esseGesse

[bakunin]

Dario GUZZON - Giovanni SINCHETTO - Pietro SARTORIS​

İtalyan çizgiromanına yaklaşık 40 yıl damgasını vuran EsseGesse grubu, çizgiromana gönül vermiş Torinolu üç genç tarafından kuruldu...

Giovanni Sinchetto (1922-1991), Dario Guzzon (1926-2000) ve Pietro Sartoris'ten (1925-1989) oluşan grup, kendilerine soyadlarının baş harflerini biraraya getirerek EsseGesse ismini verdiler. (İtalyanca 's' harfi tek başına 'esse' diye okunuyor)

Muhteşem üçlü 1948 yılında biraraya gelmeden önce herbiri çizgiromanın yanısıra vinyet, kapak, masal kitapları resimlemesi, afiş çizimleri gibi işler yapıyordu.

EsseGesse'nin başlangıç noktası Guzzon ile Sartoris'in bir araya gelmesi oldu. Dario Guzzon, Sartoris ile tanıştığı dönemde Torino'daki Taurinia Yaınevi'ne çeşitli çizimler ve kapaklar hazırlıyordu. İkili ilk olarak Darman adlı bir çizgiroman gerçekleştirdiler. Aradan gecen iki yıl sonunda Sartoris'in bir arkadaşının 'Benim bir tanıdığım var. Çok başarılı bir çizer. O da birşeyler yapıyor. Tanışmak ister misiniz?" demesiyle Sinchetto 1949 yılında üçüncü kişi olarak gruba dahil oldu.

EsseGesse grubunun en yetenekli çizeri kabul edilen Sinchetto, 1947 yılında Kames l'immortale, 1948 yılında da Fulmine Mascherato İsimli çizgiromanları hazırlamıştı.

Guzzon ve Sartoris, Sinchetto ile tanışınca 40 yılı aşkın bir süre devam edecek birliktelik başladı...

esseGesse'nin ilk ortak çalışması, Olenwald il Nibelungo,
bir viking liderini anlatıyordu.​

EsseGesse üçlüsünün ilk ortak çalışması Torino'daki Gazetta dei Piccoli'de dört ay süreyle yayımlanan Olenwald il Nibelungo oldu. Senaryonun yetersiz olmasına rağmen çizimler beğenilmişti. Üçlü, bu çalışmayla Dardo Yayınevi'nin dikkatini çekti.

Dardo Yayınevi'ne değişik senaryolar yazan Andrea Lavezzolo, tasarladığı yeni kahramanı Kinowa'yı bu genç üçlüye çizdirmenin planlarını yapıyordu.

1950 yılında EsseGesse, Lavezzolo'dan gelen teklifle Kinowa'yı çizmeye başladı. 30 piccolo (İtalyanca: Küçük, strip dergi) sayısının ardından senaryoya bir türlü ısınamamaları nedeniyle bıraktılar. Yerlerine Pietro Gamba çizimlere devam etti.

Muhteşem üçlü, ırkçı bir anti kahraman olan Kinowa'yı gönülsüz bir şekilde çizerken bir yandan da çizgiroman dünyasında büyük fırtınalar estirecek Capitan Miki'nin ön hazırlıklarına giriştiler.

EsseGesse bundan sonra sadece Capitan Miki'ye ağırlık verdi. Hedef kitle genç okuyucu olduğu için Miki'nin karakterini oluştururken oldukça uğraştılar. Hareketli senaryolara mizah öğesi katmak için yan karakterleri Amerikan sinemasından seçtiler. Doppio Rhum (Konyakçı) Gabby Hayes ve bizde Doktor Sallaso olarak çevrilen, orjinal adı Salasso olan karakter için Thomas Mitchell'i uygun buldular.

Gabby Hayes'in rol aldığı film afişi.

Doppio Rhum (Konyakçı) - Gabby Hayes ve Thomas Mitchell - Doktor Sallaso​

 

[bakunin]

İtalyan Formatı

50'li yıllara gelirken tüm dünyayı saracak olan çizgiroman yayıncılığına ağırlık veren İtalyan ekolü, 70'li yıllara kadar sektörün neredeyse yüzde 80'ini elinde bulunduruyor, kahramanlar arka arkaya çıkıyordu: 1948'de Tex, 1950'de Kinowa, 1951'de Capitan Miki, 1955'te II Grande Blek, 1961'de Zagor...

O dönemlerdeki İtalyan çizgiroman yayımcılığı piccolo adı verilen, 32 sayfalık, tek bant küçük strip dergi formatındaydı. İtalyanlardan birkaç yıl sonra çizgiroman yayımlamaya başlayan Türkiye'de ise piccololar üç banta dönüştürülerek kitap formatına getirildi.

