisinin 1. sayısının kapağı.
Tex Willer, istemeden kanun kaçağı ve haydut olmuş, ancak bu konumda bile kendine özgü bir adalet anlayışı olan, sadece kendini korumak için adam öldüren bir kovboydur. Karşısına çıkan ilk fırsatta bir tövbekar olarak kanun uygulayıcılarının saflarına katılmaktan geri kalmamış ve bu andan itibaren de kendisi gibi bir rancer olan Kit Carson ile ayrılmaz bir ikili olmuştur. Beraberce 1870'lerin Amerika kıtasının hemen her yerini dolaşmışlardır. Giriştiği zorlu bir macerada Novajo kızılderililerine esir olan Tex, işkence direğinde ölecekken Şef Red Arrow/Kızıl Ok'un kızı Lilyth sayesinde buradan kurtulmuş ve sonrasında bu Novajo kadınıyla evlenerek Night Eagle/Gece Kartalı adını almış, üstelik ondan Kit adında bir oğlu olmuştur. Tex, bu kabile tarafından kardeşliğe, ardından da şefliğe kabul edilmiş, bunu takip eden olaylarda karısını da kaybedeceği bir salgın hastalığı kasıtlı olarak yayanlarla uğraşmış ve ayrılmaz dostu olan bir Novajo kızılderilisi olan becerikli Tiger Jack'in de katılımıyla intikamını almıştır. Bu olaydan itibaren suçlulara karşı mücadelesinde daha da sertleştiren Tex, rancer olmasının getirdiği avantajları sonuna kadar kullanarak, silahını adaleti kesintisiz ve kati şekilde yerine getirmek için kullanmaya başlamıştır.
Ceylan Yayınları logolu 1969 tarihli bir cilt ve 1961 tarihli ilk fasikül serisinin kapakları.
Kahraman, maceralarında kimi zaman Meksika'ya, kimi zaman Kanada'ya, bazen de Amerikan tarihinde önemli bir yer tutan Kuzey-Güney Savaşının tam ortasında at sürmüştür. Değişik kızılderili kabileleriyle karşılaşıp, kendi gözünden okuruna farklı kültürel lezzetler sunmuştur. Tex'in, bu maceralarında kötülere karşı eğilip bükülmez, taviz vermez kişiliği, devreye iyiler veya mağdurlar girdiğinde derhal alicenap, yardımsever bir kahramana dönüşmüştür. Tex Willer gerek karakter olarak, gerekse serüvenlerinin akışı göz önüne alındığında diğer western çizgiroman kahramanlarına hiç benzememektedir. En büyük özelliği suç(lular)a karşı son derece acımasız oluşudur. Adaleti uygularken ırk ayrımı gözetmeyip beyaz, zenci, kızılderili tüm kötülerin karşısında yer almıştır. Onları yakaladığı anda da 'biletlerini kesmiş' ve istisnalar haricinde suçluları kendisi yargılamış ve sorunu yok etmiştir.
Ceylan Yayınları logolu 1966 küçük boy ve 1960'lardaki Kinova-Teks serilerine ait kapaklar.
Tematik ve grafik özellikleri nedeniyle Tex Willer'in başarısındaki asıl ve ilk imza, senaryo yazarı Gianluigi Bonelli'ye aittir. Zira G.L.Bonelli ayrıntılı tarihi bilgi ve özenli bir coğrafik dokümantasyon üzerine kurulu ve tamamıyla orijinal Tex öyküleri yazarak başlığın senaryo yapısını olabildiğince genişletmiştir. Elbette ki Tex'in ilk ressamı olan Galep de çizim stili ve akıcı, sinemasal kare kurgusuyla tiplemenin başarısındaki en önemli pozitif etkenlerden biridir. Bu nedenle G.L.Bonelli ve Galep'in isimleri en az birlikte hazırladıkları çizgi kahraman Tex kadar iyi tanınmaktadır. Gerekli tüm detaylara girmeyi hedefleyen, bundan dolayı da ortalama 300 sayfa civarında hazırlanan Tex maceraları, senaryosunun yapısı ve kurgusu göz önüne alınarak, gerçekçiliği yakalayabilme adına bazı Vahşi Batı efsaneleri ve klişelerini yeri geldiğinde kullanmıştır. 'The Wild Bunch' çetesi elemanları Kid Curry ile Sundance Kid, Butch Cassidy ile Daltonlar, asi reis Apache Kid, Buffalo Bill, Cochise, Mangas Colarados, Gerenimo gibi Amerikan tarihinde gerçekten yer almış kişiler, usta işi senaryoların arasında bir bir belirmiştir.
