Testus (Bilginizi Test Edin) - 150

[scanfan]

"Testus"
Bilginizi Test Edin - 150
Hazırlayan: Ahmet Turhan Altıner

Haftalık "Nokta" dergisinin 24-30 Ocak 1993 tarihli sayısından. Testus bu defa "burası neresi" sorusu üzerine kurulmuş. Neresi olduğu sorulan fotoğraflar ünlü Alman fotoğrafçı "Othmar Pferschy"nin 1939 yılında çektiği genç Türkiye Cumhuriyeti'nden manzaralar içeren fotoğrafları. Testusun başlığı ise "Birinci Cumhuriyet Manzaraları".

​

 

[yeryüzü]

Yine güzel bir testus gelmiş bugün. Oldukça etkileyici fotoğrafları
çeken ustanın hikayesi bana biraz trajik geldi ülkemiz insanının
vefa hissi bakımından. Buna rağmen kızının davranışı da takdire şayan:

Cumhuriyet’in Gözü “Othmar Pferschy”

İstanbul’a geldiği ilk yıllarda başvuru yapsa da Türk vatandaşlığına
kabul edilmeyen Othmar Pferschy’nin Anadolu’da fotoğraf çekmesi
yasaklanınca 1969 yılında Türkiye’yi terk etti.

Othmar Pferschy, Avusturyalı bir fotoğraf sanatçısı. 1926 yılında bir gazetede gördüğü ilanın peşinden Şark Ekspresi’ne binip İstanbul’a geldi. Kısa süre sonra Beyoğlu’nda Foto Français’nin yanında işe başladı. Sanatını burada geliştiren Othmar Pferschy, 1931’de ilk stüdyosunu açtı.
Matbuat Umum Müdürlüğü’nün başkanı Vedat Nedim Tör, o sıralarda genç Cumhuriyet’in dünyaya tanıtılması için La Turquie Kemaliste dergisinin kurulmasını istiyor. Yazar kadrosunda sorun olmayan dergide fotoğrafçı sıkıntısı baş gösterince her ilden kendi bölgelerine has fotoğraflar ister. Gelen fotoğrafları inceleyen Vedat Nedim Tör, Othmar Pferschy imzalı fotoğrafları çok beğenir. Cumhuriyet döneminde genç Türkiye’nin tanıtılmasına binlerce fotoğrafla katkı sağlayan Othmar Pferschy Vedat Nedim Tör’ün önerisiyle “Kemalist Türkiye’nin uzman fotoğrafçısı” olarak 1935’ten 1940 yılına kadar Dâhiliye Vekâleti Matbuat Umum Müdürlüğü’nde görev yaptı.
Othmar Pferschy, Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında, İstanbul’u ve Anadolu’yu karış karış fotoğraflayıp, Türkiye Cumhuriyeti’ni ve insanını dünyaya tanıttı. Belge fotoğrafçılığının Cumhuriyet dönemindeki ilk temsilcilerinden biri olan Othmar Pferschy, kent ve mimari fotoğraflarıyla ön plana çıkar.
Başta İstanbul olmak üzere Türkiye’yi gezip genç Cumhuriyet’in filizlerini fotoğraflarına yansıttı. Yeni inşa edilen devasa binalar, anıtsal mimariler, modern fabrikalar, okullar, üniversiteler, sağlık kuruluşları, sokaklar, caddeler, stadyumlar, parklar, meydanlar, dükkânlar Othmar Pferschy’nin gözünden dünyaya tanıtıldı. İnsan ve yaşama ilişkin fotoğraflar dönemin sosyal yapısından izler barındırıyor. 19 Mayıs törenleri, köy çocukları, işçiler, ata binen insanlar, tenis oynayanlar, piyano çalanlar, laboratuvarda çalışan gençler… bütün bunları büyük bir titizlikle ve incelikle fotoğrafa yansıttı.

İkinci vatanım dediği Türkiye’de, 1955 yılında Ankaralı meslektaşlarından tehdit mektubu alması, Othmar Pferschy’yi son derece üzmüştü. Aynı dönemde yürürlüğe giren kanun gereği Türk vatandaşı olmayanların fotoğrafçılık gibi bazı mesleklerde çalışma yapması yasaklandı. İstanbul’a geldiği ilk yıllarda başvuru yapsa da Türk vatandaşlığına kabul edilmeyen Othmar Pferschy’nin Anadolu’da fotoğraf çekmesi yasaklanınca 1969 yılında Türkiye’yi terk etti.
2005 yılında Avusturyalı fotoğraf sanatçısı Othmar Pferschy’nin kızı Astrid von Schell, babasının eşsiz albümlerini ve arşivini İstanbul Modern Sanatlar Müzesi Fotoğraf Arşivi’ne bağışladı. Türkiye’nin görsel hafızasını, tarihini gözler önüne seren 1714 adet negatif, 1293 adet basılmış fotoğraf müze arşivine teslim edilmişti. Ertesi yıl düzenlenen sergide Cumhuriyet’in oluşum aşamalarında yeni şehirleşen bölgelerin sosyal hayatları, şehir görünümleri, insan ve yaşama ilişkin fotoğraflar sergilendi.
• Derya Önel