İtalyanlar da 1967 yılından sonra piccolo'yu bırakarak 16x21 ebatlarında kitap formatında yayın yapmayı sürdürdü.

Üstte: Tek bant 17x8 piccolo sayfası.
Altta: Üç bant 16x21 kitap sayfası.

Capitan Miki'nin ilk piccolo sayısı.​

Capitan Miki 1 Haziran 1951'de, İtalya'da gazete bayilerindeki yerini aldı. Bayilere gönderilen tüm Miki'ler kısa sürede tükenmişti. Hemen ikinci baskıya girildi, bir hafta içinde dört baskı yapıldı. Dardo Yayınevi şaşkınlık içinde idi. Tom Miks kısa sürede 250 bin satışa ulaşmıştı. Bu başarı EsseGesse grubunun 1965 yılına kadar durmaksızın 32 sayfalık piccolo formatında 708 hafta Capitan Miki çizmesine neden oldu. Bu da kitap sayfasına çevirildiğinde 7552 sayfa eder. Dardo Yayınevi son olarak 1988 yılında 68 kitapta topladı.

EsseGesse'nin işi hiç kolay değildi. Haftada 30, ayda toplam 120 strip yazıp çiziyorlardı. Buna rağmen, araya başka işler sıkıştırmayı da becerdiler. Üçlü 1953 yılından İtibaren bizde de 1961 yılında Kara Süvari adıyla yayımlanan II Cavaliere Nero ve II Grande Blek'in bir ön çalışması olan II Piccollo Trapper'ı denedi.

EsseGesse Grubu'nun, 1955 yılında Blek'i yazıp çizmeye başlamadan iki yıl önce çizdiği II Piccollo Trapper, 60 strip'lik bir pilot çalışma idi. Rodi'nin çevresinde dönen macerada Blek bambaşka bir tiplemeyle yer alıyordu.

1954 yılının 1 Ekim'inde bomba patladı. Bir röportajda belirttikleri gibi Mohikanlar'ın Sonuncusu romanının yazarı Fenimore Cooper'dan etkilenerek yarattıkları II Grande Blek, bizdeki adıyla Çelik Blek - Teksas piyasaya çıkar çıkmaz 400.000 satışa ulaştı. EsseGesse, Capitan Miki'den 4 yıl sonra başladığı II Grande Blek'i 32 sayfalık piccolo formatında 540 hafta sürdürdü. 5760 itap sayfası tutan macera toplamını 1988 yılında Dardo Yayınevi "Tutto Blek" adıyla 52 kitapta bir araya getirdi.

EsseGesse, 1965 yılında sözleşmelerinin bitmesiyle Dardo Yayınevi'nden ayrıldı ve Il Grande Blek ile Capitan Miki'yi çizmeye son verdi.

Bu arada 708'inci sayıya kadar ağzına su ve sütten başka bir şey koymayan Capitan Miki'yi son sayılarda zorla sarhoş ederek içlerindeki muzip çocuğu da dışarı çıkardılar.

Capitan Miki - Tommiks'in bu macerası Hozcomics'in EsseGesse Tommiks 34. sayısında yayınlanacaktır.​

 

[bakunin]

Tombraks ile Hayal Kırıklığı


EsseGesse, Dardo Yayınevi'den ayrılmasının hemen ardından yine isimlerinin baş harflerinden oluşan SISAG adıyla kendi yayınevlerini kurdular.
Casa Editrice Sisag adıyla 23 Nisan 1965'te çıkan ilk yayınları Alan Mistero, bizdeki adıyla Tom Braks oldu. 5 ayda toplam 23 piccolo sayı sürdürdükleri Alan Mistero, bekledikleri ilgiyi görmedi.

Yayıncılığın umdukları kadar kolay bir iş olmadığını, üstelik yayıncılığın problemleriyle uğraşırken üretim yapamadıklarını gören grup, 1965 sonunda yayınevini kapattı.

İtalya'da tutmayan Alan Mistero, Fransa'da okuyucu tarafından beğenildi ve bütün hakları Editions Lug tarafından satın alındıktan sonra Ombrax adıyla yayına devam etti. İçlerinden sadece Pietro Sartoris, Ombrax için senaryo yazmayı sürdürdü. Kahraman, Türkiye'de Tom Braks adını Fransızlar'dan almıştır.

 

[bakunin]

Swing ile Tekrar Zirvedeler


Üçlünün elinde sürdükleri bir seri kalmayınca dünyanın çizgiroman devlerinden Araldo Yayınevi'nin (sonradan Bonelli Comics adını aldı) beklediği fırsat çıktı. Yayınevi sahibi Giovanni Luigi Bonelli'nİN oğlu Sergio Bonelli çoktandır gözüne kestirdiği üçlüye Il Comandante Mark'ı teklif etti.