Ceylan Yayınları logolu 1980, 1985 ve 1987 yılı Teks kapakları.
Tex'in sayfalarında başlıkta gözüktüğünden beri eksik olmayan üç karakter daha vardır: Neredeyse tek dostu Kit Carson, oğlu Kit Willer ve cesur Navajo savaşçısı Tiger Jack. Tex'in sayısı birkaç yüzü aşan maceralarında yer alan diğer dostların hepsini saymak pek mümkün değildir. Ancak içlerinden simyaya meraklı, gizem denilince akla gelen El Morisco ve yardımcısı Eusebio; Meksikalı Montales, güçlü Gros Jean, İrlandalı Pat Mac Ryan, kırmızı ceketli Kanadalı Jim Brandon, polis komiseri Tom Devlin, kızılderili Cochise ve büyücü Kırmızı Bulut en belirgin isimler olarak hatırlanmaktadır. Buna karşın Tex'in en tehlikeli düşmanları, her ikisi de kara büyüyle uğraşan ve birçok macerada Tex'in karşısına çıkan Mefisto ile oğlu Yama'dır. Tabii birkaç kez karşılaşıp alt ettiği kılık değiştirme ustası Proteus, büyücü Mitla, Lucero, El Muerto ve Ay Vadisi'ndeki Marslılar da bu listeye eklenebilir.
1978 tarihli iki ayrı A.Bülent Hazer serisi sayısı.
Tex, ülkemizde ilk olarak 1959 yılının son ayında Ceylan Yayınları tarafından yayınlanan haftalık Kinova dergisinde Kinova macera stoğunun azalması üzerine dolgu çizgiromanı olarak gözükmüş ve dergi bu tarihten sonra Kinova-Tex adıyla bir süre daha yayınına devam etmiştir. Ayrıca 10 Ağustos 1960 tarihinden itibaren 1. sayıdan başlayan yeni bir Kinova-Tex serisi okurla buluşmaya başlamış, seri daha sonradan sadece Teks maceraları yayınlar olmuştur. Hatta 4 Mayıs 1961'de çıkan 1. sayısıyla ikinci bir seri Tex başlığıyla aynı anda piyasaya sürülmüştür. 1966 yılı başından itibaren yaklaşık bir yıl boyunca yine Ceylan etiketiyle ve haftalık fasikülerden oluşan cep kitabı ebadındaki Tex başlıklı serinin ardından, 19 Şubat 1969 tarihinden itibaren biraz büyük boy (bu da önceki fasiküller gibi sonradan ciltlenen) bir başka Tex serisi daha Ceylan logosundan çıkmaya başlamıştır. Ceylan, 6 Haziran 1980 günü Yeni Teks adıyla yayına başlayan ve 28 Ocak 1985 tarihli 186. sayısıyla en uzun soluklu serilerinden birini daha noktalamış, ve hemen Şubat 1985-Temmuz 1986 arasında 69 sayı sürecek olan bir diğerine başlamıştır. Ceylan logosu altında çıkan son Teks serisi ise, 12 Haziran 1987'de haftalık olarak başlamış ve piyasada sadece 6 sayı dayanabilmiştir. 15 Haziran 1970 günü hayranlarının huzuruna yayıncı Çetin Karakoç'un girişimleriyle çıkan Süper Teks başlıklı seri ise, Teks'in en uzun yayın performansını beraberinde getirmiş ve 28 Kasım 1977'de çıkan 385. fasiküle değin yayında kalmayı başarmıştır. Toplam 78 ciltlik bir iade geri dönüşümü yaşayan okurları serinin son döneminde çıkan onlarca fasikülün bu tekrar sunumlu ciltlere dönüşmediğine şahit olmuştur. Bu arada Karakoç'un bastığı haftalık dergilerin iade nüshaları sonraki yıllarda mavi kapaklı bir 'özel sayı' dizisinde yeniden bayilere dağıtılmıştır.
Galaksi, Aksoy ve Alfa yayınlarına ait üç ayrı Teks serisinden birer sayı kapağı.