EsseGesse'nin Alan Mistero'da yakalayamadığı başarı grafiği Eylül 1966'da, üç bant kitap formatında yayımlanmaya başlayan Il Comandante Mark ile yeniden zirveye çıktı. Grup, Türkiye'de Kaptan Swing adıyla yayımlanan bu kahraman için Ocak 1990'a kadar 64 sayfalık tam 281 macera çizdi. 24 yıl süren dizi toplamı 17 bin 984 sayfa (Il Grande Blek'in 3, Capitan Miki'nin ise yaklaşık 2.5 katı) tutar.

1989 yılında Sartoris'in ölümu grubu sarstı. Geride kalan ikili, arkadaşlarının ardından son maceraları yardımcı çizer Lina Buffolente'ye emanet ettiler. Ve 1990 yılında da Il Comandante Mark'ı sonlandırdılar.

 

[bakunin]

BÜYÜ BOZULDU


EsseGesse'nin Il Grande Blek ve Capitan Miki'yi bırakma kararı üzerine Dardo Yayınevi çok hızlı hareket ederek Il Grande Blek'in son karesinde anons edilen Missione Speciale - Özel Görev macerasını senarist Amilcare Medice ve ünlü İtalyan çizer Nicola Del Principe'ye verir.

Principe aynı zamanda Capitan Miki'yi de çizmeye başlamıştır Principe'den hemen sonra İtalyan Eugenio Antonio Benni de Il Grande Blek ve Capitan Miki çizer. Dönem donem Franco Frescura ve Roberto Renzi de Il Grande Blek'e çizgileriyle destek verirken, Blek ve Miki bir daha asla EsseGesse'nin yarattığı o büyülü havayı yakalayamaz.

Konu ve çizgilerin performansının eskisi gibi olmaması hızla tiraj kaybına neden olur... Ancak yayın devam eder. Çünkü onlar EsseGesse'nİn mirasıdır.

 

[bakunin]

Kimler Çizmedi ki


İtalya'da Dardo'nun Il Grande Blek ve Capitan Miki'yi yeniden canlandırmak için gösterdiği çabayla birlikte Fransa'daki "Editions Lug" yayınevi. Kiwi Dergisi için Fransız Yves Mitton'a sevilen kahramanları çizdirmeye devam ediyordu.

1959 yılından itibaren Editions Lug için çizimler yapan İtalyan Vincenzo Chiomenti'nin Blek öykülerini sürdüren Dardo Yayınevi sürekli kan kaybediyor ve bir türlü toparlanamıyordu. Yayınevi, 1967 yılında Blek serisini kapattı. Blek artık yalnızca Fransa ve Belçika için üretiliyordu. 1968 yılının sonunda Kiwi Dergisi'nin 171. sayısında Carlo Cedroni'nin çizdiği maceralar başladı.

Özellikte Fransız Mitton ve Cedrani'nin çizdiği maceralar dinamik çizgileriyle dikkat çekiyordu. Bu arada Dardo Yayınevi Capitan Miki maceralarını Franco Bignotti'ye çizdirdi.

Üretken bir çizer otan Bignotti oldukça özenli işler çıkarıyordu. Başarılı kapak ressamı Emilio Uberti'nin yaptığı kapaklar da dikkat çekiyordu.

70'li yılların başından itibaren Fransız çizer Andre Amouriq de Editions Lug için Il Grande Blek çizmeye başladı. Ayrıca Ciro Tota, B. Plavsic, S. Zunjevic, S. Pejak, Q. Koza, Bane Kerac ve Ahmed Muminoviç gibi çizerler 80'li ve 90'lı yıllar boyunca Il Grande Blek öyküleri hazırladılar.

 

[bakunin]

Bu Macera Bitmez


1928'de Çocuk Sesi ile başlayan çizgiroman serüveni; daha sonra Çocuk Gözü, Afacan ve 1001 Roman ile devam etti. Ülkemizde çizgiromanın asıl egemenliği 50'li yılların başında çıkan "Pekos Bill" adlı kahramanla oldu. Elinde kementiyle bir anda herkesin en sevdiği çizgiroman olan ve yaklaşık 10 yıl süren Pecos Bill'in maceraları bugün 50-60 yaş civarındaki çizgiroman okurlarının hafızalarından hala çıkamadı.

1955 yılı sonunda Ceylan Yayınları'ndan çıkmaya başlayan Teksas ve Tom Miks serisinin başarısı çok kısa sürede bir efsaneyi, Pekos Bill'i ikinci plana attı.

Türkiye'de 50 yılı geride bırakan, bitmek, tükenmek bilmeyen Teksas ve Tom Miks'in serüveni bugün bile önemini yitirmeden devam ediyor.

Tom Miks 1955 Aralık, Teksas 1956 Kasım ayında, ilk olarak bağımsız kitap olarak çizgiromanseverlerle buluştu. Ancak buna gelmeden önce Tom Miks Kahraman İzci, Teksas ise Küçük Avcı Rodi, Çelik Bilek adıyla Bill Kid, Güneş, Roket ve Ceylan isimli çizgiroman dergilerinin İçinde birkaç sayfa olarak çıktı. Bu yayınlar içindeki maceralar kısa sürede o günün çocuklarının dikkatini çekmeyi başarmıştı. Bunu ilk sezen Ceylan Yayınları'nın sahibi Erdoğan Egeli oldu. Egeli, 1955 sonundan itibaren önce Tom Miks sonra Teksas'ı yayımlamaya başladı. Yayınevi bununla kalmayıp hemen ardından Kinowa, Teks, Kit Taylor, Tim ve buna benzer birçok kahramanı çizgiroman okuruyla buluşturdu. 1962 yılında bu kahramanlara Zagor da eklenince takım tamamlandı.

Ceylan Yayınları'nın bu atağı ve kahramanların müthiş satış rakamları diğer yayınevlerinin de ilgisini çekti. 50'li yılların sonunda ve 60'lı yılların başında piyasaya birçok çizgiroman çıktı. Kartal Yayınları'ndan Çelik Blek, Kahraman Ranger, Armağan Yayınları'ndan TenTen, Bilgi Yayınları'ndan Red Kit, Küçük Prens ve Spiru en önemli çizgiromanlar arasında idi. 1963'te Suat Yalaz'ın çıkardığı Karaoğlan ve hemen ardından Ceylan'ın çıkardığı Kaan dergileri çizgiromanı iyice ateşledi ve bugünlere gelindi.

Bir yandan Teksas ve Tom Miks'in ilk serisi devam ederken Kahraman Tom Miks ve Hey Teksas yayımlanmaya başlamıştı. O dönemde Ceylan Yayınları'nın haftada 100 bini bulan baskı sayısı, 60-70 binli satış rakamlarına ulaşıyordu. Televizyonun ve bilgisayarın olmadığı o dönemler çizgiroman tam anlamıyla pek çok insanın en önde gelen eğlencesiydi.

Bu yüksek satış rakamlarının yanısıra sinema önlerinde bir ikinci pazar daha gelişmişti. Çocuklar ve gençler okudukları kitapları buralarda yarı fiyatına bir başkasına satıyordu. Ayrıca arkadaşlar arasında takaslar, bostan diye tabir edilen boş alanlarda kitap üzerinde para kaydırmacalar, okumanın dışında ikinci bir eğlenceyi daha birlikte getiriyordu. Bu da o dönemdeki Teksas ve Tom Miks çılgınlığının en büyük göstergesiydi.

1955 ve 1965 yılları çizgiromanın en doruğa çıktığı yıllar oldu. Teksas ve Tom Miks ile başlayan bir akım, aradan geçen 50 yıl sonra bile çizgiromana adını koydu. Halk arasında ister Zagor olsun, isterse Teks, hangi kahraman olursa olsun çizgiromanın adı bugün hala Teksas ve Tom Miks'tir.

 

[bakunin]

KAHRAMANLARIN İSMİ KAPAK ÇİZERİNDEN



30 yıla yakın bir süre Teksas ve Tom Miks'in kapak çizerliğini yapan Samim Utkun, orijinal adı Il Grande Blek ve Capitan Miki olan kahramanlara isim babalığı da yaptı.

Utkun'un ünlü Amerikan sessiz sinema kahramanı Tom Mix'ten esinlenerek Ceylan Yayınları'nın kurucusu ve sahibi Erdoğan Egeli'ye İtalya'da Capitan Miki adıyla çıkan süreli yayının adını Yüzbaşı Tom Miks olarak teklif etmesi üzerine kahramanın adı da belirlenmişti. Aynı dönemde Ceylan Dergisi'nin içinde "Sarı Kurt" olarak yayımlanan, Koca Blek, Büyük Blek anlamına gelen Il Grande Blek'in adı da Teksas, Çelik Blek olarak değişti.

 

[bakunin]

 

[süperego]

Bir bilgi deryası olmuş.Çok teşekkürler.

 

[fahri359]

Bu arşivlik bilgiler başka nerede bulunurki?...

 

[haziran]

Başlangıcını ve Türkiyedeki sürvenini çok iyi anlatmışsınız bir solukta okudum çok teşekkürler.

 

[mnyyf1453]

gelecege dönüş oldu eski günleri yatetmek çok güzel hazırlayanlara çok teşekkürler

 

[gkan51]

engin bilgilerini bizlerle paylaştığın için sana minnettarız bakunin.