A.Bülent Hazer'in 1978'de ve 1980'li yılların başında piyasaya sürdüğü ve en uzun ömürlüsü 9 sayı dayanabilen 4 ayrı Teks serisini bir yana bırakırsak, Alfa Yayınları patentli 32 sayılık bir Teks serisi 1990 yılında kahramanın hayran kitlesine ulaşmıştır. Ayrıca ilk sayısı Ağustos 1993'de Galaksi Yayınları'ndan çıkan 10 sayılık Yeni Tex dizisi de kahramanın Türkçe serüvenine bir katılım sağlamıştır. 1992'de yayına tekrar başlayan Milliyet Çocuk dergisinin orta sayfalarında 'ayrılabilir' ilave olarak bir macerasının yayınına başlanmış, ancak derginin yayını durunca yarım kalmıştır. Teks, daha sonraki yıllarda önce Yalvaç Ural yönetimindeki AD Yayıncılık logosunu taşıyan sayılarla hayranlarına yeniden merhaba demiş, ardından da 2000 yılıyla birlikte yine Ural yönetimindeki Aksoy Yayınları'ndan 13 sayılık bir serisi çıkmıştır. Bu arada Temmuz 1999'dan itibaren İtalya'da 'Albo Gigante' denilen büyük boy ve tam maceralık albümleriyle Maceraperest Çİzgiler'den seri olarak hayranlarına ulaşmaya başlamıştır. Bunu yine Maceraperest'den 2002 Ocak ayından itibaren aylık olarak yayınlanan Tex başlığı ve 'Efsanevi Maceralar' üst başlıklı ve çok sayfalı bir özel dizi izlemiştir.
AD Yayıncılık logolu Teks, ve Maceraperest Çİzgiler'den büyük boy 'özel albüm' Tex.
"Per tutti ı diavoli, che mi siano ancora alle costalea!"
Yani, "Cehennemdeki tüm şeytanlar adına! Hâlâ peşimdeler." İşte Tex Willer isimli western çizgiroman kahramanı, 30 Eylül 1948 tarihli haftalık dergisinin 1. sayısının daha ilk karesinde İtalyanca olarak kendini okuyucularına bu cümlelerle tanıtmıştır. Ve bu giriş, günümüze kadar sürekli gelişen bir fenomenal tırmanışın başlangıcı olarak kabul görmektedir. İkinci Dünya Savaşı'nın hemen önce ve sonrasında İtalya'da yayınlanan pek çok 'macera çizgiromanı' arasında ayakta kalan ve yıllara meydan okuyan sadece Tex başlığı olmuştur. Yayınlanan ilk Tex periyodik serisi dönemin alışılagelmiş boyutlarında, yani yaklaşık 17x7,5 santimetrelik ölçülerdedir. Başlangıçtan itibaren ortak çalışmaları uzun yıllar devam edecek olan Gianluigi Bonelli ile Aurelio Galleppini (Galep) hazırlamıştır. Ancak seri ilerleyen senelerde koleksiyonuna birçok yazar ve çizeri davet edecektir. Ancak yayınlanan tüm Tex dergilerinin kapaklarını 1994 yılındaki ölümüne değin baş ressam Galep çizmiş, bu tarihten sonra ise kapak çizimleri bir başka usta çizerin, Claudio Villa'nın fırçasından geçmiştir.
Çetin Karakoç'un yayınladığı Teks serisinin 1. sayısının kapağı.
Tex Willer, istemeden kanun kaçağı ve haydut olmuş, ancak bu konumda bile kendine özgü bir adalet anlayışı olan, sadece kendini korumak için adam öldüren bir kovboydur. Karşısına çıkan ilk fırsatta bir tövbekar olarak kanun uygulayıcılarının saflarına katılmaktan geri kalmamış ve bu andan itibaren de kendisi gibi bir rancer olan Kit Carson ile ayrılmaz bir ikili olmuştur. Beraberce 1870'lerin Amerika kıtasının hemen her yerini dolaşmışlardır. Giriştiği zorlu bir macerada Novajo kızılderililerine esir olan Tex, işkence direğinde ölecekken Şef Red Arrow/Kızıl Ok'un kızı Lilyth sayesinde buradan kurtulmuş ve sonrasında bu Novajo kadınıyla evlenerek Night Eagle/Gece Kartalı adını almış, üstelik ondan Kit adında bir oğlu olmuştur. Tex, bu kabile tarafından kardeşliğe, ardından da şefliğe kabul edilmiş, bunu takip eden olaylarda karısını da kaybedeceği bir salgın hastalığı kasıtlı olarak yayanlarla uğraşmış ve ayrılmaz dostu olan bir Novajo kızılderilisi olan becerikli Tiger Jack'in de katılımıyla intikamını almıştır. Bu olaydan itibaren suçlulara karşı mücadelesinde daha da sertleştiren Tex, rancer olmasının getirdiği avantajları sonuna kadar kullanarak, silahını adaleti kesintisiz ve kati şekilde yerine getirmek için kullanmaya başlamıştır.
Ceylan Yayınları logolu 1969 tarihli bir cilt ve 1961 tarihli ilk fasikül serisinin kapakları.
Kahraman, maceralarında kimi zaman Meksika'ya, kimi zaman Kanada'ya, bazen de Amerikan tarihinde önemli bir yer tutan Kuzey-Güney Savaşının tam ortasında at sürmüştür. Değişik kızılderili kabileleriyle karşılaşıp, kendi gözünden okuruna farklı kültürel lezzetler sunmuştur. Tex'in, bu maceralarında kötülere karşı eğilip bükülmez, taviz vermez kişiliği, devreye iyiler veya mağdurlar girdiğinde derhal alicenap, yardımsever bir kahramana dönüşmüştür. Tex Willer gerek karakter olarak, gerekse serüvenlerinin akışı göz önüne alındığında diğer western çizgiroman kahramanlarına hiç benzememektedir. En büyük özelliği suç(lular)a karşı son derece acımasız oluşudur. Adaleti uygularken ırk ayrımı gözetmeyip beyaz, zenci, kızılderili tüm kötülerin karşısında yer almıştır. Onları yakaladığı anda da 'biletlerini kesmiş' ve istisnalar haricinde suçluları kendisi yargılamış ve sorunu yok etmiştir.
Ceylan Yayınları logolu 1966 küçük boy ve 1960'lardaki Kinova-Teks serilerine ait kapaklar.
Tematik ve grafik özellikleri nedeniyle Tex Willer'in başarısındaki asıl ve ilk imza, senaryo yazarı Gianluigi Bonelli'ye aittir. Zira G.L.Bonelli ayrıntılı tarihi bilgi ve özenli bir coğrafik dokümantasyon üzerine kurulu ve tamamıyla orijinal Tex öyküleri yazarak başlığın senaryo yapısını olabildiğince genişletmiştir. Elbette ki Tex'in ilk ressamı olan Galep de çizim stili ve akıcı, sinemasal kare kurgusuyla tiplemenin başarısındaki en önemli pozitif etkenlerden biridir. Bu nedenle G.L.Bonelli ve Galep'in isimleri en az birlikte hazırladıkları çizgi kahraman Tex kadar iyi tanınmaktadır. Gerekli tüm detaylara girmeyi hedefleyen, bundan dolayı da ortalama 300 sayfa civarında hazırlanan Tex maceraları, senaryosunun yapısı ve kurgusu göz önüne alınarak, gerçekçiliği yakalayabilme adına bazı Vahşi Batı efsaneleri ve klişelerini yeri geldiğinde kullanmıştır. 'The Wild Bunch' çetesi elemanları Kid Curry ile Sundance Kid, Butch Cassidy ile Daltonlar, asi reis Apache Kid, Buffalo Bill, Cochise, Mangas Colarados, Gerenimo gibi Amerikan tarihinde gerçekten yer almış kişiler, usta işi senaryoların arasında bir bir belirmiştir.
Ceylan Yayınları logolu 1980, 1985 ve 1987 yılı Teks kapakları.
Tex'in sayfalarında başlıkta gözüktüğünden beri eksik olmayan üç karakter daha vardır: Neredeyse tek dostu Kit Carson, oğlu Kit Willer ve cesur Navajo savaşçısı Tiger Jack. Tex'in sayısı birkaç yüzü aşan maceralarında yer alan diğer dostların hepsini saymak pek mümkün değildir. Ancak içlerinden simyaya meraklı, gizem denilince akla gelen El Morisco ve yardımcısı Eusebio; Meksikalı Montales, güçlü Gros Jean, İrlandalı Pat Mac Ryan, kırmızı ceketli Kanadalı Jim Brandon, polis komiseri Tom Devlin, kızılderili Cochise ve büyücü Kırmızı Bulut en belirgin isimler olarak hatırlanmaktadır. Buna karşın Tex'in en tehlikeli düşmanları, her ikisi de kara büyüyle uğraşan ve birçok macerada Tex'in karşısına çıkan Mefisto ile oğlu Yama'dır. Tabii birkaç kez karşılaşıp alt ettiği kılık değiştirme ustası Proteus, büyücü Mitla, Lucero, El Muerto ve Ay Vadisi'ndeki Marslılar da bu listeye eklenebilir.
1978 tarihli iki ayrı A.Bülent Hazer serisi sayısı.
Tex, ülkemizde ilk olarak 1959 yılının son ayında Ceylan Yayınları tarafından yayınlanan haftalık Kinova dergisinde Kinova macera stoğunun azalması üzerine dolgu çizgiromanı olarak gözükmüş ve dergi bu tarihten sonra Kinova-Tex adıyla bir süre daha yayınına devam etmiştir. Ayrıca 10 Ağustos 1960 tarihinden itibaren 1. sayıdan başlayan yeni bir Kinova-Tex serisi okurla buluşmaya başlamış, seri daha sonradan sadece Teks maceraları yayınlar olmuştur. Hatta 4 Mayıs 1961'de çıkan 1. sayısıyla ikinci bir seri Tex başlığıyla aynı anda piyasaya sürülmüştür. 1966 yılı başından itibaren yaklaşık bir yıl boyunca yine Ceylan etiketiyle ve haftalık fasikülerden oluşan cep kitabı ebadındaki Tex başlıklı serinin ardından, 19 Şubat 1969 tarihinden itibaren biraz büyük boy (bu da önceki fasiküller gibi sonradan ciltlenen) bir başka Tex serisi daha Ceylan logosundan çıkmaya başlamıştır. Ceylan, 6 Haziran 1980 günü Yeni Teks adıyla yayına başlayan ve 28 Ocak 1985 tarihli 186. sayısıyla en uzun soluklu serilerinden birini daha noktalamış, ve hemen Şubat 1985-Temmuz 1986 arasında 69 sayı sürecek olan bir diğerine başlamıştır. Ceylan logosu altında çıkan son Teks serisi ise, 12 Haziran 1987'de haftalık olarak başlamış ve piyasada sadece 6 sayı dayanabilmiştir. 15 Haziran 1970 günü hayranlarının huzuruna yayıncı Çetin Karakoç'un girişimleriyle çıkan Süper Teks başlıklı seri ise, Teks'in en uzun yayın performansını beraberinde getirmiş ve 28 Kasım 1977'de çıkan 385. fasiküle değin yayında kalmayı başarmıştır. Toplam 78 ciltlik bir iade geri dönüşümü yaşayan okurları serinin son döneminde çıkan onlarca fasikülün bu tekrar sunumlu ciltlere dönüşmediğine şahit olmuştur. Bu arada Karakoç'un bastığı haftalık dergilerin iade nüshaları sonraki yıllarda mavi kapaklı bir 'özel sayı' dizisinde yeniden bayilere dağıtılmıştır.
Galaksi, Aksoy ve Alfa yayınlarına ait üç ayrı Teks serisinden birer sayı kapağı.
A.Bülent Hazer'in 1978'de ve 1980'li yılların başında piyasaya sürdüğü ve en uzun ömürlüsü 9 sayı dayanabilen 4 ayrı Teks serisini bir yana bırakırsak, Alfa Yayınları patentli 32 sayılık bir Teks serisi 1990 yılında kahramanın hayran kitlesine ulaşmıştır. Ayrıca ilk sayısı Ağustos 1993'de Galaksi Yayınları'ndan çıkan 10 sayılık Yeni Tex dizisi de kahramanın Türkçe serüvenine bir katılım sağlamıştır. 1992'de yayına tekrar başlayan Milliyet Çocuk dergisinin orta sayfalarında 'ayrılabilir' ilave olarak bir macerasının yayınına başlanmış, ancak derginin yayını durunca yarım kalmıştır. Teks, daha sonraki yıllarda önce Yalvaç Ural yönetimindeki AD Yayıncılık logosunu taşıyan sayılarla hayranlarına yeniden merhaba demiş, ardından da 2000 yılıyla birlikte yine Ural yönetimindeki Aksoy Yayınları'ndan 13 sayılık bir serisi çıkmıştır. Bu arada Temmuz 1999'dan itibaren İtalya'da 'Albo Gigante' denilen büyük boy ve tam maceralık albümleriyle Maceraperest Çİzgiler'den seri olarak hayranlarına ulaşmaya başlamıştır. Bunu yine Maceraperest'den 2002 Ocak ayından itibaren aylık olarak yayınlanan Tex başlığı ve 'Efsanevi Maceralar' üst başlıklı ve çok sayfalı bir özel dizi izlemiştir.
AD Yayıncılık logolu Teks, ve Maceraperest Çİzgiler'den büyük boy 'özel albüm' Tex.
